Fractal

Η «Μεταμόρφωση» στο Από Μηχανής Θέατρο // Συνέντευξη με την πρωταγωνίστρια Σίσσυ Δουτσίου

Συνέντευξη στην Αγγελική Λάλου //

 

 

Mε αφορμή το θεατρικό ανέβασμα της «Μεταμόρφωσης» σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή, μιλήσαμε με την πρωταγωνίστρια της παράστασης Σίσσυ Δουτσίου

 

-Πώς προσεγγίζετε το έργο του Φραντς Κάφκα σε αυτό το θεατρικό ανέβασμα;

Το θεατρικό έργο Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή. Όταν ένα λογοτεχνικό έργο μεταφέρεται στο θέατρο, συμβαίνουν αλλαγές και μετατροπές, καθώς οι δύο τέχνες χρησιμοποιούν διαφορετική γλώσσα και κατά συνέπεια διαφορετικά εκφραστικά μέσα στην αφήγηση των ιστοριών τους. Το «υλικό» της θεατρικής πράξης είναι η εικόνα, ο ήχος ενώ της λογοτεχνίας η γλώσσα, η αφήγηση. Ο Τάσος Σαγρής ως σκηνοθέτης και ποιητής είναι ο ιδανικός άνθρωπος για αυτή τη συνάντηση λόγου και πράξης και αυτό συντελεί στην επιτυχία του εγχειρήματος. Μέσα από πολύμηνη έρευνα και συζητήσεις για το έργο του Κάφκα αναζήτησε σκληρά εργαλεία της υποκριτικής, της μουσικής σύνθεσης και των οπτικών τεχνών για να μεταφέρει το πνεύμα της Μεταμόρφωσης, του λογοτεχνικού κειμένου στη θεατρική σκηνή. Οι επεμβάσεις του σκηνοθέτη πάνω στο λογοτεχνικό έργο αφορούν τη διάρκεια, την αφαίρεση και τη συμπύκνωση προσώπων και καταστάσεων με οδηγό την αφοσίωση στο καφκικό πνεύμα.

Το θεατρικό έργο Μεταμόρφωση είναι πιστό στην ατμόσφαιρα αλλά κυρίως στις σκέψεις του συγγραφέα. Ο Τάσος Σαγρής ως σκηνοθέτης πλησίασε τη Μεταμόρφωση πρωταρχικά ως αναγνώστης ενός λογοτεχνικού αριστουργήματος, κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης φαντάστηκε και εντόπισε τον πόνο, τη φρίκη, την αποξένωση και την απελπισμένη κραυγή για φροντίδα.

Υπήρξε μια εσωτερική δομή του έργου καθώς το δουλεύαμε. Ο χώρος και ο χρόνος της Μεταμόρφωσης διαδραματίζονταν και συμβαίνουν σε ένα βαθύ, άπλετο σκοτάδι. Η απόδοση της εσωτερικότητας των χαρακτήρων σχετίζονται με εικόνες που έπλασε η γλώσσα ενός σώματος που είναι σε διαρκή πάλη με τη λογική. Οι δράσεις και τα γεγονότα που προκύπτουν αναφέρονται στις ψυχολογικές καταστάσεις, στους χαρακτήρες του έργου και στην ατμόσφαιρα του βιβλίου.

 

-Τι καινούργιο θα δουν και θα ακούσουν οι θεατές σε αυτή την παράσταση;

Δεν ψάχναμε να βρούμε το καινούργιο ή να χαράξουμε μια καινοτομία αλλά να διεισδύσουμε στη ζωή του Γκρέγκορυ Σάμσα, της οικογένειάς του και του κοινωνικού του περίγυρου. Τα έργα που δουλεύουμε μαζί με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών μας περιοδεύουν σε ένα διαφορετικό άλγος της ανθρώπινης ύπαρξης κάθε φορά, ίσως αυτό είναι το καινούργιο. Μια σπασμένη συνείδηση, ρημαγμένη από την εντατικοποίηση της ευθύνης, της κοινοτυπίας και της ευλογοφάνειας γκρεμίζει κάθε τι γνώριμο δίπλα της και το αντικαθιστά με ένα «πυκνό σκοτάδι» που μου έλεγε ο Τ. Σαγρής καθώς με καθοδηγούσε στο απόκοσμο φυσικό περιβάλλον του χαρακτήρα που υποδύομαι. Η συνεργασία του Ινστιτούτου με μια πλειάδα νέους αξιόλογους ηθοποιούς και η χρήση της μάσκας μετά την περσινή έρευνά μας στις τελετουργικές θεατρικές ιερουργίες του Μπαλί είναι σίγουρα καινούργια στοιχεία. Επίσης για πρώτη φορά παρατηρούμε στο έργο του Σαγρή επιδράσεις από τη ζωγραφική.

 

-Με ποιο τρόπο το συγκεκριμένο έργο του Κάφκα παραμένει σύγχρονο κι επίκαιρο και πώς φαίνεται κάτι τέτοιο στην παράσταση;

Ο Γκρέγκορυ Σάμσα, ο κεντρικός ήρωας του έργου είναι ένας άνθρωπος που βρίσκεται αντιμέτωπος με το αδιέξοδο της πραγματικότητας και ανήμπορος να το συζητήσει ακόμα και με τον ίδιο του τον εαυτό παραδίνεται στο ασυνείδητό του και αυτό με τη σειρά του τον καταλαμβάνει. Ένας ανατριχιαστικός πόλεμος της επιθυμίας και των καταναγκαστικών πράξεων μεταμορφώνει τον Γκρέγκορυ Σάμσα σε ένα ανάπηρο σώμα. Δέχονταν όλες τις ηθικές υποχρεώσεις άκριτα. Και αντί να απελευθερωθεί από αυτές, η ένταση του ψυχικού του υλικού παράγει μια σωματική ανταρσία, το σώμα του αρνείται να ακολουθήσει τους κανόνες, το σώμα του αρνείται να ακολουθήσει την κανονικότητα. Η οικογένειά του και πολύ περισσότερο ο κοινωνικός του περίγυρος τον αντιμετωπίζει σαν ένα παράσιτο της κοινωνίας, κανένας δεν του προσφέρει τη φροντίδα που χρειάζεται σε αυτό το μεταίχμιο της ζωής του. Ο συντηρητισμός και η φρενίτιδα της σύνεσης τον τιμωρούν και τον απομονώνουν σε ένα παγωμένο σκοτάδι.

Πόσοι άνθρωποι σήμερα επιλέγουν ή τουλάχιστον συνδιαλέγονται με την επιλογή τους να ζήσουν αυτό που ζουν; Η δουλειά, οι σχέσεις, τα νομιζόμενα, οι σπουδές, το σπίτι μας, η οικογένεια απαιτούν από εμάς θυσίες τις οποίες ο σύγχρονος άνθρωπος τις κάνει κάποιες φορές, με τίμημα τη ψυχική γαλήνη και την ευτυχία του. Πόσες φορές αυτός ο κόσμος μας φαίνεται παράλογος λόγω των καταναγκασμών αλλά και λόγω της παραδοχής ενός παράλογου τελικά ορθολογισμού; Αυτό είναι το επίκαιρο στοιχείο στη Μεταμόρφωση. Ο τρόμος απέναντι στην κανονικότητα. Επίσης, η βαρβαρότητα της οικογένεια του Γκρέγκορυ Σάμσα να τον απομονώσουν στο δικό του δωμάτιο για να μην αντικρίζουν αυτό το παράσιτο που επέλεξε να μην εργαστεί, να μη ζήσει, να μην έχει σκοπό ζωής – τη συναντάμε σε όλα αυτά τα υποκείμενα της σημερινής κοινωνίας που τους είναι αδιανόητο να συμφιλιωθούν και να κατανοήσουν το άλλο, το ξένο, το πολύχρωμο, το διαφορετικό, το άρρωστο, το τρελό, την συναντάμε τελικά στον εγκλεισμό των προσφύγων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

 

 

 

-Τι σημαίνει για εσάς «μεταμόρφωση» και πώς το βιώσατε ετοιμάζοντας την παράσταση;

Μεταμορφώνομαι σε κάτι άλλο από αυτό που έμαθα να είμαι. Στο έργο μας η Μεταμόρφωση συμβαίνει σε όλους τους χαρακτήρες του έργου και ελπίζω και στο κοινό. Η Μεταμόρφωση είναι μια διαδικασία επίπονη, σαν ένα σαμανικό ταξίδι. Μια τελετουργία δίχως πνευματικό οδηγό. Ένα ταξίδι δίχως καμία προστασία και συντροφιά σε αυτό το εξελικτικό μονοπάτι. Η διαδικασία της Μεταμόρφωσης χαρτογραφεί την εσωτερική πραγματικότητα του ανθρώπου και του Κόσμου. Η Μεταμόρφωση θα μπορούσε να είναι μια εκστατική εμπειρία με δυναμική επίδραση στη διάπλαση των νομιζόμενων. Η Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα όμως διακυβεύεται άμεσα το μέλλον μιας ανθρώπινης ύπαρξης κατά την οποία το σώμα, το δέρμα, τα κόκκαλα εγκαταλείπουν τη συνομιλία με το νου και επιχειρούν αυθόρμητα να απορρίψουν κάθε κληρονομικό χάρισμα ευημερίας και ηρεμίας.

Ο Γκρέγκορυ Σάμσα δεν θεραπεύεται από τη Μεταμόρφωση του, αλλά διαλύει κάθε εξωτερική συγκρότηση, όπου στο τέλος εξαντλείται από κάθε δική του προσπάθεια να ελέγξει τις δυνάμεις του.

Παρ’ όλα αυτά, αν ο Γκρέγκορυ Σάμσα συνειδητά επέλεγε να μεταμορφωθεί και να έχει την επίγνωση αυτής της ισχύος θα επανεξέταζε τα όνειρά του και τους μυστικούς του τρόμους με σκοπό την μετατροπή ενός άβολου ανθρωπόμορφου σε ένα μυημένο πνεύμα των καιρών του που ξυπνάει από ένα βαθύ ύπνο, αυτό είναι που ζητάμε από τους θεατές. Μόνο η Μεταμόρφωση ξαναδίνει στον άνθρωπο την αρχική του φύση, αυτή την αρχέγονη φύση των πραγμάτων. Τότε μόνο μπορούμε να παίξουμε σημαντικό ρόλο στις ζωές μας και στις ζωές των αγαπημένων μας ανθρώπων. Να μεταμορφωθούμε σε αυτό το ονειρικό πλάσμα, σε αυτό το άγριο ζώο, σε αυτή την ισχυρή μάγισσα, σε αυτή τη γυναίκα που κατέχει μια μαγική αυτοπεποίθηση και αυτοκυριαρχία, σε αυτό τον άνθρωπο που φροντίζει το σώμα των αρρώστων σαν δικό του σώμα. Για να μπορέσουμε να εκδιώξουμε τη θλίψη των κοινωνικών συμβιβασμών ή την τρέλα της εποχής μας χρειάζεται να φτύσουμε το δηλητήριο των παγιωμένων μας αρχών, να περάσουμε στην αντίπερα όχθη του εαυτού μας και να παρατηρήσουμε τη ζωή μας.

Η Μεταμόρφωση έχει ιδιαίτερη σημασία στην εποχή μας, καθώς ο πλανήτης μας και οι καρδιές μας καταστρέφονται, με ραγδαίους ρυθμούς, από την ανθρώπινη ασυδοσία. Είναι απαραίτητο να βαδίσουμε με αρμονία επάνω στη Γη, στον κόσμο τούτο. Είναι απαραίτητο να ζήσουμε εναρμονισμένα με κάθε άλλη ύπαρξη και να βιώνουμε χαρά και όχι πόνο, να εξυμνούμε την ομορφιά της ζωής και όχι να σπαράζουμε καθημερινώς από τις τραγωδίες της κάθε ανθρώπινης ύπαρξης σε κάθε γωνία του πλανήτη.

 

-Αν ζούσε σήμερα ο Κάφκα σε τι πιστεύετε ότι θα «μεταμορφωνόταν»;

Ο Κάφκα ήτανε αρκετά επηρεασμένος από τη σκέψη των αναρχικών της εποχής του, του Μπακούνιν, του Κροπότκιν και του Landeaur. Δεν έγραψε απλά για να περιγράψει ένα κόσμο που δεν του άρεσε, δεν έγραψε απλά για να μας αποκαλύψει τους μυστικούς μηχανισμούς πειθαρχίας και τιμωρίας της κοινωνίας. Η λογοτεχνία για τον Κάφκα ήτανε μια πράξη αντίστασης προσπαθώντας να βρει μια διαφυγή, μια έξοδο κινδύνου. Ο Φραντς Κάφκα είχε μεταμορφωθεί σε συγγραφέα που μελετά τον παραλογισμό των συστημάτων κυριαρχίας και σε αυτό θα μεταμορφώνονταν και πάλι.

 

 

-Μιλήστε μας για το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών και ποιες δράσεις σας θα δούμε στο μέλλον;

Το +Ινστιτούτο [Πειραματικών Τεχνών] (Τhe Institute for Experimental Arts) είναι μια πλατφόρμα δημιουργικής έκφρασης και έρευνας στα πεδία του θεάτρου, της εικαστικής performance, των multi media εγκαταστάσεων, της ποιητικής επιτέλεσης και της θεωρίας της Τέχνης. Το Ινστιτούτο όντας μια ανοιχτή συνάντηση ποιητών-συγγραφέων, σκηνοθετών, ηθοποιών, τεχνικών/συντελεστών, performance artists, φωτογράφων, εικαστικών του video art και αναλυτών της σύγχρονης Τέχνης, των media και της επικοινωνίας σκοπό έχει την κατασκευή καταστάσεων, την κατάθεση ερμηνευτικού και εκπαιδευτικού έργου, την καλλιέργεια της ριζοσπαστικής θεωρίας /καλλιτεχνικής πράξης και την επικοινωνία με ένα ευρύτερο κοινωνικό σώμα που θα υπερβαίνει τα στεγανά και τους περιορισμούς της εμπορευματικής και καθεστωτικής κυρίαρχης κουλτούρας.

Τα σχέδια μας είναι πολλά για το άμεσο μέλλον και κυρίως έχουν να κάνουν με την φιλοσοφία, την ποίηση και την θεατρική πράξη. Θα οργανώσουμε επίσης την άνοιξη ένα σεμινάριο υποκριτικής που σκοπό θα έχει να δώσει στους συμμετέχοντες τα εργαλεία μιας καταβύθισης στην εκστατική θεατρική πράξη. Οι φίλοι μας μπορούν να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους και να ζητήσουν πληροφορίες στο email: theinstitutecontact@gmail.com

 

-Το Κενό Δίκτυο ποιο κενό έρχεται να καλύψει;

Το «Κενό» προέρχεται από τη βουδιστική έννοια της Κενότητας. Η κενότητα αποτελεί την αληθινή φύση των φαινομένων και σημαίνει πως τίποτα στον κόσμο δεν έχει αυθύπαρκτη, αυτόνομη ύπαρξη και ιδιοϋπόσταση, αλλά υπάρχει σε συνεχή αλληλεξάρτηση με το περιβάλλον του. Οπότε δεν υπάρχει κάπου ένα κενό για να καλύψουμε αλλά αντιθέτως υπάρχουν συνεχόμενες αλληλεπιδράσεις και βρίσκουμε έναν τρόπο να τις εντοπίσουμε, να τις φέρουμε στην επιφάνεια, να αναδείξουμε μια προβληματική και να βρούμε λύσεις απέναντι στα προβλήματα των καιρών μας. Σκοπός μας είναι να ανακαλύψουμε τις αιτίες δυστυχίας αυτού του κόσμου και να τις εξαλείψουμε, να ενδυναμώσουμε την κριτική σκέψη και να δημιουργήσουμε συνθήκες συνάντησης, γιορτής και αμφισβήτησης.

 

 

 

-Τι κοινό έχουν το Κενό Δίκτυο και το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών και ποιό το όραμα που τα ενώνει;

Η αγάπη για την ποίηση. Το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών το ιδρύσαμε μαζί με τον Τάσο Σαγρή και άλλους 18 καλλιτέχνες και διανοούμενους από την Ελλάδα, την Αμερική, τη Γερμανία και την Ιρλανδία. Μαζί με το Τάσο Σαγρή συμμετέχουμε στο Κενό Δίκτυο, ο Τάσος είναι ιδρυτικό μέλος της συλλογικότητας από το 1990. Το Κενό Δίκτυο είναι μια πολιτική και πολιτιστική ομάδα συνάφειας που έμαθε στο ΙΠΤ έναν τρόπο εξισωτικό και αντι-ιεραρχικό για να ζούμε και να συνεργαζόμαστε με τους συντελεστές του θιάσου, μια καλλιτεχνική πράξη που βασίζεται στην ουσιαστική φροντίδα του ενός προς τον άλλον και την αλληλοβοήθεια.

 

-Στην μέχρι τώρα κοινή πορεία ποια ήταν η πιο δυνατή σας στιγμή;

Το ετήσιο Διεθνές Φεστιβάλ Βιντεοποίησης (International Video Poetry Festival) που διοργανώνουμε μαζί με το Κενό Δίκτυο και το Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο Εμπρός. Γίνεται εδώ και 8 χρόνια και συμμετέχουν εκατοντάδες καλλιτέχνες, video artists, ποιητές, μουσικοί, χορευτές από τις πέντε ηπείρους της Γης με την στήριξη από πάρα πολύ κόσμο που αγαπά το φεστιβάλ.

 

-Ποια δημιουργικά όνειρά σας θέλετε να πραγματοποιήσετε;

Προσωπικά μου όνειρα; Αλλάζουν ανά περιόδους. Ένα σπίτι σε μια ερημική παραλία, με ένα δωματιάκι, ένα γραφείο δίπλα στο πέλαγος, ο σύντροφός μου, να κάνουμε έρωτα και μετά να συμπληρώνω τα ποιήματα και τα διηγήματα της Ηδονοβλεψίας (συλλογή ερωτικών διηγημάτων που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κενότητα). Να ταξιδέψουμε μαζί σε πολύ μακρινά μέρη γνωρίζοντας αρχαίες φόρμες θεατρικής πράξης και να μπορέσουμε να ταξιδέψουμε τις παραστάσεις μας σε διάφορες πόλεις.

 

-Ποιες δράσεις θα δούμε σύντομα να υλοποιούνται;

Η Μεταμόρφωση είναι η βασική δράση του Ινστιτούτου Πειραματικών Τεχνών για τους επόμενους μήνες κάθε Σάββατο στο Από Μηχανής Θέατρο. Προσπάθειά μας είναι μετά το καλοκαίρι να ταξιδέψει σε όσο το δυνατόν περισσότερες πόλεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, το Κενό Δίκτυο συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια ζωής και ετοιμάζει μια σειρά από εξαιρετικές δράσεις που σύντομα θα ανακοινωθούν με πιο σημαντική το καλοκαιρινό 30ο Indie Free Festival στο Πεδίο του Άρεως.

 

 

Info:

H παράσταση ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ του Franz Kafka παίζεται κάθε Σάββατο στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο) κρατήσεις 2105232097 / πληροφορίες: https://theinstitute.info/?p=4124

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top