✩ Τα noir του Καλοκαιριού

Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα // 

 

Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι τα νουάρ εξελίσσονται σε υψηλή λογοτεχνία. Άλαν Πόε, Πατρίτσια Χάισμιθ, Άγκαθα Κρίστι, Ζορζ Σιμενόν, το εξαιρετικό παρελθόν τους: πολιτική, ιστορία, κοινωνιολογία αλλά και μεγάλη δόση ψυχολογίας το σταθερό υπόβαθρο. Εδώ που τα λέμε είναι τέχνη και απαιτεί τεχνική να αφηγηθείς, ούτως ή άλλως, μια αστυνομική ιστορία. Και το καλοκαίρι, συνήθως, τα υπέροχα νουάρ έχουν την τιμητική τους. Μικρό δείγμα, τα μυθιστορήματα που ακολουθούν.

 

Το ελληνικό noir

Ευτυχία Γιαννάκη «Η νόσος του μικρού θεού», εκδ. Ίκαρος, σελ.488

Μετά την επιτυχημένη «τριλογία της Αθήνας» με τα αστυνομικά μυθιστορήματα «Στο πίσω κάθισμα» (Ίκαρος, 2016), «Αλκυονίδες μέρες» (2017) και «Πόλη στο φως» (2018) και τα παιδικά αστυνομικά «Εξαφάνιση στο Πίτσι Πίτσου» και «Μυστήριο στη λίμνη Λαμπίκο», η Ευτυχία Γιαννάκη επεκτείνει τα… εγκλήματά της στα νησιά: Μια γυναίκα εντοπίζεται νεκρή στο σκάφος της στο νότιο άκρο της Πάρου. Ο Αστυνόμος Χάρης Κόκκινος θα εμπλακεί σε μια υπόθεση που θα τον αναγκάσει να βουτήξει στη μικρή κοινωνία του νησιού, στο σκοτεινό παρελθόν της, σε παράξενα σουβενίρ και σε κυκλώματα αρχαιοκαπηλίας, σε οικογένειες που αποτελούν το τέλειο εγκληματολογικό εργαστήριο και τελικά στον δικό του βυθό, εκεί που το φως μπλέκεται με το σκοτάδι. Είναι το πρώτο μέρος μιας νέας σειράς αστυνομικών μυθιστορημάτων και τον γενικό τίτλο «Η Τριλογία του βυθού». Η νεαρή συγγραφέας διακρίνεται για την ψυχαναλυτική δύναμη των ηρώων, για την οξυδερκή περιγραφή του τόπου και των ανθρώπων, για την σκληρότητα που διαπράττονται σήμερα πια οι φόνοι, δίνοντας έναυσμα για πολλά οντολογικά και φιλοσοφικά ερωτήματα. Αλλά πάνω απ’ όλα μας δίνει έναν καθόλα ευάλωτο κι ευαίσθητο αστυνόμο Κόκκινο. Εξαιρετικό δείγμα αστυνομικής γραφής.

Γρηγόρης Αζαριάδης «Παραπλάνηση», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 480

Το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα «Παλιοί λογαριασμοί» εκδόθηκε το 2012, αλλ’ ο Γρηγόρης Αζαριάδης, σαν έτοιμος από καιρό, μας έχει δώσει ήδη τα μυθιστορήματα «Η τελευταία παράσταση της Μαρίνας Φιλίππου», «Το μοτίβο του δολοφόνου», «Σκοτεινός λαβύρινθος» γνωρίζοντας μας την αστυνόμο Τρύπη. Στην «Παραπλάνηση» το καινούργιο του μυθιστόρημα, ένας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων με την καριέρα του να ακολουθεί μια συνεχόμενα φθίνουσα πορεία προς την καταστροφή έρχεται σε επαφή με μια ψυχολόγο, με στόχο να τον βοηθήσει να γράψει ένα συγκλονιστικό, ρεαλιστικό αστυνομικό μυθιστόρημα, που θα του εξασφαλίσει τεράστια εμπορική επιτυχία και θα τον ξαναφέρει στην κορυφή της σύγχρονης αστυνομικής σκηνής. Όταν στον δρόμο του βρεθεί το πτώμα μιας νεαρής κοπέλας από το οποίο θα έχει αφαιρεθεί η καρδιά θα ενεργοποιηθεί αμέσως και θα αρχίσει να γράφει το αστυνομικό μυθιστόρημα που ονειρεύεται.

John Killian «Αγριότοπος», εκδ. Bell, σελ. 402

Πίσω από το όνομα John Killian βρίσκεται ένας γνωστός Έλληνας συγγραφέας. Ο «Αγριότοπος» είναι το δεύτερο μυθιστόρημα, έχει προηγηθεί η «Νεκρή πόλη» το 2019, με τις περιπέτειες του Μπεν Λόγκαν στο Φόλσβιλ του Κεντάκι. Και ο «Αγριότοπος», ανήκοντας στην τριλογία «Στα άκρα», μας γνωρίζει τον Ντέμιαν Τζόουνς  στον Αγριότοπο των Εκατό Μιλίων του Μέιν, μία από τις πιο γοητευτικές και ταυτόχρονα πιο δύσκολες και απαιτητικές διαδρομές σε βουνό. Ωστόσο εκεί θα έρθει αντιμέτωπος με τους «ανθρώπους-πουλιά».
Οπλισμένοι με τόξα, βαλλίστρες και ματσέτες, η ομάδα των αδίστακτων ορεσίβιων είναι εκεί για έναν και μοναδικό λόγο: για να σκοτώσουν, και μάλιστα με άσπλαχνους, φρικτούς τρόπους. Για να σωθείς, θα πρέπει να φτάσεις στα άκρα. Ατμόσφαιρα ζόφου, περιπέτεια που παρακολουθείς με κομμένη ανάσα και εξαιρετική γλώσσα, τα κύρια χαρακτηριστικά του.

Κική Τσιλιγγερίδου «Πύρινη κόλαση» Η τριλογία της Στέλλας Άνταμς, εκδ. Bell / Χαρλένικ Ελλάς, 2020, σελ. 394

Η «Πύρινη κόλαση» αποτελεί το δεύτερο βιβλίο της  τριλογία της Στέλλας Άνταμς. Προηγήθηκε ο «Βυθισμένος ουρανός», το 2019. Στην «Πύρινη κόλαση», η Αθήνα καίγεται από τον καύσωνα. Και στο οροφοδιαμέρισμα της Δαφνομήλη, στον Λυκαβηττό η αστυνομία ανακαλύπτει νεκρό τον  παρουσιαστή Αλέξανδρο Κορρέ, με τον δολοφόνο να τον έχει προηγουμένως βασανίσει όσο γινόταν. Η Στέλλα Άνταμς ξέρει ότι αυτή τη φορά έχει να κάνει με έναν σαδιστή δολοφόνο
και για να τον πιάσει, πρέπει να περπατήσει μέσα στην ίδια την Κόλαση. Η δεύτερη περιπέτεια της αστυνόμου Στέλλα Άνταμς. Η συγγραφέας διακρίνεται στους χαρακτήρες και στην ατμόσφαιρα.

Δημήτρης Σίμος «Σώσε με», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 384

Τον γνωρίσαμε το 2016 με το μυθιστόρημα «Τα βατράχια». Ακολούθησαν τα «Τυφλά ψάρια», τα «Τοξικά μάτια». Ο αστυνόμος Καπετάνος αποτελεί δικό του δημιούργημα. Στο «Σώσε με», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, τρεις αδερφές ετοιμάζονται να επιστρέψουν στο χωριό που μένει η μητέρα τους με αφορμή το μνημόσυνο του πατέρα τους. Η μία αδερφή όμως δεν έρχεται ποτέ. Λίγα χιλιόμετρα μακριά, η αστυνόμος Λουκίδη ανακαλύπτει το πτώμα μιας γυναίκας, παραμορφωμένο. Στην προσπάθειά τους να τη βρουν θα πνιγούν στο παρελθόν.

Βαγγέλης Γιαννίσης «Αμαρόκ», εκδ. Διόπτρα, σελ. 424

Ο Βαγγέλης Γιαννίσης, ταξιδεύοντας με το τρένο από το Έρεμπρο προς τη Στοκχόλμη, συνάντησε τυχαία τον επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, αποφάσισε να αφηγείται τις ιστορίες του. Κι έτσι έχουμε από το 2014 «Το μίσος», «Το κάστρο», «Ο χορός των νεκρών», «Η σκιά», «Η γυναίκα του Ίσνταλ»/ Στο «Αμαρόκ», δώδεκα χρόνια πριν, ο Φαϊζάλ Αμπντί συνελήφθη για τη δολοφονία της δεκαεξάχρονης Μάλιν στο Χέλεφορς. Ομολόγησε την ενοχή του, περιγράφοντας στους αστυνομικούς με κάθε λεπτομέρεια πώς τη σκότωσε και στη συνέχεια καταδικάστηκε. Το μυστήριο λύθηκε και οι κάτοικοι της μικρής πόλης μπόρεσαν να κοιμηθούν ξανά ήσυχοι. Μέχρι τη μέρα που η γυναίκα του Φαϊζάλ αυτοκτονεί. Η πράξη της γεννά ερωτηματικά για την ενοχή του Φαϊζάλ στον επιθεωρητή της αστυνομίας του Έρεμπρο, Άντερς Οικονομίδη και ανοίγει ξανά την υπόθεση. Οι ιστορίες του αποτελούν κοινωνικό σχόλιο, ψυχολογικό θρίλερ, χρονικό μιας νουάρ ζωής κι εποχής.

 

Οι συνήθεις ύποπτοι

Jane Haprper «Χαμένος», Μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 448

Γεννημένη στο Μάντσεστερ η Jane Harper, ζει πια μονίμως στο Καναδά, και μας έχει δώσει τα μπεστ σέλλερ «Η ξηρασία» και «Άγρια φύση». Με ατμόσφαιρα, αντιφατικούς χαρακτήρες, και μυστήριο. Στο «Χαμένο» συνεχίζει αυτό που γνωρίζει καλά, τα περιγράφει την ενδοχώρα και να μας ξαφνιάζει με τις συμπεριφορές των ηρώων. Ο Νέιθαν και ο Μπαμπ Μπράιτ ανακαλύπτουν τον μεσαίο αδελφό τους, τον Κάμερον, νεκρό από τη ζέστη σε μια έρημο που βρίσκεται κοντά στα αγροκτήματά τους. Δέκα χιλιόμετρα παραπέρα είναι παρατημένο το φορτηγάκι του, χωρίς καμία βλάβη και φορτωμένο με νερά και τρόφιμα. Ο Κάμερον, ο πιο επιτυχημένος της οικογένειας, έχει μια όμορφη σύζυγο και δύο κοριτσάκια. Ποιος ήθελε να τον σκοτώσει, και μάλιστα με τόσο φριχτό τρόπο;

Camilla Läckberg «Ασημένια φτερά», Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 384

Την συγγραφέα την γνωρίσαμε με τα οικογενειακά μυστικά και τους φόνους που διαδραματίζονταν στην Φιελμπάκα [Η παγωμένη πριγκίπισσα, Ο ιεροκήρυκας, Οικογενειακά μυστικά, Το παιδί από τη Γερμανία, Ο φαροφύλακας, Η γοργόνα κ.α.] εξάλλου και η ίδια γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Φιελμπάκα, ένα ψαροχώρι, 140 χλμ. περίπου από το Γέτεμποργ. Τα τελευταία της βιβλία, μια σειρά από φεμινιστικά αστυνομικά που ξεκίνησαν με «Το χρυσό κλουβί» και «Γυναίκες χωρίς έλεος», συνεχίζοντα στα «Ασημένια φτερά». Πάνω που η Φέι πίστεψε ότι όλα ήταν εντάξει, η ίδια της η ύπαρξη απειλείται ακόμα μια φορά. Θα ρισκάρει να αφήσει πίσω της όλα αυτά για τα οποία πάλεψε τόσο σκληρά; Τα “Ασημένια φτερά” είναι το δεύτερο μέρος της διλογίας με πρωταγωνίστρια τη Φέι. Μια δραματική ιστορία προδοσίας, εκδίκησης και γυναικείας αλληλεγγύης. Το πρώτο μέρος, “Το χρυσό κλουβί”, ήταν το απόλυτο μπεστ σέλερ στη Σουηδία το 2019.

Ζαν – Κριστόφ Γκρανζέ «Το τελευταίο κυνήγι», Μετάφραση: Τίνα Πλυτά, εκδ. Καλέντης, σελ. 392

Σε όλα τα βιβλία του γάλλου συγγραφέα Ζαν Κριστόφ Γκρανζέ «Τα λάθη του χθες είναι οι εφιάλτες του σήμερα». Στο «Ελέησόν με» ήταν οι ναζί όταν εξέπνευσε ο ναζισμός, στο «Καϊκέν» το παρελθόν της ηρωίδας από την Ιαπωνία, στον «Ταξιδιώτη δίχως αποσκευές» οι διαρκείς μεταμορφώσεις του ήρωα, το ίδιο συνέβαινε ωστόσο και στα «Πορφυρά ποτάμια» και στη «Γη των νεκρών». Το ζήτημα της ταυτότητας και της Τέχνης ως μέσο εγκλήματος που είναι πρωταρχικής σημασία στο έργο του, κυριαρχεί και στο «Τελευταίο κυνήγι». Ένα αποκεφαλισμένο πτώμα, μια οικογένεια αριστοκρατών, ο Μέλανας Δρυμός με τους σκοτεινούς θρύλους του, παθιασμένοι κυνηγοί κι απόκοσμα σκυλιά, ξεθάβουν αμαρτίες από το παρελθόν.

Σεμπάστιαν Φίτσεκ «Ο τρόφιμος», Μετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα, σελ. 434

Μέσα από το σκοτεινό ψυχισμό των ηρώων του συνηθίζει να περιγράφει τις ιστορίες του ο γερμανός συγγραφέας. Κατά συνέπεια στα κατ’ εξοχήν ψυχολογικά του θρίλερ έχουμε απρόσμενο φινάλε. «Η θεραπεία», «Το πείραμα», «Το δέμα» «Η θέση 7^Α» είναι κάποια από τα βιβλία του που συζητήθηκαν και αγαπήθηκαν πολύ. «Ο τρόφιμος», αφορά τον πατέρα ενός εξαφανισμένου παιδιού, ο οποίος προκειμένου να βρει τον γιο του, θα βουτήξει ως τρόφιμος στην κόλαση.

Εκτός του «Τροφίμου» όμως, φέτος το Καλοκαίρι ο Φίτσεκ εμφανίζεται διπλός. Μαζί με τον Τσόκο, ως Fitzek/ Tsokos συνυπογράφουν τα «Μαθήματα νεκροψίας» (Μετάφραση: Ευδοξία Μπινοπούλου, εκδ. Διόπτρα, σελ. 440)

Clare Mackintosh «Μετά το τέλος», Μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 536

Η βρετανίδα Clare Mackintosh που εργαζόταν στην αστυνομία για δώδεκα χρόνια, μας έχει δώσει μια σειρά από επιτυχημένα ψυχολογικά θρίλερ: «Σ’ άφησα», «Σε είδα», «Ξέχασέ με», από το 2018, κάνει τους αναγνώστες να παρακολουθούν τα δεινά των ηρώων της με κομμένη ανάσα. Στο «Μετά το τέλος» μας φέρνει κοντά σε ενός ζευγαριού την επικίνδυνη και ολέθρια επιλογή. Περισσότερο εσωστρεφής στις περιγραφές της, δίνει στις ιστορίες της τον πρώτο ρόλο στο ψυχισμό των πρωταγωνιστών.

John Grisham «Οι άνεμοι του Καμίνο», Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, σελ. 320

Γεννημένος στο Αρκάνσας ο  Τζον Γκρίσαμ  που σήμερα ζει σε ένα αργόκτημα στο Όξφορντ του Μισισιπή, μας έχει ήδη δώσει περίφημα δικαστικά θρίλερ “Η ετυμηγορία”, “Η εταιρεία”, “Κωδικό όνομα Πελεκάνος”, “Ο πελάτης”, “Θάλαμος αερίων”, “Ο βροχοποιός”, “Οι ένορκοι”, “Ο συνέταιρος”, “Ο δικηγόρος των δρόμων”, “Η διαθήκη”, “Η αδελφότητα”, τα βιβλία του στην πρώτη θέση στις λίστες των μπεστ σέλερ των ΗΠΑ και 8 άλλων χωρών, έχουν μεταφραστεί σε 34 γλώσσες και έχουν πουλήσει συνολικά περισσότερα από 110.000.000 αντίτυπα. Το τελευταίο του μυθιστόρημα εκτυλίσσεται με φόντο τον παράδεισο της Καραϊβικής.

Jorn Lier Horst «Απομεινάρια θανάτου», μετάφραση: Δέσποινα Παπαγρηγοράκη, εκδ. Διόπτρα, σελ. 424

Ο πολυβραβευμένος Νορβηγός συγγραφέας, σε ακόμα ένα καθαρόαιμο αστυνομικό μυθιστόρημα, που στηρίζεται σε ρεαλιστικούς χαρακτήρες, έντονη ατμόσφαιρα και ένα ιδιοφυές στήσιμο της ιστορίας. Η αστυνομική αναφορά έκανε λόγο για ένα αριστερό αθλητικό παπούτσι στην παραλία φορεμένο σε ένα ακρωτηριασμένο πόδι που ξέβρασε η θάλασσα… Σύντομα θα βρεθεί άλλο ένα ακρωτηριασμένο πόδι, επίσης αριστερό. Ο Βίστιν είναι εξοικειωμένος με τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, όμως αυτή η ανατριχιαστική υπόθεση θα δοκιμάσει ακόμα και τα δικά του όρια…

Κλασσικά noir

George Simenon «Ο πάτος του μπουκαλιού», Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα, σελ. 240

Ένα “σκληρό μυθιστόρημα” του Σιμενόν από την αμερικανική περίοδο του βίου του. Δύο αδέλφια, που έκαναν διαφορετικές επιλογές και ακολούθησαν άλλη πορεία στη ζωή τους – ο ένας έγινε πετυχημένος δικηγόρος και κτηματίας, ο άλλος, που έζησε στη φτώχεια, σκότωσε και δραπέτευσε απ’ τη φυλακή-, βρίσκονται μέσα σε μία αποχαλινωμένη φύση και έρχονται αντιμέτωποι ο ένας με τον άλλο με όρους αρχαίας τραγωδίας.

Henry Kuttner «Ο φόνος της Έλινορ Πόουπ», μετάφραση: Βικτωρία Λέκκα, εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 216

Ο αμερικανός συγγραφέας που  γεννήθηκε στο Λος Άντζελες το 1915, έχει δώσει μια σειρά με εξαιρετικά αστυνομικά ψυχαναλυτικού χαρακτήρα. Ο κύριος Μάικλ Γκρέι, ψυχαναλυτής στο επάγγελμα, επιχειρεί να εξιχνιάσει μυστηριώδεις φόνους, εκτελώντας χρέη αστυνομικού ντετέκτιβ, και το επιτυγχάνει χρησιμοποιώντας περισσότερο ψυχολογικές και λιγότερο αστυνομικές μεθόδους. Ο φόνος της Έλινορ Πόουπ αποτελεί μία από τις τέσσερις υποθέσεις του κύκλου “Ιστορίες του κυρίου Γκρέι” που δημοσίευσε ο Χένρι Κάτνερ.

 

Οι καινούργιες αφίξεις

Katrine Engberg «Η ένοικος», Μετάφραση: Βαγγέλης Γιαννίσης, εκδ. Διόπτρα, σελ. 448

Η δανή Katrine Engberg που γεννήθηκε το 1975, άρχισε να γράφει ενώ εργαζόταν ως σκηνοθέτιδα και χορογράφος, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε βιρτουόζα της δημιουργίας χαρακτήρων και περίπλοκων ιστοριών που συνδέονται με ευφυή τρόπο. Χαρακτηριστικό δείγμα «Η ένοικος»: Μια νεαρή γυναίκα βρίσκεται βάναυσα δολοφονημένη στο σπίτι της, με ένα πολύπλοκο σχέδιο χαραγμένο στο πρόσωπό της. Δύο ντετέκτιβ της Αστυνομικής Διεύθυνσης Κοπεγχάγης αναλαμβάνουν την υπόθεση. Σύντομα αποκαλύπτεται μια σύνδεση ανάμεσα στο θύμα -τη Γιούλι- και τη σπιτονοικοκυρά της Έστερ ντε Λορέντι, εκκεντρική συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. Η Έστερ έχει χρησιμοποιήσει τη Γιούλι ως έναν από τους χαρακτήρες στο νέο ημιτελές βιβλίο της. Εξαιρετική πρώτη γνωριμία με την συγγραφέα στη γλώσσα μας.

Ζοέλ Ντίκερ «Η εξαφάνιση της Στέφανι Μέιλερ», Μετάφραση: Μυρτώ Καλοφωλιά, Εκδόσεις Πατάκη, σελ. 736

Γεννημένος μόλις το 1985 στη Γενεύη ο Ζοέλ Ντίκερ, στο δεύτερο μεταφρασμένο στη γλώσσα μας εντυπωσιακό μυθιστόρημα:
30 Ιουλίου του 1994. Η Όρφια, µια µικρή πόλη στην επαρχία Χάµπτονς της πολιτείας της Νέας Υόρκης, αναστατώνεται από ένα τραγικό γεγονός: ο δήµαρχος της πόλης και η οικογένειά του δολοφονούνται µέσα στο ίδιο τους το σπίτι, καθώς και µια γυναίκα που περνούσε τυχαία από εκεί, αυτόπτης µάρτυρας του εγκλήµατος. Την έρευνα της Πολιτειακής Αστυνοµίας αναλαµβάνουν δυο νέοι αστυνοµικοί, ο Τζέσσι Ρόζενµπεργκ και ο Ντέρεκ Σκοτ. Φιλόδοξοι κι επίµονοι, ακολουθώντας αδιάσειστα στοιχεία, βρίσκουν τον ένοχο, λαµβάνουν επαίνους και παράσηµα – όµως έχουν ενοχοποιήσει τον λάθος άνθρωπο. Είκοσι χρόνια αργότερα, στις αρχές του καλοκαιριού του 2014, η δηµοσιογράφος Στέφανι Μέιλερ αποκαλύπτει στον Τζέσσι πως ο δράστης ήταν άλλος. Στη συνέχεια τα ίχνη της χάνονται υπό µυστηριώδεις συνθήκες.

T.M. Logan «Οι διακοπές», Μετ: Ιλάειρα Διονυσοπούλου, εκδ. Διόπτρα, σελ. 636

Ο Τ.Μ. Logan, βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος, στο εντυπωσιακό πρώτο αστυνομικό του βιβλίο στη γλώσσα μας. Τέσσερις κολλητές, οι τρεις από αυτές μαζί με τους άνδρες και τα παιδιά τους, σε μια πολυτελή βίλα, κάτω από τον εκτυφλωτικό ήλιο της γαλλικής υπαίθρου. Η συνύπαρξή τους, όμως, θα γίνει ο απόλυτος εφιάλτης. Ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ με καθημερινά υλικά.

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο