Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Τίποτα δεν είναι το παν»
06/10/2020, 10:48 μμ

«Τίποτα δεν είναι το παν»

Γράφει η Χρυσούλα Χαντζιάρα //

 

«Προσωρινή αιωνιότητα» του Μαρκ Στραντ, ανθολόγηση- μετάφραση: Ασημίνα Ξηρογιάννη, εκδ. Βακχικόν, σελ. 114

 

Ο Μαρκ Στραντ (1934-2014) είναι Αμερικανός ποιητής και πανεπιστημιακός δάσκαλος, καναδικής καταγωγής. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της δεκαετίας του 1960. Σπούδασε ζωγραφική και λογοτεχνία και στη συνέχεια δίδαξε σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Βραζιλίας αγγλική και συγκριτική λογοτεχνία.

Η ποιήτρια Ασημίνα Ξηρογιάννη ανέλαβε το δύσκολο εγχείρημα της μετάφρασης κάποιων, επιλεγμένων από την ίδια, ποιημάτων του. Η μετάφραση της λογοτεχνίας και δη της ποίησης είναι πάντα ένα δύσκολο εγχείρημα, γιατί προϋποθέτει την άριστη γνώση και των δύο γλωσσών  καθώς και την ύπαρξη γλωσσικού αισθήματος και στις δύο γλώσσες. Η Ασημίνα Ξηρογιάννη έφερε σε πέρας με επιτυχία το δύσκολο εγχείρημα που ανέλαβε χάρη στη διττή της ιδιότητα, της ποιήτριας και της φιλολόγου.

Το οξύμωρο σχήμα του τίτλου της ανθολογίας «Προσωρινή αιωνιότητα» παραπέμπει  στην «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» του Μίλαν Κούντερα και στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού. Το οξύμωρο το συναντάμε κι αλλού μέσα στην ανθολογία, στους εξής στίχους: «Τίποτα δεν είναι το παν» στο ποίημα «Η ζωή μου» (σ.27), «Αλλάζω και πάλι ο ίδιος μένω» στο ποίημα «Τα απομεινάρια» (σ. 18), «Το περισσότερο είναι το λιγότερο» στο ποίημα «Το μοναδικό τραγούδι» (σ. 58). Το οξύμωρο σχήμα εκφράζει την πεμπτουσία της ανθρώπινης ζωής. Άλλωστε, τι άλλο είναι η ανθρώπινη ζωή παρά μια σύνθεση αντιθέσεων; Από τον τίτλο κιόλας μαρτυρείται ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της ποίησης του Μαρκ Στραντ.

Το προσωρινό, το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης απασχολεί τον Μαρκ Στραντ.

Αυτό είναι εμφανές ήδη στο πρώτο ποίημα της ανθολογίας με τίτλο «Η ιστορία» και ιδιαίτερα στους τρεις τελευταίους στίχους: «Ξέρεις ποια ιστορία εννοώ: είναι αυτή για τα λεπτά που πεθαίνουν, και για τις ώρες και τα χρόνια: είναι η ιστορία που λέω για μένα, για σένα, για τον καθένα.». Η πεσιμιστική έως και πεισιθάνατη διάθεση του Στραντ θυμίζει τον Κώστα Καρυωτάκη, ιδιαίτερα τη συλλογή του «Νηπενθή». Όπως ο Καρυωτάκης είναι απογοητευμένος από τη γύρω του πραγματικότητα, την εποχή του –μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή- έτσι και ο Στραντ εκφράζει την υπαρξιακή αγωνία του σκεπτόμενου ανθρώπου που ζει στις ΗΠΑ την εποχή του Ψυχρού πολέμου και του πολέμου του Βιετνάμ.

Μοτίβα που συναντάμε στην εμφανέστατα επηρεασμένη από τον υπερρεαλισμό ποίηση του Στραντ (υπερρεαλιστική εικονοποιία) είναι τα εξής: το φεγγάρι, το χιόνι,

ο θάνατος, το φως, ο άνεμος, ο γιος, το ηλιοβασίλεμα, ο άντρας, η γυναίκα, τα γράμματα, το λευκό (υπάρχει και ποίημα στην ανθολογία με τον τίτλο «Λευκό»), ο χειμώνας, οι τάφοι, η θλίψη, η νύχτα, τα λουλούδια, το γρασίδι, ο ύπνος (= μικρός θάνατος). Κάποια από τα μοτίβα του Στραντ είναι μοτίβα ρομαντικά: τα νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία, οι τάφοι, ο έρωτας, η φύση, η μελαγχολία, η απαισιοδοξία.

Ο Στραντ εξυμνεί τον έρωτα στο ποίημα «Ο ερχομός του φωτός».

 

Mark Strand

 

Αναμφίβολα και για τον Μαρκ Στραντ -όπως για τους περισσότερους ποιητές- η ποίηση είναι το «φάρμακον τό νηπενθές», «νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω», όπως γράφει ο Κ.Π.Καβάφης στο ποίημά του «Μελαγχολία Ιάσονος Κλεάνδρου, ποιητού εν Κομμαγηνή, 595 μ.Χ.». Η ευεργετική λειτουργία της ποίησης,

η αυτοαναφορικότητα εμφανέστατη στο ποίημα «Τρώγοντας ποίηση» και στο ποίημα «Το νέο εγχειρίδιο ποίησης» στο νούμερο 20: «Αν ένας άνθρωπος φοβάται τον θάνατο, θα σωθεί από τα ποιήματά του».

Τέλος, υπάρχει έντονη θεατρικότητα στα ποιήματα του Μαρκ Στραντ. Χαρακτη ριστικά είναι τα ποιήματα «Ο γάμος» και «Προσωρινή αιωνιότητα».

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top