Ένα εξαιρετικό “άλλο μισό”…

Γράφει ο Τάσος Αγγελίδης Γκέντζος //

Ελένη Κεκροπούλου “Το άλλο μισό”, Εκδόσεις Ωκεανός.

Πόσο επικίνδυνο είναι να επιλέγει συνειδητά να μιλήσει κανείς δημόσια για τον άνθρωπο που του άνοιξε πολλές πόρτες και μάλιστα να κάνει λόγο για εκείνον που υπήρξε εξόχως υποστηρικτικός και γενναιόδωρος απέναντί του; Ομολογώ πως δεν είναι διόλου εύκολο ένα τέτοιο εγχείρημα -δύσκολο είναι και με αρκετούς κινδύνους- αλλά θεωρώ πως δεν είναι και ακατόρθωτο.

Θα προσπαθήσω λοιπόν να διπλοκλειδώσω σε ντουλάπι ασφαλείας τον υποκειμενισμό και να ζυγίζω με ζυγαριά ακριβείας τις λέξεις μου στην παρακάτω κριτική παρουσίαση του τελευταίου μυθιστορήματος της Ελένης Κεκροπούλου “Το άλλο μισό”, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις “Ωκεανός”. Άλλωστε σε όλες τις κριτικές θεωρήσεις -λογοτεχνικών κειμένων και μη- ο εκάστοτε γράφων εκθέτει εαυτόν στο κοινό, ο υποκειμενικά γράφων… καταθέτει πάνω σε ένα νοητό τραπέζι διαλόγου την προσωπική του γνώμη, μια γνώμη που εδράζεται στη γνώση, τις εμπειρίες, την ιδεολογία, την αισθητική και σε τόσα άλλα.

Βιβλίο λογοτεχνικό, με χαρακτήρες ολοκληρωμένους, πλοκή και δράση, άκρως διδακτικό, καλογραμμένο, διασκεδαστικό σε κάποια μέρη του, ενδιαφέρον και χρήσιμο για τα δύο φύλα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας το μυθιστόρημα της αγαπητής Ελένης Κεκροπούλου. Το βαπτίζω συνειδητά “διδακτικό” και θεωρώ προσόν τεράστιο ένα λογοτεχνικό βιβλίο που ασχολείται με το κέρατο να καταφέρνει να σου περάσει σε νου και ψυχή τα ξεκάθαρα προσωπικά προστάγματα του συγγραφέα με τρόπο ευθύ και καθαρό, χωρίς να κρύβονται οι προθέσεις του πίσω, πάνω ή δίπλα… από αστείες θεωρητικές αγκυλώσεις, ξεπερασμένους ιδεολογικούς προβληματισμούς και σχήματα λόγου κάθε απόχρωσης.

Η Κεκροπούλου γράφει ένα ωραίο μυθιστόρημα για το κέρατο, η απιστία και η προδοσία είναι ο βασικός θεματικός άξονας του κειμένου της, το κέρατο και οι “αποτυχημένοι – συμβατικοί γάμοι” είναι αυτό που κυριαρχεί από την αρχή μέχρι το τέλος του βιβλίου.

Οι άλλοι συγγραφείς -έλληνες και ξένοι- πώς στέκονται απέναντι σε αυτή τη θεματολογία;

Κρατούν αποστάσεις από το κέρατο;

Ασχολούνται με το κέρατο, αλλά με περισσότερο σικ τρόπο;

Δε χρωματίζουν το κέρατο με κόκκινο χρώμα, αλλά με μαύρο;

Τι κάνουμε με το κέρατο και τις επιπτώσεις του, φίλτατοι;

Στα περισσότερα βιβλία που έχουμε διαβάσει, σε αυτά που εμείς έχουμε γράψει ζει και βασιλεύει το κέρατο. Σε άλλα είναι το αλατοπίπερο της τριτοπρόσωπης αφήγησης, σε άλλα το πρώτο πιάτο περιγραφών και διαλογικών μερών και σε άλλα το δεύτερο…

Προσπαθούμε, προσπαθούν… να καταθέσουν με ζηλευτή διπλωματία κάποιες θεωρήσεις τους οι συγγραφείς -έμμεσα ή άμεσα- έτσι ώστε ο αναγνώστης να έχει στα χέρια του αυτό που θέλει να του χαρίσει ο δημιουργός;

Η Κεκροπούλου άραγε κινείται διαφορετικά;

Σου δηλώνει με παρρησία πως ο γάμος δεν είναι κάτι επιτυχημένο. Τίμια η επιλογή της! Πώς μπορεί όμως αυτό να το πετά στα μούτρα του αναγνώστη; Πώς ρισκάρει να του λέει ότι μένει σε μια σχέση από συνήθεια και δε φοβάται για τις αντιδράσεις του;

Απορίας άξιον!

Αποτυχία ενός θεσμού χρόνων! Αλλιώς ξεκινάς με αυτόν ή αυτήν που δηλώνεις πως είσαι ερωτευμένος ή ερωτευμένη… τη ζωή σου και αλλιώς καταλήγεις!

Τα όνειρα που πάνε;

Στις σελίδες του μυθιστορήματος κάνουν παρέλαση διάφοροι δυνατοί συνδυασμοί πρώην ονείρων -και μετέπειτα κεράτων- κι οι βηματισμοί τους φαντάζουν αταίριαστοι στον χρόνο!

Τα δύο μισά, οι άνδρες και οι γυναίκες, οφείλουν να έρθουν σε επαφή με την ώριμη γραφή της συγγραφέως για να γνωρίσουν καλύτερα το άλλο φύλο, αλλά και για να συνειδητοποιήσουν κάποιες πτυχές του δικού τους φύλου. Η Κεκροπούλου επιλέγοντας ως τίτλο του έργου της “το άλλο μισό” φαντάζομαι πως είχε στο μυαλό της τους άνδρες, εγώ όμως μόλις τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου της και το έκλεισα, βλέποντας στο εξώφυλλο τα μπλε γράμματα που γράφουν “άλλο μισό” αισθάνθηκα πως το βιβλίο μού έδωσε περισσότερες πληροφορίες για τις γυναίκες και πως αυτές είναι οι πρωταγωνίστριές του.

Ελένη Κεκροπούλου

Ανάγνωση από διαφορετική οπτική γωνία, φύλο και ηλικία.

Προτρέπω να το διαβάσουν νέοι άνθρωποι για να δουν τι τους περιμένει; Όχι. Απλώς η altera pars ποτέ δεν έβλαψε κανέναν!

Η Ελένη γράφει για αλήθειες οι οποίες δε φιλτράρονται υστερόβουλα με τέχνη, ώστε να φτάσουν στην αγκαλιά αναγνώστη με άλλη μορφή. Δεν παραμορφώνει τις ιδέες της και φυσικά δε διαστρεβλώνει στο ελάχιστο την αλήθεια της γνήσιας ακατέργαστης και ωμής πραγματικότητας.

Είναι φυσιολογικό να απενοχοποιεί τη μοιχεία;

Ερώτημα: χάνει κάποιος ξαφνικά το παιδί του. Πώς λειτουργεί ο άνδρας και πώς η γυναίκα απέναντι στο μέγα πρόβλημα της απώλειας; Υπάρχουν κανόνες που το ζευγάρι πρέπει να ακολουθήσει, ώστε να επιβιώσει; Ο καθένας από μας δε βιώνει διαφορετικά το πένθος;

Πλήθος από ερωτήματα…

Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στη γυναίκα από μια γυναίκα; Δεν το νομίζω. Μας χρωματίζει γυναίκες που είναι αδύναμες λόγω της μη αποδοχής του “κεράτου”, γυναίκες που προχωρούν ένα βήμα πιο κοντά στον γκρεμό και δε διστάζουν να κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας και άλλες πάλι γυναίκες που πλαγιάζουν με άνδρες μόνο για τα χρήματα.

Ύμνος τίνος είναι λοιπόν το πρωτότυπο αυτό μυθιστόρημα;

Ύμνος της ανθρώπινης φύσης και των αδυναμιών της. Τόσο απλό και σπουδαίο! Ένα κείμενο που αποδομεί -δίχως να το επιδιώκει- τον θεσμό του γάμου καθώς η συγγραφέας δείχνει να μην είναι σίγουρη πως όταν ενωθούν τα δύο μισά θα σχηματίσουν το γεροδεμένο ολόκληρο… κι αυτό το ολόκληρο θα παραμείνει για πάντα στην αρχική του μορφή.

Περί κεράτων ο λόγος;

Να μείνω σε αυτό και να μη μιλήσω… περί αληθείας και ψεύδους;

Για… μαθήματα αξιοπρέπειας μήπως;

Μετά από τόσα άρτια ιστορικά μυθιστορήματα με εξαντλητική έρευνα στις πλάτες τους επιλέγει και γράφει αυτό το βιβλίο η συγγραφέας. Έκανε έρευνα και για το κέρατο; Βλέπω… εξαιρετική γλώσσα, μικρά κεφάλαια που βοηθούν τον αναγνώστη να σταματά και να σκέπτεται, κείμενο που κυλά γρήγορα, κάποιες από τις φράσεις… της φαντάζουν μαγικές. Περνά πρότυπα συμπαγή μέσα από την ανάγνωση η Κεκροπούλου, καταθέτει έναν προβληματισμό που ο καθένας από μας θα τον κρατήσει για λίγο στα χέρια του και θα τον εναποθέσει σε διαφορετικό ταμείο. Άλλοι θα ζητήσουν πίσω τα ρέστα τους κι άλλοι θα κλείσουν τον λογαριασμό. Μερικοί θα εξακολουθούν να ανοίγουν και να κλείνουν δεξιά κι αριστερά λογαριασμούς.

Αυτή είναι η ζωή!

Οι άτακτες σκέψεις μου διεκδικούν επιτακτικά τη θέση τους στο παρόν κείμενο. Συνήθεια και δεδομένα κάνουν κακό στην ψυχική μας υγεία, το ξέρουμε όλοι, δεν είναι κάτι θέσφατο. Το είπαμε παραπάνω! Δεδομένη η γυναίκα του… για τον πρωταγωνιστή μας και τα γεράματά του δίπλα της κι αυτά δεδομένα. Κι όταν αντιλαμβάνεται πως η γυναίκα του δεν είναι πια δεδομένη, όταν γκρεμίζεται το αυτονόητο μπροστά στα μάτια του, τότε και μόνο τότε αλλάζει;

Τα αγόρια μας και τα κορίτσια μας βλέπουν πράγματα μέσα στο σπίτι τους, προσπαθούν να τα χειριστούν με τον δικό τους τρόπο και δε μιλούν. Σιωπούν! Κι εμείς οι μεγάλοι, οι γονείς… πως αντιδρούμε; Τα θεωρούμε χαζά τα παιδιά μας; Τόσο πολύ μας έχουν τυφλώσει οι αδυναμίες και τα πάθη μας; Δε μας αφήνει ο εγωισμός μας να δούμε μερικά μέτρα πιο μακριά από τη μύτη μας;

Πόσα βιβλία ψυχολογίας και φιλοσοφίας έχει διαβάσει η συγγραφέας για να κατασταλάξει στις κρυστάλλινες θέσεις της;

Μετά από την ανάγνωση αυτού του βιβλίου κρίνω πως ο καθένας μας οφείλει να ψάξει μέσα του, να προσπαθήσει και να φέρει στην επιφάνεια τις δικές του αλήθειες. Να τις φανερώσει, να τις βγάλει βόλτα στο φως!

Μια σειρά ερωτημάτων απρόσκλητη κι αυτή κραυγάζει…

Εγκλωβιζόμαστε όταν ζητούν τη βοήθειά μας;

Άραγε αισθανόμαστε δυνατοί και προσφέρουμε στον αδύναμο που μας επιβάλει την παρουσία του για να καλύψουμε τα δικά μας κενά;

Δε σκεπτόμαστε πως μας χρησιμοποιούν;

Πόσο οδυνηρό είναι να ξέρεις την αλήθεια και να μην τη λες;

Είναι εθιστικό να προχωράς στο αύριο… αποδεχόμενος το ψέμα;

Το ένα ψέμα φέρνει το άλλο;

Δε θα ήταν οξύμωρο να πω πως δε μου αρέσουν οι γενικεύσεις ακόμα και για ερωτήματα που τα θεωρώ ρητορικά. Μήπως η Κεκροπούλου προσπαθεί να περάσει μέσα από το δουλεμένο έργο της το “λυτρωτικό συμπέρασμα” και να δηλώσει πως στα χρόνια μας όλοι απατούν, ώστε να δώσει άφεση αμαρτιών στους αναγνώστες της;

Δεν το νομίζω!

Πασχίζει να τους ανεβάσει όσο πιο ψηλά γίνεται, να τους μάθει το πόσο σπουδαίο είναι να είσαι άνθρωπος μέσα από μια υπόθεση απλή, αλλά όχι απλοϊκή: ένα ζευγάρι που παντρεύτηκε από έρωτα, με τα παιδιά του, ένα ζευγάρι που είχε όνειρα για το αύριο, δυο άνθρωποι με προβλήματα καθημερινότητας, το τρίτο πρόσωπο που πάντα καραδοκεί στη γωνία τον έναν από τους δύο, η απώλεια, οι ζωές των παιδιών που δεν είναι πια παιδιά, ο έρωτας ο νόμιμος και ο παράνομος…

Δεν επιλέγω να παραθέσω ούτε αποσπάσματα από το βιβλίο, ούτε από το οπισθόφυλλο!

Να το διαβάσετε!