Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Αδιάλειπτη πρόκληση σε Θεούς, υποκριτές και συντηρητικούς
10/11/2021, 12:56 πμ

Αδιάλειπτη πρόκληση σε Θεούς, υποκριτές και συντηρητικούς

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

 

Παάτα Σαμούγκια, «Σχιζοκοινωνία». Επιλογή ποιημάτων. Εισαγωγή: Γιώργος Ρούσκας. Μετάφραση: Εκατερίνε Τζανάσια. Εκδόσεις Βακχικόν. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2021

 

Έχει ταράξει τα λογοτεχνικά νερά της πατρίδας του με τον ποιητικό του λόγο και μάλλον δικαιολογημένα. Από το πρώτο του ήδη κείμενο που ήρθε στη δημοσιότητα, φάνηκε και η περαιτέρω πορεία του στο συγγραφικό γίγνεσθαι. Ο λόγος για τον Παάτα Σαμούγκια (Paata Shamugia, 1983- ), μια πολυσυζητημένη προσωπικότητα της σύγχρονης Γεωργιανής ποίησης, την οποία μας γνωρίζει ο εκδοτικός οίκος Βακχικόν, μετά από τα πρόσφατα βιβλία, το ποιητικό ‘Η σακατεμένη κούκλα’ (2020) του Μπεσίκ Καραναούλι, το πεζό ‘Λογοτεχνία Εξπρές’ (2021) του Λάσε Μπουγάτζε, και φυσικά την ‘Ανθολογία νέων Γεωργιανών ποιητών’ το 2020. Ο Παάτα Σαμούγκια, λοιπόν, από το 2007, χρονιά κατά την οποία δημοσίευσε το Anti-Tkaosani (Panther’s Skin) μέχρι τις μέρες μας, έχει επανειλημμένως απασχολήσει τα λογοτεχνικά δρώμενα της πατρίδας του και αναφερόμαστε όχι μόνο στην Αμπχαζία αλλά και τη Γεωργία με τα γνωστά γεωπολιτικά προβλήματα ανάμεσά τους. Ο λόγος του υβριστικός σε ακραίο βαθμό, ασεβής στις παραδόσεις γενεών και αφοπλιστικά ειρωνικός, ανορθόδοξος, αιρετικός, επαναστατικός, αντισυμβατικός, ενώ καταφέρεται εναντίον όλων.  Πολιτικών και κατά κύριο λόγο, της θρησκείας, του Θεού, και βεβαίως των όποιων υποκριτών και βολεμένων μέσα στην ανεκτική γι’ αυτόν κοινωνία.  Έτσι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ήρθε σε αντιπαράθεση με τα πιο συντηρητικά τμήματά της και απεκλήθη με τα χειρότερα επίθετα, ενώ κάποια στιγμή τα βιβλία του ακολούθησαν και βίωσαν την διαδικασία της καταστροφής υπενθυμίζοντας άλλους αιώνες, πρόσφατους και παλιότερους. Βεβαίως στο στόχαστρό του βρίσκονται κυρίως οι πολιτικοί.

Στο ποίημα ‘Εντολή’ είναι ξεκάθαρος στην ταξινόμηση και διαβάθμιση των  επιλογών του, τις ευχές  και τις προτιμήσεις του. Γράφει λοιπόν:

 

«Ας δοθούν σπίτια στους άστεγους

εκατομμύρια στους άφραγκους,

έμπνευση στους ποιητές,

κόκαλο στη γλώσσα,

πρόβατα στους άυπνους…ένα πρόβατο, δύο πρόβατα, τρία πρόβατα…

Ας δοθεί η δύναμη στους ερωτευμένους

για να σκορπιστούν ο ένας μέσα στον άλλο.

Ας δοθούν παιχνίδια στα παιδιά

και στους δικτάτορες.

Ας δοθεί η ελευθερία στη φαντασία,

φαγητό στους πεινασμένους,

ας δοθούν δέντρα στους ανέμους

για να ξεκουραστούν τα κλαδιά.

Ας μη δοθεί τίποτα στους πολιτικούς.

 

Βεβαίως κάποιες φορές και σε συγκεκριμένους στίχους, φτάνει στα άκρα προκαλώντας τους ποικιλοτρόπως και ακόμα με προσβλητικά σεξουαλικά υπονοούμενα. Στην ‘Πορνογραφία’, ένα δημοσιογραφικό ποίημα-μανιφέστο, όπως το αποκαλεί ο ίδιος στον υπότιτλό του, συνδέει το πρόβλημα της πορνογραφίας με αυτούς. «… Ήρθε η ώρα να απαιτήσουμε το μάθημα της πορνογραφίας να/εισαχθεί στα σχολεία: Από την πρώτη δημοτικού…Ο δάσκαλος πρέπει να είναι γυμνός/ντυμένος θα θεωρείται αντισυμβατικός… », γράφει κατασταλαγμένος, για να συνεχίσει λίγο παρακάτω κάπως ωμότερα: «…Πριν δύο χρόνια ο Ηρακλί Κακαμπάντζε/σχεδίαζε ομαδικό αυνανισμό στο κτίριο του κοινοβουλίου/αλλά τα σημερινά μέλη του  κοινοβουλίου του έκλεψαν την παράσταση/και τώρα, χωρίς προστασία πνευματικών δικαιωμάτων/την παίζουν κάθε μέρα/Παρεμπιπτόντως, μπορείτε να ενωθείτε μαζί τους αν έχετε γερό δεξί…». Πιστεύει και εκφράζεται ευθέως πως, «…Το κράτος πολεμάει την πορνογραφία/πολεμάει τον έρωτα και όχι μόνο τον Γκασπάρ Νοέ/πολεμάει τον έρωτα ως ιδέα/διότι ο έρωτας δεν είναι κεφάλαιο/δεν μπορείς να τον επενδύσεις/δεν θα αυξήσει τον προϋπολογισμό…».

 

Paata Shamugia

 

Μαζί με τους πολιτικούς στο στόχαστρό του βρίσκεται και η έννοια του Θεού, κάτι που έφερε απέναντί του, όπως ήταν αναμενόμενο, θρησκευτικές ενώσεις της πατρίδας του.  Ενώ όμως καταφέρεται εναντίον των πολιτικών για τις ενέργειές τους, την ίδια στιγμή ξεδιπλώνει την αμέριστη αγάπη του για τον άνθρωπο. Εδώ να πούμε με την ευκαιρία πως ο βαθιά θρησκευόμενος αναγνώστης των ποιημάτων του θα πρέπει να προετοιμασθεί με υπομονή και να οπλισθεί με θάρρος και κατανόηση, αφήνοντας στην άκρη  τις όποιες δοξασίες και πιστεύω του ποιητή και να εστιασθεί κυρίως στον ποιητικό λόγο του Παάτα Σαμούγκια, που αποτελεί άλλωστε και τον κύριο σκοπό της ανάγνωσης της συγκεκριμένης συλλογής, όπου θα έρθει σε επαφή με όσα ταλανίζουν την ψυχή του, όπως την αγάπη του για τον άνθρωπο, την απύθμενη ορισμένες φορές κοινωνική αδικία, την εκμετάλλευση του ατόμου,  το δικαίωμα όλων στα καλά ετούτης της επίγειας παραμονής μας και τόσα άλλα.

«…Ξέρετε ότι/ αν δεν υπήρχε Θεός/έπρεπε να τον εφεύρουμε/και εφόσον τον εφηύραμε /άρα δεν υπάρχει;/ Ξέρετε ότι γίναμε μίνι-Θεοί /σκοπεύουμε να εξερευνήσουμε τον Άρη/ και την ίδια στιγμή κάποιος σε ένα κινέζικο χωριό έφαγε νυχτερίδα/και χρειάστηκε να κλείσουμε τη Γη;…», ρωτάει στο μακροσκελές ποίημα  ‘Κατηχισμός του Μεσονυχτίου’ (ή το εγκυκλοπαιδικό έπος  για τις αλήθειες, χρησιμοποιώντας τον υπότιτλο), και φέρνει στο νου μας  με λίγες μόλις γραμμές και στίχους ολόκληρη την φιλοσοφία και τα τεκταινόμενα της τελευταίας διετίας που συντάραξαν ποικιλοτρόπως τον επισφαλή πλανήτη μας με την επιδρομή της πανδημίας του κορονοϊού.

Χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι η απλότητα των στίχων του, αλλά   στην πραγματικότητα πίσω από αυτούς, πάντοτε βρίσκονται κρυμμένα και έτοιμα να ξεπεταχθούν βαθιά νοήματα που αφορούν τον σύγχρονο άνθρωπο κι την καθημερινότητά του.  Η έννοια της πολιτικής και των πολιτικών, όπως ήδη προείπαμε, είναι συχνή στις γραμμές της ποίησής του. «…Ξέρετε ότι/το πρόβλημα με τη Σοβιετική Ένωση ήταν/ότι όλα ήταν απαγορευμένα/ενώ το πρόβλημα με τους μετασοβιετικούς είναι/ότι όλα είναι υποχρεωτικά;», δηλώνει στον  προαναφερθέντα ‘Κατηχισμό του Μεσονυχτίου’.  Όσον αφορά την τέχνη γενικότερα, θέλει να πιστεύει πως «… γι’ αυτό υπάρχει η τέχνη/για να πιστέψουμε για λίγο τουλάχιστον/ότι η ζωή έχει κάποιο νόημα/ενώ ο θάνατος δεν είναι κάτι που πρέπει να κρύψουμε…». Κι’ αν τώρα θελήσουμε να εστιασθούμε στην έρμη ποίηση, διαβάζουμε, «…Ξέρετε ότι/ οι ποιητές ενοχλούνται περισσότερο με την ερώτηση: Γιατί γράφετε;/Ποιος ρωτάει τους καρκινοπαθείς γιατί έχουν καρκίνο;/Ξέρετε ότι η ποίηση δεν είναι επάγγελμα/στην πραγματικότητα είναι ασθένεια, παθολογία/και όχι κάτι λιγότερο αισχρό/από τον covid-19, από έναν φανατικό πιστό/ή από την ηλεκτρική καρέκλα;…», φέρνοντας έτσι ευθέως στο προσκήνιο την βαθύτερη και αναπόσπαστη ανάγκη των ποιητών σε γραφή και έκφραση, κάτι που αναλύεται φυσικά με πιο λεπτομέρεια και εξομολογητικό τόνο στο ποίημα ‘Συμβάν’ το οποίο και παραθέτουμε ολόκληρο:

«Ο εγκληματίας πάντα γυρίζει στον τόπο του εγκλήματος-/η κλασική συμπεριφορά του εγκληματία/ Συχνά επιστρέφω στο γραφείο/το μυρίζω, το αγγίζω με το χέρι, το ελέγχω προσεκτικά./Ομολογώ, διέπραξα αρκετά ποιήματα/και σκοπεύω να διαπράξω ακόμη περισσότερα./Η απόκρυψη δεν έχει νόημα-/μερικά από τα ποιήματα έχουν διαπραχθεί με ιδιαίτερη σκληρότητα/ακόμη και εκ προμελέτης./Υπήρχαν ένα ή δύο στροφές που διέπραξα εξ αμελείας/(ίσως να χρησιμοποιηθούν ως ελαφρυντικό!)/Είμαι σειριακός ποιητής, το ομολογώ./Στην ουσία ήταν έτσι:/Έβλεπα πως ξεγλιστρούσαν/πως προσπαθούσαν να ξεφύγουν οι καταδικασμένοι από την /εύθραυστη φαντασία μου/αλλά τις περισσότερες φορές τους έπιανα./Η δύναμη της εσωτερικής παράδοσης/με τράβαγε προς το ανήμπορο θύμα στο νέο ποίημα… /Διαπεραστικό σώμα άγραφου κειμένου/ποιον δεν παρακινεί προς έγκλημα;!/Το πρώτο ποίημα το διέπραξα από έρωτα/το δεύτερο-εν βρασμώ ψυχής/μετά μου έγινε συνήθεια./Ένα ξέρω/δεν μετανιώνω για τίποτα».

Φυσικά σε κάθε στίχο, σε κάθε ποίημα παραμονεύουν έννοιες τις οποίες μπορεί να ανακαλύψει εύκολα ο υποψιασμένος και υπομονετικός αναγνώστης του έργου του Παάτα Σαμούγκια. Στην αρχή της ποιητικής συλλογής υπάρχει μια πολυσέλιδη εισαγωγή του Γιώργου Ρούσκα, με πολυάριθμα στοιχεία που αφορούν τον Γεωργιανό ποιητή και το έργο του, δείγμα βαθιάς ενασχόλησής του με το έργο του ποιητή και βεβαίως σεβασμού προς τον μελλοντικό αναγνώστη. Μια ακόμη εκδοτική επιτυχία των εκδόσεων Βακχικόν, από τις πολλές που μας έχει συνηθίσει τελευταία.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top