Fractal

Το αιώνιο αίνιγμα, της Σοφίας Περδίκη

Γράφει η Λίλια Τσούβα //

 

Σοφία Περδίκη «Το αιώνιο αίνιγμα», εκδόσεις Κίχλη

 

Η γλώσσα ψυχαγωγεί με τις υποκριτικές της ιδιότητες. Αυτές είναι οι πηγές του αισθητικού αποτελέσματος, έλεγε ο Σέλλευ. Και ο Ρώσος κριτικός Victor Shklovsky, ο οποίος εισήγαγε στη λογοτεχνία τον όρο ανοικείωση, ισχυριζόταν πως πρέπει να υπάρχει ένα όριο, μια αλλαγή ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη ζωή, μια διάκριση μεταξύ της ίδιας της πραγματικότητας και της λεκτικής της αναπαράστασης που να κάνει τον οικείο κόσμο να μοιάζει ανοίκειος, σαν να τον βλέπαμε για πρώτη φορά.

Η Σοφία Περδίκη στην ποιητική της συλλογή Το Αιώνιο αίνιγμα (Κίχλη 2020) χρησιμοποιεί την ανοικείωση και με τις υποκριτικές της ιδιότητες ψυχαγωγεί τον αναγνώστη/αναγνώστρια. Η ποίησή της είναι ενδοσκοπική, κοινωνική, ερωτική. Δομείται πάνω στην αλληλουχία των εποχών. Ξεκινά με την αίσθηση της Άνοιξης και την εαρινή υπόσχεση και ολοκληρώνεται με τον Φθινοπωρινό μαρασμό, αναπαριστώντας ποιητικά τον αέναο κύκλο της ζωής και των πραγμάτων, τη γέννηση, την αναπαραγωγή, τον θάνατο.

Η ΕΑΡΙΝΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ

Έχετε κάποια ιδέα για την Εαρινή Υπόσχεση; Δόθηκε κατά τας γραφάς αρχές του τρίτου μήνα. Θα την καταλάβουμε, λένε, από έναν ξαφνικό παλμό κάτω από το υπογάστριο. Θα φουσκώσουμε σαν βασανισμένα πουλιά, όπως αν μας φυσούσαν αέρα στην κοιλιά, κι ύστερα θα αιωρηθούμε -πάνω κάτω-, θα σκάσουμε με θόρυβο υπόκωφο σε έδαφος ελαστικό, σε στρώμα χλόης. […] (σελ. 9)

Με αφετηρία την άνοιξη, εποχή αναγέννησης της φύσης, η ποιήτρια τραγουδά τη ζωοποιό δύναμη του έρωτα, μεταφέροντας τη μέθεξη, το πάθος, την ηδονή, αλλά και τις πληγές, τα τραύματα, τη φυλακή, το τέλος του συναισθήματος. Μετατοπίζεται στα ποικίλα ανθρώπινα προβλήματα και αναφέρεται στις κοινωνικές σχέσεις, τα προσωπεία, τον κομφορμισμό. Η ποιητική αναφορά κλείνει με το φθινόπωρο που περιέχει τον μαρασμό.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

[…] Στο απόγειο της διάτασης, η αιχμή της έντασης μια πράσινη χορδή που τέντωσε και σπάει. Γιατί να είναι άραγε έτσι η φύση των πραγμάτων; Ένα ένα τώρα τα φύλλα τους ξεφορτώνονται, ξερά κλαδιά φράγματα στήνουν, να βουλώσουν θέλουν το μοναδικό το λούκι, το πιο πολύτιμο. Τον νόμο να επιβεβαιώσουν.

 Στο πλήρες φάσμα της ανθοφορίας ο μαρασμός. (σελ. 75)

Ο έρωτας, η παντοδύναμη ροπή που αισθάνονται οι ψυχές, αποτελεί τη δημιουργική δύναμη της αεικίνητης φύσης, το φως που ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στο Σύμπαν. Η ποιήτρια υμνεί την κοσμογονική δύναμη του έρωτα, την αιώνια και φθαρτή ουσία του, την υπερθετική δείνωση του συναισθήματος. Οι εικόνες μορφοποιούν μνήμες, πραγματικότητες, εμπειρίες. Το ίδιο και η σουρεαλιστική φαντασία, ο βιβλικός τόνος, ο στιχουργικός ρυθμός, η αρμονία.

 

IN VITRO

Ήταν οι δυο τους

σαν σύμπλεγμα από πέτρα

μια ερωτική Pieta

έτσι ένιωθες

όταν τους αντίκριζες

καθηλωμένους από καιρό

σ’ ένα μπαλκόνι καλοκαιρινό.

Πάντα εκείνη με τ’ ανθισμένο φόρεμα

-τα γιασεμιά τής έγλειφαν τα γόνατα-

κι εκείνος γυμνός

από τη μέση και πάνω

-μάρμαρο ιδρωμένο παριανό-

είχε απλωμένο το χέρι στον ήλιο

επικαλούνταν τον Θεό

όταν έβλεπε κανένα σύννεφο

να γιγαντώνεται στο Αύριο.

Παράξενο το αίσθημα που είχες

όταν αντίκριζες εκείνους

τους δυο

ερωτευμένους

στον γυάλινό τους τύμβο […] (σελ. 23)

 

Η Σοφία Περδίκη με λεκτικά παιχνίδια, πρωτότυπες γλωσσικές εκφράσεις, θεατρικότητα, παραμυθικό τόνο αναπαριστά τις ανθρώπινες σχέσεις, τη θέση του γυναικείου φύλου, τα προσωπεία, τον δισυπόστατο -άγνωστο πολλές φορές- εαυτό μας, τη δίμορφη εν τέλει έκφραση του κόσμου μας που εμπεριέχει τη χαρά της ζωής και την τραγική μοίρα του θανάτου· το ευδαιμονισμένο φως και το σκοτάδι.

 

ΥΠΟΣΧΟΝΤΑΙ

Περιορίστηκαν οι λέξεις

σε παπούτσια στενά

μυτερά στην άκρη σκαρπίνια

κι άρχισαν να κυνηγούν στις γωνίες

έντρομα ρήματα

αφάνταστες πιέσεις ν’ ασκούν

για ομολογίες

συγχωροχάρτια σε τραπέζια

υπογράφονται καθημερινά.

Ανέκδοτα κάποια

υπόκεινται σε βασανισμούς

καταπατούνται οι ενεργητικές φωνές

στην απομόνωση ψιθυρίζουν

κουράγιο, δάκρυ ή σχοινί

ανοίγουν τρύπες στους τοίχους μικρές

φυσούν τον καπνό τους από κει

ανακουφίζονται τις νύχτες στ’ όνειρο μέσα

υπόσχονται […] (σελ. 40)

 

Σοφία Περδίκη

 

Με πλούσιο λεξιλόγιο, μετωνυμίες, χρήση μεταγλώσσας, αποδόμηση γνωστών και συνηθισμένων εκφράσεων, η Σοφία Περδίκη προβληματίζεται για τα βαθιά ανθρώπινα θέματα, το αιώνιο αίνιγμα της ζωής. Οι στίχοι της έχουν σωματικότητα. Δίνονται ιμπρεσιονιστικά, με πλαστικότητα, πλησμονή φύσης. Σαν θεατρικές σκηνές.

 

ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ

Μας καλούν συνέχεια οι Απέναντι

στη βωβή τους ζωή.

Να πάμε

λέει η πρόσκληση

επισήμως γδυμένοι

ένα βράδυ

όταν θα ’χουν σβήσει τα αίματα

και θα ’χουνε λιώσει τα κεριά

ν’ αφήσουμε τις φωνές μας στην κρεμάστρα

μπαίνοντας στον χώρο υποδοχής

να βγάλουμε τα τακούνια

απ΄ τα παπούτσια

και τα δόντια μας με την τανάλια

τα κόκαλά μας να τυλίξουμε

προσεκτικά

να μην κροταλίζουνε στα γέλια

να εκπνέουμε αθόρυβα

αντί να παίρνουμε ανάσα.

Στη σάλα τη μεγάλη

ν’ αφήσουμε τα συναισθήματά μας

στην άκρη

και να στρωθούμε στο τραπέζι

με φόβο μπουκωμένοι.[…] (σελ. 58)

 

Στα δυνατά της ποιήματα ΤΑ ΜΩΒ ΘΗΛΥΚΑ και το ΟΠΩΣ ΜΑΣ ΘΕΛΟΥΝΕ, που αναφέρονται στη γυναίκα, ο ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ που έχει σχέση με τον κομφορμισμό.

 

ΤΑ ΜΩΒ ΘΗΛΥΚΑ

[…] Είμαστε τα μωβ θηλυκά.

Φορούμε την προβιά μας

μ’ επιμέλεια τα πρωινά

και τις νύχτες γδυνόμαστε

κάτω από τον προβολέα

που με τη ζέση του μας εξάπτει

γινόμαστε θερμές πορτοκαλί

τα χείλη μας λεν την προσευχή

οι μήτρες μας φλογίζονται

κατ’ επανάληψη

την ώρα που γεννάμε μ’ έναν πόνο

όνειρα αποκαλυπτικά.

 

Είμαστε οι γυναίκες

που ζούμε

κλεισμένες ερμητικά

μέσα στο δικό τους ποίημα. (σελ. 60)

 

ΟΠΩΣ ΜΑΣ ΘΕΛΟΥΝΕ

[…] Μας θέλουνε να είμαστε πάντοτε

αβρές κι ευλαβικές

σε υπολειτουργία

ολοστρόγγυλες

να μην κόβουν τα μαχαίρια μας

τα σώματά μας

να μην έχουνε αιχμές

τα λόγια μας να μην πληγώνουνε ποτές.

 

Να ματώνουμε περιοδικά μονάχες. (σελ. 69-70)

 

ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ

Της είχαν μάθει να στρογγυλεύει τις λέξεις.

Να τρίβει την εσωτερική τους πλευρά

γερά με γυαλόχαρτα

ώσπου να φύγουν τα μαύρα τους μελάνια.

 

Κάθε στοιχείο ζωντανό

έπρεπε να πάψει πια να σπαρταρά

η πιο ανώδυνη έκφραση

ν’ ανέλθει στην επιφάνεια.

Μετά ξέπλενε όλα τα νοήματα

Με καθαρό οινόπνευμα.

Τα άπλωνε στον ήλιο σε σινί

ν’ αποξηρανθούν καλά

το χνούδι τους να αποκτήσει

εκείνη την υφή

την κοινώς αποδεκτή

που όταν ανακατεύεται

με της σιωπής το γάλα

φουσκώνει αργά μες στα σωθικά […] (σελ. 61)

 

Η Σοφία Περδίκη προβληματίζεται για Το Αιώνιο αίνιγμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Μιλά για τον έρωτα,  τον χρόνο, τη φθορά, τον θάνατο, το θρυμματισμένο όνειρο. Η συλλογή της ώριμη. Η γλώσσα της ανοίκεια. Οι στίχοι της δραματικοί. Οι προβληματισμοί της ανθρώπινοι.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top