Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Σκοτεινό ίδρυμα
26/08/2020, 12:59 πμ

Σκοτεινό ίδρυμα

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Ματς Στράντμπεργκ «Το ίδρυμα», Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Κέδρος, σελ. 408

 

Στο προηγούμενο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα Ελληνικά με τίτλο «Η κρουαζιέρα του τρόμου» ο Σουηδός Ματς Στράντμπεργκ ‘’έβαψε’’ κόκκινα τα νερά της Βαλτικής με ένα έξοχο δείγμα υπερφυσικού σπλάτερ. Αυτή τη φορά στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Το ίδρυμα» (εκδόσεις Κέδρος) ο Στράντμπεργκ αλλάζει χώρο, πρόσωπα και θεματολογία. Μένοντας πιστός σε ορισμένες από τις συγγραφικές αρχές του και αλλάζοντας ρότα σε κάποιες άλλες.

Κατ’ αρχήν, να διευκρινίσουμε ότι το θέμα του βιβλίου ως σημείο εκκίνησης δεν είναι καθόλου ευχάριστο. Ο Γιούελ επιστρέφει στη γενέτειρα του μετά από είκοσι χρόνια απουσίας για να μεταφέρει την μητέρα του που πάσχει από άνοια στο ίδρυμα “Η σκιά του ελάτου”. Εκεί δουλεύει η παιδική του φίλη Νίνα, με την οποία οι δρόμοι τους χώρισαν με άσχημο τρόπο αρκετά χρόνια νωρίτερα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί οι υπόλοιποι ηλικιωμένοι αλλά και οι εργαζόμενοι στο ίδρυμα γίνονται μάρτυρες περίεργων φαινομένων. Τις περισσότερες φορές αυτά έχουν ως επίκεντρο τη Μόνικα, η οποία συμπεριφέρεται λες και την έχει κυριεύσει μια υπερφυσική δύναμη. Βασισμένος στην παράδοξη-ανεξήγητη συμπεριφορά της Μόνικα ο Στράντμπεργκ δημιουργεί ένα σκοτεινό, κλειστοφοβικό βιβλίο που θυμίζει παλιές ταινίες τρόμου του Ντάριο Αρζέντο. Σε αυτό το μοτίβο ο Στράντμπεργκ δημιουργεί πάλι μια ατμόσφαιρα τρόμου, αγωνίας με γερές δόσεις υπερφυσικού.

Η γραφή του είναι αβίαστη, έχει καλό ρυθμό, παίζοντας με τις αισθήσεις του αναγνώστη του και ένα κυρίαρχο φόβο: Την πιθανότητα κάποιος να χάσει τον έλεγχο του μυαλού του. Ο Στράντμπεργκ δεν εκβιάζει παρόλα αυτά τη ροή του βιβλίου του προσφέροντας στον αναγνώστη την αίσθηση ότι σε κάθε όροφο, σε κάθε δωμάτιο και σε κάθε κρεβάτι του ιδρύματος κυριαρχούν μυστικά και ο απόλυτος τρόμος. Χρησιμοποιεί την ίδια ακριβώς τεχνική που χρησιμοποίησε και στην Κρουαζιέρα του τρόμου με την εναλλαγή αφηγητών. Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη του βιβλίου αποδεικνύει ότι ο Σουηδός συγγραφέας χρησιμοποίησε άριστα πολύ συγκεκριμένα υλικά γραφής. Όχι άγνωστα στους θιασώτες των βιβλίων ή των ταινιών τρόμου. Θα έλεγα αβίαστα ότι μάλλον εξαντλεί πολλά από τα ειπωμένα και γραμμένα ‘’κλισέ’’ του είδους. Η αληθινή αξία του βιβλίου είναι ότι κατορθώνει να θίξει πολλά και βασικά κοινωνικά ζητήματα πέρα από τα παιχνίδια του μυαλού.

Η αναφορά στη σύγχρονη μάστιγα του Αλτσχάιμερ, η εξέλιξη μιας ασθένειας που ‘’σβήνει’’ μνήμες και κάνει τον ασθενή να χάνει σταδιακά τον εαυτό του αλλά και η επίδραση που έχει στους κοντινούς του ανθρώπους. Το δεύτερο σκέλος των προβληματισμών που εγείρει το βιβλίο είναι οι εξειδικευμένες μονάδες φροντίδας υπερήλικων ή ανθρώπων με χρόνια προβλήματα. Είναι φανερό ότι ο Στράντμπεργκ είτε έκανε μεγάλη έρευνα στο όλο θέμα, είτε μεταφέρει προσωπικά του βιώματα δίνοντας με άριστο τρόπο την ατμόσφαιρα των σχετικών ιδρυμάτων. Ακόμη θίγεται άμεσα ή έμμεσα το θέμα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών για ιατρικούς λόγους. Γενικά, αν και κάποιος περιμένει ότι ένα βιβλίο τρόμου είναι μια μάλλον ‘’εύπεπτη’’ και βολική λογοτεχνική ατραπός ο Στράντμπεργκ κατορθώνει να δημιουργήσει ένα ‘’δύσκολο’’ βιβλίο. Και ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί πέρα και μετά από τις συνθήκες εφιάλτη που κυριαρχούν στους τέσσερις τοίχους του ιδρύματος.

 

Mats Strandberg

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top