Fractal

Στις παρυφές της Γαλλο-αλγερινής αντιπαράθεσης

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Τομά Κανταλούμπ «Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία», Μετάφραση: Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις

 

Για τη Γαλλική λογοτεχνία ο πόλεμος της Αλγερίας αποτελεί ένα αγαπημένο μοτίβο σε βαθμό που θυμίζει ποσοτικά αλλά και σε επίπεδο επιρροής έμπνευσης κάτι αντίστοιχο που συμβαίνει μέχρι σήμερα στην Ελληνική λογοτεχνική σκηνή με τον εμφύλιο. Το ‘’Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία’’ (εκδόσεις Πόλις) του Τομά Κανταλούμπ, συγγραφέα με μεγάλο δημοσιογραφικό παρελθόν, συνδυάζει το αστυνομικό θρίλερ με την ιστορική έρευνα και παράθεση των γεγονότων. Ο Κανταλούμπ μοιάζει να βαδίζει στα χνάρια των πρώτων βιβλίων του Μορίς Ατιά, ενώ σε κάποιους παλαιότερους η παρεμβολή ιστορικών γεγονότων αλλά και πολιτικών προσώπων στην ιστορία του θα θυμίσει τον δημιουργό του SAS Ζεράρ ντε Βιλιέ.

Για τους Γάλλους ο πόλεμος της ανεξαρτησίας της Αλγερίας είναι μια ιστορική περίοδος όχι τόσο μακρινή για να την ξεχάσουν αλλά και αρκετά κοντινή για να κρύβει ακόμη ανεξιχνίαστες –ιστορικά- στιγμές και ανάλογα μυστικά.

Ο Κανταλούμπ μας μεταφέρει πίσω στο 1959 με τον πόλεμο να μαίνεται στην Αλγερία αλλά να έχει επιδράσεις και στην καθημερινότητα της ζωής των Γάλλων που συνεχίζουν τη ζωή τους στη μητροπολιτική χώρα. Στο Παρίσι λοιπόν, ένας Αλγερινος ακτιβιστής δικηγόρος που είναι μέλος του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος FLN βρίσκεται δολοφονημένος μαζί με τη σύζυγο και τα παιδιά του.

Η Γαλλική αστυνομία οδηγείται στο πρόωρο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών στους κόλπους του FLN, υποβαθμίζει την υπόθεση και την αναθέτει σε ένα νεαρό και άπειρο αστυνομικό, τον Λυκ Μπαλανσάρ και συνεργάτη του τον Αμνεντέ Ζανβιέ που είναι στα όρια του αλκολισμού. Ο πατέρας της δολοφονημένης γυναίκας είναι παλιό στέλεχος της Γαλλικής αντίστασης  και ηγέτης των παρτιζάνων από την εποχή του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Αυτός με τη σειρά του ζητάει από ένα παλιό συνοδοιπόρο του από τα χρόνια της αντίστασης να ασχοληθεί με την υπόθεση. Ο συγκεκριμένος είναι ο Κορσικανός Αντουάν Καρεγκά και πλέον δρα στον υπόκοσμο και στον κόσμο του εγκλήματος ως διακινητής ηρωϊνης. Το τρίτο πρόσωπο του ιδιόρρυθμου τριγώνου είναι ο Μορίς Παπόν που είναι υπαρκτό πρόσωπο με ιδιαιτέρως βαρύ παρελθόν. Ο Παπόν ήταν συνεργάτης της κυβέρνησης δωσιλόγων του Βισύ με επικεφαλής τον στρατηγό Πεταίν, υπαίτιος για την εκτόπιση χιλιάδων Γαλλο-εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και μερικά χρόνια μετά την ιστορία του βιβλίου υπεύθυνος για την αιματηρή καταστολή διαδηώσεων Αλγερινών. Παρά το εγκληματικό παρελθόν του χρειάστηκε να περάσουν πάνω από τρεις δεκαετίες για να καταδικαστεί και ενδεχόμενα ο λόγος που έχαιρε αυτής της ασυλίας μπορεί να εξηγείται στο συγκεκριμένο βιβλίο με ένα έμμεσο αλλά πολύ σαφή τρόπο. Ο Παπόν αναλαμβάνει λοιπόν και αυτός την αποστολή να βρει τον δολοφόνο αλλά για διαφορετικό λόγο. Να του κλείσει το στόμα ώστε να μην εκτεθούν υψηλά ιστάμενα κυβερνητικά στελέχη. Στην όλη υπόθεση εμπλέκεται και ο μονόχειρας Βολκστρόμ, μικρο-παράνομος που πλέον εκτελεί διάφορες αποστολές για λογαριασμό της αστυνομίας ώστε να μην έχει προβλήματα με το νόμο λόγω του παραβατικού παρελθόντος του.

Στο βιβλίο λοιπόν παρακολουθούμε την διαδρομή των τριών ετερόκλητων ερευνητών της δολοφονίας που άλλοτε είναι παράλληλη και άλλοτε συγκλίνουσα. Και μια διαδρομή που περνάει από τις ακριβές παριζιάνικες συνοικίες, τα υποβαθμισμένα προάστια γκέτο-μεταναστών, τα κυβερνητικά κτίρια χωρίς όμως περιγραφικές υπερβολές. Αντίθετα, ο Κανταλούμπ μοιάζει να έχει στη γραφή του απόλυτη αίσθηση του μέτρου και κατορθώνει σε ένα πολυπεπίπεδο εγχείρημα να βρει τη σωστή δοσολογία. Όχι μόνο στην περιγραφή αλλά και στην ανάλυση του ψυχολογικού υπόβαθρου των χαρακτήρων του αλλά και στην κατανομή της αστυνομικής δράσης με την ιστορική έρευνα.

 

Thomas Cantaloube

 

Ταυτόχρονα η έρευνα του είναι υπεραρκετή για να μας δώσει και το στίγμα μιας ιδιαίτερα ταραγμένης εποχής στη Γαλλική ιστορία. Γίνεται αντιληπτή η απέχθεια των Αλγερινών για τη μητροπολιτική Γαλλία και τις αποικιοκρατικές μεθόδους της, δίνοντας μεγάλη έμφαση στις ‘’προβληματικές’’ σχέσεις των δύο χωρών. Παράλληλα, για την ίδια τη Γαλλία είναι μια εποχή σφοδρών αλλαγών τόσο σε πολιτικό, όσο κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο, αλλαγές που θα κορυφωθούν μερικά χρόνια αργότερα, προς τα τέλη της επόμενης δεκαετίας με τον Μάη του 1968. Ταυτόχρονα, μας προσφέρει μια εξαιρετικά κατατοπιστική και ερευνητική στο λεγόμενο ‘’παρακράτος’’ θυμίζοντας μας μια ανάλογη προσπάθεια στο εξαιρετικό ‘’Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου’’ του Γιώργου Σκαμπαρδώνη που πραγματευόταν με τις μέρες και τα γεγονότα που προηγήθηκαν της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, από παρακρατικούς, στη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε, η Γαλλία ήταν και παραμένει μια χώρα με πολλούς ζηλωτές της ακροδεξιάς και ο Παπόν είναι ένας απ΄  αυτούς, αφού το αβγό του φιδιού που τους εκκόλαψε ήταν η φιλο-Γερμανική κυβέρνηση του Βισύ. Μέσα λοιπόν σε αυτό το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο ο Κανταλούμπ εντάσσει και την έρευνα για τον ένοχο της δολοφονίας που ενδιαφέρει τους τρεις πόλους της ιστορίας με διαφορετικό τρόπο.  Και τους ενεργοποιεί αφηγηματικά εναλλάξ ανά κεφάλαιο Το ίδιο σε γενικές γραμμές ισχύει και για τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους. Άλλοι θέλουν να τη δουν να ‘’βαλτώνει’’ και άλλοι να βρεθεί γρήγορο ο δράστης της ειδεχθούς οικογενειακής δολοφονίας.

Από όποια σκοπιά και αν διαβάσει κανείς το βιβλίο είναι χορταστικό, είτε σαν νουάρ, είτε σαν ψηφιδωτό μιας εποχής και επειδή με τη Γαλλική ιστορία δεν είμαστε όλοι ιδιαίτερα μυημένοι οι κλασσικές –για τις συγκεκριμένες εκδόσεις- σημειώσεις λειτουργούν εξαιρετικά ως ένα έξτρα βοήθημα.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top