Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η θρησκευτικότητα έχει πολλές πτυχώσεις
23/02/2021, 9:17 μμ

Η θρησκευτικότητα έχει πολλές πτυχώσεις

Του Νίκου Τσούλια //

 

“Θρησκεία χωρίς Θεό” του Ronald Dworkin (2019), Μετάφραση: Στέλιος Βιρβιδάκης, Εκδόσεις Πατάκη, σελ. 192

 

Δυστυχώς στην εποχή μας κυριαρχεί η μετάδοση της πληροφορίας. Υστερεί πολύ το διάβασμα των στοχαστικών βιβλίων, των βιβλίων εκείνων που γοητεύουν το στοχασμό μας και μας ταξιδεύουν σε αθέατες όψεις της ζωής και που προάγουν την πνευματική ελευθερία μας.

Το βιβλίο του φιλόσοφου R. Dworkin Θρησκεία χωρίς Θεό ανοίγει μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σε ένα θέμα, στο οποίο έχουμε φτιάξει εύκολες διαχωριστικές γραμμές τόσο μεταξύ των αντιλήψεων ως προς το ζήτημα της θρησκευτικότητας όσο και μεταξύ των ανθρώπων. Για παράδειγμα, ο διαχωρισμός θρησκευόμενοι – μη θρησκευόμενοι δεν είναι μόνο χονδροειδής αλλά και, το πιο σημαντικό, δεν αντιστοιχεί σε καμιά πραγματικότητα. Βασική του ιδέα είναι ότι και οι άθεοι µπορούν υιοθετούν µια θρησκεία χωρίς θεό. Και η τεκμηρίωσή του αναπτύσσεται πολύ μεθοδικά και πειστικά.

Θεωρώ ότι υπάρχει γόνιμο έδαφος πάνω στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η σχετική επιχειρηματολογία. Η μεταφυσική και το υπαρξιακό πρόβλημα αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τις μορφοποιήσεις και εξωτερικεύσεις που τελικά υιοθετούν. “Το θέμα αυτού του βιβλίου είναι πως η θρησκεία είναι βαθύτερη από τον Θεό. Η θρησκεία είναι μια βαθιά, διακριτή και περιεκτική κοσμοαντίληψη· υποστηρίζει ότι στα πάντα ενυπάρχει αντικειμενική αξία, ότι το σύμπαν και τα δημιουργήματά του εμπνέουν δέος και ότι η ανθρώπινη ζωή έχει σκοπό και ο κόσμος τάξη. Η πίστη σε έναν θεό είναι μία μόνο εκδήλωση ή συνέπεια αυτής της βαθύτερης κοσμοαντίληψης”.

Ο συγγραφέας παραθέτει σχετικές θεωρήσεις και από άλλους στοχαστές. Σχολιάζει τη βασική ιδέα του Αριστοτέλη για το Πρώτο Κινούν (το αίτιο όλων των αιτίων), του Ράσελ, “το σύμπαν είναι απλώς εκεί, και αυτό είναι όλο”, του Σπινόζα, του Φάινμαν που είχε πει ότι έλπιζε να εξηγήσει πως λειτουργούν τα πράγματα, αλλά όχι γιατί λειτουργούν έτσι. Στέκεται ιδιαίτερα στην προσέγγιση του Αϊνστάιν. «Το να γνωρίζει κανείς πως αυτό, που μας φαίνεται ανεξιχνίαστο, υπάρχει πραγματικά και μας παρουσιάζεται ως η ανώτερη σοφία και η πιο λαμπερή ομορφιά τις οποίες οι ταπεινές μας πνευματικές ικανότητες μπορούν να κατανοήσουν μόνο στις πιο πρωτόγονες μορφές τους – αυτή η γνώση, αυτή η αίσθηση βρίσκεται στο κέντρο της αληθινής θρησκευτικότητας. Με αυτή την έννοια, και μόνο με αυτή την έννοια, ανήκω στη χορεία των βαθιά θρησκευόμενων ανθρώπων».

 

Ronald Dworkin

 

Ο R. Dworkin επιμένει ότι πρέπει να ξεχωρίζουμε τα επιστημονικά από τα αξιακά ερωτήματα και πολύ σωστά ισχυρίζεται πως “το αξιακό μέρος δεν εξαρτάται, δεν μπορεί να εξαρτάται από την ύπαρξη ή την ιστορία κάποιου θεού”. Προκρίνει την ιδέα του ουμανισμού μέσα από την αυταξία του ανθρώπου και της ζωής. Θεωρώ ότι την καλύτερη προσέγγιση του περιεχομένου του βιβλίου την κάνει με πολύ εύστοχο τρόπο ο μεταφραστής του Στέλιος Βιρβιδάκης στο Επίμετρό του.

“Η θρησκευτική στάση την οποία υιοθετεί ο συγγραφέας του βιβλίου εκφράζεται μέσα από την αποδοχή της αλήθειας δύο βασικών και συναφών αξιολογικών κρίσεων. Σύμφωνα με αυτές, η ανθρώπινη ζωή έχει αντικειμενικό νόημα και το σύμπαν εγγενή αξία. Η αναγνώριση της αλήθειας αυτών των δύο κρίσεων συνεπάγεται πως κάθε άνθρωπος οφείλει να προσπαθεί να ζει καλά, όπως υπαγορεύουν οι ηθικές υποχρεώσεις προς τον εαυτό του και τους συνανθρώπους του, και πως είναι σε θέση να θαυμάζει την ομορφιά του κόσμου που τον περιβάλλει”.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top