Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η Αθήνα, οι εφημερίδες κι οι ρεκλάμες
15/12/2020, 10:38 μμ

Η Αθήνα, οι εφημερίδες κι οι ρεκλάμες

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

 

Θωμάς Σιταράς: “Τα ευτράπελα της διαφήμισης στο πέρασμα των χρόνων”, Εκδόσεις Μίνωας, 2020, σελ. 248

 

Σε τετράγωνο σχήμα που δίνει την οπτική αίσθηση του άλμπουμ, κυκλοφόρησε το καινούργιο βιβλίο του Θωμά Σιταρά, γνωστού αθηναιογράφου, ο οποίος τούτη τη φορά πραγματεύεται το θέμα της διαφήμισης-ρεκλάμας.  Έχει επιλέξει να δείξει αγγελίες, ειδοποιήσεις, διαφημίσεις, αλλά και ρεπορτάζ και ειδήσεις, σχόλια και χρονογραφήματα από την Παλιά Αθήνα της περιόδου 1834-1940. Διαβάζοντας τα κείμενα που παραθέτει, καθώς και τις φωτογραφίες, αλλά και τα σκίτσα που τα συνοδεύουν, ο αναγνώστης προσεγγίζει την τότε καθημερινότητα και μαθαίνει πολλά πράγματα για τις καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώπων της εποχής, γραμμένα από δημοσιογράφους και συγγραφείς.

Ένα από τα πρώτα ελαφρά δημοσιεύματα που προκαλούν γέλια ή χαμόγελα αφορά τις σχέσεις των δύο φύλων και έχει αντληθεί από το έντυπο Ταχύπτερος Φήμη του 1850. Πρόκειται για συνοικέσια:

«Κατ’ αυτάς διαπραγματεύονται πολλών αξιέραστων νέων μετά θελξικαρδίων δεσποινίδων συνοικέσια. Μεταξύ αυτών το προσεχέστερον και αποτελσματικώτερον είνε το του κομψού και φιλομούσου  κ. Αλβέρτου, του εμβολιαστού».

Τα δημοσιεύματα εκείνης της εποχής είχαν προορισμό να ενημερώνουν τους αναγνώστες για τα συμβαίνοντα στην πόλη, αλλά και να επαινούν κάποιους Αθηναίους, να προβάλλουν τις δραστηριότητές τους ή να εκθειάζουν ορισμένα μαγαζιά.

«Εις το μαγαζείον του εντίμου κυρίου Σταμάτη Κουζουλούδη μεγαλοπαντοπώλου κοσμητού της αγοράς της πρωτευούσης κατά την οδόν Ερμού, βαστώντας την πρώτην θέσιν ως κεφαλήν της αγοράς, ευρίσκεται χαυγιάρι και κρασιά της πρώτης ποιότητος καθώς και διάφορα άλλων ειδών τρόφιμα. Συσταίνωμεν εις το κοινόν τον έντιμον τούτον πολίτην…»

Ο συγγραφέας μας πληροφορεί πως όσο απομακρυνόμαστε από τον 19ο αιώνα και προχωράμε προς τον 20ό, καθώς αλλάζει η κοινωνία, αλλάζουν και οι τρόποι διαφήμισης, ενώ το βάρος της ρεκλάμας πέφτει στη διατροφή και τα θέματα υγείας (φάρμακα, γιατροί παθολόγοι και ορθοπεδικοί). Στη συνέχεια, διαφημίζονται ποικίλα καταναλωτικά προϊόντα που συνδέονται με την ένδυση, την  υπόδηση, τη μόδα, τη διακόσμηση, τα καλλυντικά, τα βιβλία, τα αυτοκίνητα, καθώς οι εφημερίδες γεμίζουν με καταχωρίσεις, ενώ οι ρεκλάμες αφορούν και την διασκέδαση, τις διακοπές και τη μόρφωση.

Κατά την δεκαετία του 1920 εμφανίζονται οι πρώτες διαφημιστικές εταιρείες, οι οποίες βεβαίως αντιγράφουν τις ξένες, χωρίς όμως να φθάνουν στα υψηλά τους επίπεδα. Ενίοτε, στον Τύπο δημοσιεύονται μικρές αγγελίες, από τις οποίες περισσότερο ενδιαφέρον έχουν εκείνες που αφορούν συνοικέσια ή τις απλές γνωριμίες. Ας δούμε το Παριζιάνικο Φλερτ του 1933:

«ΚΥΡΙΟΣ εγκατεστημένος στο εξωτερικόν και προτιθέμενος να έλθη κατά τα τέλη Απριλίου δια τρεις μήνας εις την Ελλάδα, επιθυμεί να γνωρισθή από τούδε με κυρίαν ανεξάρτητον, ωραίαν και εύγραμμον, με σκοπόν μίαν ευχάριστον συντροφιάν κατά το διάστημα της διαμονής του εδώ. Αποκλείονται “femmes professionelles”. Γράψατε Georges Constantinou, Box 33, Khartoum-Soudan».

To σχόλιο του Θωμά Σιταρά για το συγκεκριμένο δημοσίευμα: «Όπως καταλαβαίνετε, είμαστε στο 1933 σε μια ξεσαλωμένη γενικώς Αθήνα, και ο άνθρωπος μας από το μακρινό Σουδάν παίρνει τα μέτρα του».

Εμείς οι αναγνώστες δεν καταλαβαίνουμε τι σημαίνει «ξεσαλωμένη γενικώς Αθήνα», όμως δεν νομίζουμε ότι παρά τα όποια προβλήματα της, η ελληνική πρωτεύουσα ήταν Σόδομα και Γόμορρα. Ο εύπορος, προφανώς, κύριος, ήθελε να περάσει ευχάριστα στην Αθήνα και να χαρεί τη γυναικεία παρέα, επιθυμώντας μια ωραία κυρία και μάλιστα εύγραμμον. Δεν γράφει ωστόσο με τι αντάλλαγμα θα του πρόσφερε η κυρία τις υπηρεσίες της.

 

Θωμάς Σιταράς

 

Οι διαφημίσεις στις εφημερίδες λοιπόν διαβάζονταν πολύ, όχι όπως σήμερα που μάλλον τις προσπερνούμε, εκτός και να είναι εντυπωσιακές ή νομίζουμε πως είναι συμφέρουσες. Ιδού και μια σχετική δήλωση κοσμηματοπώλη  της οδού Αιόλου σε δημοσιογράφο της εφημερίδας Εξέλσιορ το 1925:

«–Μη μου πήτε πως δεν διαβάζουν τας αγγελίας. Θα σας αποδείξω ότι η διαφήμιση έχει πάντοτε καλά αποτελέσματα. Όταν ήνοιξα κοσμηματοπωλείο εδημοσίευσα  σε μια εφημερίδα πως χρειαζόμουν νυκτοφύλακα. Το ίδιο βράδυ το κατάστημά μου ελεηλατείτο από τους κλέπτας».

Κάτι παρόμοιο που προκαλεί χαμόγελα είναι και η παρακάτω σκηνή που δημοσιεύτηκε στην Εστία το 1925, αλλά δεν γνωρίζουμε αν πρόκειται για ρεπορτάζ ή για ανέκδοτο:

«ΕΚΛΟΓΗ  ΙΑΤΡΟΥ. Η σκηνή εις ένα όχημα του Ηλεκτρικού , μεταξύ ενός Αθηναίου και ενός ταξιδιώτου, συνοδεύοντος με τας αποσκευάς του μίαν ωχράν γυναίκα.

–Καλώς ώρισες! Και πως με το καλό, στην Αθήνα;

–Η ανάγκη, φίλε μου. Έφερα τη γυναίκα μου στους γιατρούς…

–Και σε ποιον θα πας;

Ο άνθρωπος με την ωχράν γυναίκα, που εκρατούσε και διεφύλλιζε μίαν δέσμην εφημερίδων, ανεστέναξε και είπε:

–Μα ακόμη δεν ξέρουμε. Επήραμε καθώς βλέπεις, όλα τα φύλλα και κυττάζουμε να βρούμε τον καλλίτερο.»

Θα κλείσουμε τούτη την περιήγηση στις σελίδες του εξαιρετικού βιβλίου του Θωμά Σιταρά με ένα νόστιμο δημοσίευμα για τις εκλογές που δείχνει πως οι εποχές αλλάζουν, μα οι συμπεριφορές των ανθρώπων εξακολουθούν να είναι ίδιες. Ας δούμε τι έγραφε η Εστία το 1926:

«Η ΕΚΛΟΓΗ ΣΤΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ. Προτού αρχίση η μάχη εις τας κάλπας, ήρχισαν εις τους τοίχους της πόλεως. Δυσώδης αγών επικρατήσεως των υποψηφίων παρατηρείται κατά τας τελευταίας ημέρας, επί του προεκλογικού αυτού στίβου. Ο ένας υποψήφιος προσπαθεί να “φάη”, κατά την γνωστήν λαϊκήν έκφρασιν, τον άλλον […] Εννοείται, ότι τα αποτελέσματα των προεκλογών αυτών, εάν δεν επηρεάζουν τας τύχας του έθνους, επηρεάζουν, όμως, σημαντικότατα τους τοίχους της πόλεως και τους ατυχείς ιδιοκτήτας των, οι οποίοι , την επομένην της εκλογής, θα πληρώσουν τα εκλογικά έξοδα εις άλλου είδους ασπρίσματα.»

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top