Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Άμορφο τέρας στο σκοτάδι
20/05/2020, 12:28 μμ

Άμορφο τέρας στο σκοτάδι

Της Σοφίας Διονυσοπούλου //

 

Μαρία Λαϊνά: “Τι όμορφη που είναι η ζωή”, Νουβέλα, Εκδόσεις Πατάκη 2020, σελ. 76

 

Παραφράζοντας τον Σαίξπηρ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στις σελίδες του καινούργιου βιβλίου της Μαρίας Λαϊνά πλέει ένα τέρας με χιλιάδες μάτια, στόματα και αυτιά: το ολοζώντανο και δρον παρελθόν, που διαθέτει δυνάμεις μεταμόρφωσης, το ανεξέλεγκτο, κακοφορμισμένο ασυνείδητο και ο ορυμαγδός των αναίτιων λέξεων, προερχόμενων είτε από επηρμένους συγγραφείς, είτε από ανθρώπους που επιθυμούν να ακουστούν και να βγάλουν τον εκάστοτε ακροατή νοκάουτ.

Μια μητέρα που έχει πεθάνει. Δέκα χρόνια πριν. Μια κόρη στο σήμερα γαντζωμένη από το παρελθόν. Η αφήγηση-ποιητικός μονόλογος της κόρης. Από την όψη και την ατμόσφαιρα της ταβέρνας στο Νταού Πεντέλης –η οποία αποδίδεται σε δύο χρόνους, παρελθόντα με τη μητέρα και ενεστώτα με τη φίλη, αφήνοντας τη γεύση εκείνων των εικόνων με τις ομοιότητες και τις διαφορές–  έως το δωμάτιο της ηρωίδας, όπου παρακολουθεί κανείς τις σκέψεις, το κλείσιμο και την καταβύθιση σε μια σύγχρονη μέλαινα χολή της ίδιας, διακριτικά όμως και της πόλης.

Μιλάς για μια γέρικη σκέψη μου λέει όταν λες ότι σκέφτεσαι συχνά τη μητέρα σου, μιλάς για μια γερασμένη σκέψη. Αυτή η επίσκεψη της «γηραιάς κυρίας» στον ψυχισμό της κόρης της, τής δημιουργεί χειρονομίες και άμβλυνση συναισθημάτων, όπως ακριβώς συνέβαινε και παλαιότερα, στα τελευταία χρόνια της ζωής της μητέρας. Η διατύπωση γερασμένη σκέψη, εκφερόμενη από τη φίλη, σημαίνει κάτι σχεδόν απλοϊκό: Πάει, πάλιωσε η ιστορία σου, η δική μου μητέρα είναι φρεσκοθαμμένη. Για την ηρωίδα όμως σημαίνει κάτι ουσιαστικό. Η γερασμένη αυτή σκέψη χαρακτηρίζει το μυαλό της, το κορμί της, που όχι απλώς γερνούν, αλλά το κάνουν και με τον τρόπο της μητέρας της. Ολόκληρο το κείμενο σπάει κατά διαστήματα από κύματα απεύθυνσης στη μητέρα εν είδει αναμνήσεων και ταυτοχρόνως παρεμβαλλόμενων μικρών μονολόγων απευθυνόμενων και στον ίδιο της τον εαυτό, αφού ό,τι έπραττε εκείνη τότε, πράττει κι ετούτη τώρα. Η μητέρα δεν είναι απλώς ανάμνηση, είναι σάρκα εκ σαρκός της κόρης.

Το παρελθόν […] απαιτεί και θρονιάζεται εκεί που καθόλου δεν το έχουν σπείρει και δεν σηκώνεται να πάει στα τσακίδια.

Γενικότερα η αντιμετώπιση του παρελθόντος δεν έχει τίποτα το νοσταλγικό ή ιχνηλατικό εκ μέρους της ηρωίδας. Το παρελθόν είναι υλικό και, ως εκ τούτου, βαρύτερο από το παρόν, το οποίο και συνθλίβει. Το σήμερα δεν υπάρχει, παρά μόνο ως μια δεδομένη, ανούσια ιδέα, και εκφράζεται με επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Χάπια που πρέπει να παρθούν, βούρτσισμα δοντιών, όχι και τόσο απαραίτητο πάντα, σούρσιμο μέχρι την πολυθρόνα ή το κρεβάτι, αϋπνία, μπαλκόνι. Από τις ελάχιστες πράξεις-διαλόγους που συμβαίνουν, εκτός από τη συνάντηση και το τηλεφώνημα με τη φίλη, είναι και η ανταλλαγή κάποιων φράσεων με μια γειτόνισσα. Έχει ανάγκη να μιλήσει κι εγώ είμαι απέναντι. Απέναντί της. Τη λυπάμαι. Να ένα συναίσθημα.

Ένα άλλο συναίσθημα, άσχετα αν δεν κατονομάζεται ποτέ, είναι η αηδία. Και συγκεκριμένα απέναντι σε μεγάλη μερίδα του ανθρώπινου είδους. Και ειδικά εκείνους που μιλούν ακατάπαυστα και δεν ξέρουν να ακούνε: Αν στο κεφάλι υπήρχε μόνο το αυτί, και το στόμα ήταν τοποθετημένο κάπου αλλού, παρακάτω αλλά ολωσδιόλου αλλού, ίσως υπήρχε μια τάξη.

 

Μαρία Λαϊνά

 

Βουή, ασυνεννοησία, ματαιότητα μοναξιά, εισβολή του παρελθόντος, ανυπαρξία παρόντος, όλα ετούτα επιτείνουν την καταβύθιση, με την αμείλικτη συνδρομή του ασυνείδητου, για το οποίο η ηρωίδα δεν μοιράζεται διόλου τη θεώρηση της φίλης της, ότι είναι δηλαδή σοφό : Βλέπω ένα σιχαμένο πλάσμα χωρίς σχήμα, ναι, δεν μπορείς να το πιάσεις από δω ή από κει και τα το πετάξεις πέρα, να πάει στα κομμάτια. Αν προσέξει κανείς, θα διακρίνει μια μορφολογική ταύτιση με το παρελθόν αλλά και ένα αντίστοιχο συναίσθημα: στα τσακίδια για το ένα, στα κομμάτια για το άλλο. Ένα είδος επιθυμίας να σβήσει ο σκληρός, κάτι που επαληθεύεται από την εικόνα του κουτιού για το μυαλό από τη μία και της καρδιάς από την άλλη με τις οποίες κλείνει το κείμενο.

Υπάρχει και η περίφημη, ακατονόμαστη Η τέτοια κλινική όπου σκοτώνονται, γι’ αυτό σκοτώνονται, για να γίνεις ένας άλλος μη διαταραγμένος κανονικός άνθρωπος, αυτό είναι το τέλειο επίτευγμα, να σε επανεντάξει στις τάξεις των κανονικών διαταραγμένων κανονικών ανθρώπων. Ένα υψιπετές τρισέλιδο, χιουμοριστικό, τραγικό και καταγγελτικό. Την κλινική αυτή τη σκέφτεται κάποια στιγμή ως λύση η ηρωίδα, ενώ αργότερα ξεπηδά η φράση είμαι στην τέτοια κλινική, χωρίς περαιτέρω ανάπτυξη.

Το βιβλίο της Λαϊνά, απέριττο, ρυθμικό, με τη μελαγχολία του φλοίσβου και με εξάρσεις σπάνιες διότι, όπως λέει και η ίδια what for?, είναι γραμμένο ως μονόλογος μέσα στο μονόλογο, κατά το θέατρο μέσα στο θέατρο, με την τελική εικόνα να παραπέμπει σε σύγχρονη εικονοποιία τροβαδούρου.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top