Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Καλειδοσκοπικό ποιητικό όραμα
28/09/2021, 8:16 μμ

Καλειδοσκοπικό ποιητικό όραμα

Γράφει η Λαμπρινή Σιγιάννη // *

 

Βασίλη Φαϊτά, «Σκάκι με την αιωνιότητα», Εκδόσεις Μανδραγόρας, 2021

 

Ο Βασίλης Φαϊτάς με έξι συλλογές την τελευταία δεκαετία, επανήλθε πρόσφατα με  το «Σκάκι με την αιωνιότητα» που κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2021.[1] Στη συλλογή αυτή συμπυκνώνονται οι βασικότεροι αρμοί της δια βίου ποιητικής του πορείας. Με το φιλοσοφικό υπόβαθρο των ποιημάτων, ο αναγνώστης διερωτάται για την  προέλευση της ανθρώπινης ζωής, την εγκόσμια περιπλάνηση και το αστρικό ταξίδι της ψυχής μέσα στο σύμπαν. Πρόκειται για ένα καλειδοσκοπικό ποιητικό όραμα, μια περίτεχνη «αλληγορία θαυμάτων»[2], η οποία πυροδοτεί τη φιλοσοφική ενατένιση για το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, το Είναι και το Μηδέν και τις οντολογικές διαστάσεις του χρόνου: «Αυτό που θα ήθελα να πω / μια λέξη/ του Είναι και του Τίποτα/ αλληγορία χαμένης ολότητας(..)/ γεμάτη χρόνο και νότες», εξομολογείται το ποιητικό υποκείμενο[3]. Γενικότερα, ο ποιητής, καθ’ όλη τη συγγραφική του πορεία, με πηγαία λυρικότητα, ρεμβώδη εικονοπλαστική φαντασία και αποφθεγματική λιτότητα, συνδιαλέγεται με το πεπερασμένο της ανθρώπινης ζωής, την ερμητική φύση της ψυχής και την αέναη πορεία της μέσα στον χρόνο.

Αρχικά τίθεται το ζήτημα της βαθύτερης υπόστασης του χρόνου: «Χρόνος/ ο κατοπτρισμός των όντων/ στο βλέμμα του Όντος/ μια  φευγαλέα εικόνα κάτι σαν υπόσταση/ εκκωφαντική σιωπή/ ανάμεσα σε μένα και τον θάνατο».[4]
Η λύπη για την παροδικότητα του χρόνου αποτελεί ίσως το πλέον επώδυνο βίωμα της ανθρώπινης ζωής: «Το σύμπαν αδειάζει σαν μια κλεψύδρα φωτός»[5](..) Υγρός λυγμός/ για τις μέρες που απομένουν/ η αλήθεια ένα λαμπερό κενό»[6]. Η εφήμερη ανθρώπινη υπόσταση, ο «κβαντικός κόκκος σκόνης» δύναται να αναβιβασθεί σε ωτακουστή του διαιώνιου: «Με βαραίνει η αιωνιότητα/ στιγμή που βραδυπορεί στο εφήμερο/ έξω απ’ το παράθυρό μου/ άχρονη ανάμνηση»[7]. Σε όλη τη συλλογή, ο ποιητής αναμετράται με την επαμφοτερίζουσα φύση του ανθρώπου η οποία βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας : «Το ξέρω/ είμαι από νύχτα/ όμως η ψυχή μου διαστέλλεται στο φως»[8].

Σε αρκετά ποιήματα της συλλογής, το ποιητικό υποκείμενο, ως «ψυχή πολιορκημένη απ’ το αχανές»[9], μας εκκαλεί να στοχαστούμε πάνω σε προαιώνια και αναπάντητα ερωτήματα για το νόημα της ζωής. Η γριφώδης ανθρώπινη ζωή νοηματοδοτείται πρωτογενώς από τη βάσανο του έρωτα και το εναγώνιο ερώτημα του τελικού προορισμού: «η ζωή μεταφέρει στο νόημά της/ τη μυρωδιά των άστρων/ τον ανυπεράσπιστο πόνο του έρωτα/ το λίγο εκείνο που διαισθάνεται η ψυχή/ (..)πριν το ταξίδι/ (..)τραβώντας για το δέλτα των ποταμών/ το τέλος των ερωτηματικών».[10] Ακόμη, η ανθρώπινη κουκκίδα, προσκτά νόημα από την περιδίνησή της μέσα στο απροσμέτρητο σύμπαν, αποτελώντας μικρογραφία του κοσμικού Στερεώματος: «Έκσταση της ύλης στο αχανές/ η ζωή/[11] (..)  Κι η γύρη συνεχίζει να πέφτει/ ανάμεσα στ’ άστρα και τους γαλαξίες/ εφήμερη γύρη κι εγώ/ στην παλίρροια του κενού»[12].

 

Βασίλης Φαϊτάς

 

Στο σύμπαν του Φαϊτά, με την κοσμοπλαστική μαγεία της ποίησης, οι άμορφες, ερεβώδεις σκέψεις μεταστοιχειώνονται σε απαστράπτουσες ποιητικές λέξεις: «μεταμορφωμένες οντότητες οι σκέψεις/ περνούν την υπερκόσμια γέφυρα του χάους/ στο φως του λίκνου».[13] Εν γένει, στο κοσμοείδωλο του ρομαντισμού, η ποιητική ενόραση, «ξανασχεδιάζοντας τον νου μας (..)/ σ’ έναν κατοπτρικό γαλαξία»[14], εκπηγάζει απ’ την υπερουράνια απεραντοσύνη: «λέξεις και εικόνες (..)/ εύθραυστοι λαβύρινθοι/ επιστρέφουν από το άπειρο».[15] Συχνά οι ρομαντικές εκλάμψεις αποδίδονται με υποβλητικές συναισθητικές (κυρίως οπτικοακουστικές) εικόνες: «Ένας μετεωρίτης μέσα στον καθένα/ φάρος αρχαίας δίψας / (..) Η περιπέτεια μιας παρτιτούρας ρέει στο φέγγος».[16] Έτσι, το λυρικό υποκείμενο, πραγματοποιώντας με θάμβος «μία περιπλάνηση στο αναλλοίωτο»[17], προσοικειώνεται τις μυστηριακές δυνάμεις του υπεραισθητού: «κινεί με τα χέρια του το άπειρο/ ολοένα συχνότερα επιστρέφει/ στο αβυσσαλέο φέγγος που έσπειρε το θαύμα/ φτιαγμένο απ’ τη ροή των φεγγαριών»[18]. Η Ποίηση εκφαίνεται διαχρονικά εμφορούμενη από τη δύναμη να αφυπνίζει αθέατες ευαισθησίες: «ο μύθος της ποίησης/ διεγείρει/ τους αμετάφραστους στίχους/ της ψυχής».[19] Δεδομένου ότι η πεμπτουσία της ανθρώπινης φύσης σκιαγραφείται ως κρυπτική και αενάως διαφεύγουσα, ο ποιητικός λόγος συνίσταται σε θελκτικά ελλείπουσες αντηχήσεις, «κάτι ανάμεσα στην ηχώ που απομακρύνεται/ και στον αφρό των λέξεων». [20].

Εν κατακλείδι, στο πρισματικό όραμα του Β. Φαϊτά, η στίλβουσα Ποίηση, ως «παρτιτούρα σοφίας στις σχισμές του απρόσιτου»[21], ρυθμολογεί ένα μεγαλειώδες κοσμοθεωρητικό όραμα, με το οποίο επιτελούνται η διαπόρευση στις οριακές ατραπούς της ανθρώπινης φύσης, η βυθοσκόπηση του επέκεινα και η μεταρσίωση στην εσαεί ανερμήνευτη «μεθόριο του ονείρου» [22].

 

 

* Η Λαμπρινή Σιγιάννη γεννήθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Είναι φιλόλογος, αριστούχος απόφοιτη του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ρητορικής από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Επιστημονικές της μελέτες είναι δημοσιευμένες σε φιλολογικά περιοδικά και σε Πρακτικά Συνεδρίων.

 

 

__________________

 

[1] Όλες οι συλλογές του Βασίλη Φαϊτά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μανδραγόρα.

[2] Σκάκι με την αιωνιότητα, Αθήνα: Μανδραγόρας 2021, σ. 17 (Χάριν συντομίας στο εξής ΣΑ).

[3] Στο ποίημα « Η λέξη» (ΣΑ 56).

[4] ΣΑ 49.

[5] ΣΑ 21.

[6] ΣΑ 19.

[7] ΣΑ 9.

[8] ΣΑ 40.

[9] ΣΑ 12.

[10] ΣΑ 37.

[11] ΣΑ 30.

[12] ΣΑ 32.

[13] ΣΑ 13.

[14] ΣΑ 28.

[15] ΣΑ 16.

[16] ΣΑ 53.

[17] ΣΑ 28.

[18] ΣΑ 38.

[19] ΣΑ 45.

[20] ΣΑ 44.

[21] ΣΑ 28.

[22] ΣΑ 15.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top