Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Σε μία αυτοβιογραφία «δεν μιλάς για σένα, αλλά για τους άλλους γύρω σου»
24/01/2023, 11:43 μμ

Σε μία αυτοβιογραφία «δεν μιλάς για σένα, αλλά για τους άλλους γύρω σου»

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού //

 

Μίμης Ανδρουλάκης, «Πριν σβήσουν τα φώτα», εκδ. Πατάκη

 

Ο Μίμης Ανδρουλάκης είναι ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς με μακρά παρουσία στον χώρο της Λογοτεχνίας από το 1987 και εξής. Το «Πριν σβήσουν τα φώτα» είναι το τριακοστό μυθιστόρημα που καταθέτει στον ελληνικό λογοτεχνικό στίβο και εντάσσεται στην κατηγορία της μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας.

Μια αυτοβιογραφία εν είδει μυθιστορήματος επομένως. Και πως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά από έναν τόσο έμπειρο στον χειρισμό της πένας συγγραφέα. Ο ίδιος όμως ο συγγραφέας, ενώ παραδέχεται ευθέως ότι μέσω της αυτοβιογραφικής αυτής κατάθεσης της ζωής του αναζητά τον ίδιο τον αληθινό του εαυτό,-πάντοτε οι αυτοβιογραφίες λειτουργούν λυτρωτικά για τους συγγραφείς- εντούτοις σημειώνει ότι σε μία αυτοβιογραφία «δεν μιλάς για σένα, αλλά για τους άλλους γύρω σου». Κάτι που σίγουρα αληθεύει, ως έναν βαθμό τουλάχιστον. Οπωσδήποτε κανένας συγγραφέας που γράφει την αυτοβιογραφία του σε πρώτο πρόσωπο-ή και σε μορφή διαλόγου όπως γίνεται πολλές φορές στο συγκεκριμένο πόνημα-δεν μπορεί να αποφύγει τις αναφορές ούτε στον ίδιο του τον εαυτό, ούτε στους άλλους γύρω  του, αλλά ούτε και στην ίδια την Ιστορία. Το μόνο βέβαιο επίσης  σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα τα οποία παρατίθενται μοιραία, αλλά και αναπόφευκτα σε μία αυτοβιογραφία είναι ότι ο συγγραφέας δεν τα παραθέτει ως ιστορικός στο βιβλίο του, δηλαδή με την-όσο δύναται να επιτευχθεί- δέουσα αντικειμενικότητα, αλλά με βάση τις δικές του υποκειμενικές εμπειρίες και το πώς βίωσε τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής του ο ίδιος ως άτομο.

Επομένως, η όποια διαμάχη σχετικά με την αντικειμενικότητα ή την υποκειμενικότητα των ιστορικών γεγονότων που αναγκαία περιλαμβάνονται το βιβλίο στερείται νοήματος. Ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να μας πείσει σχετικά με την αντικειμενικότητα των γεγονότων που παραθέτει-δεν γράφει εξάλλου Ιστορία-αλλά, αντιθέτως προσπαθεί να δείξει πως τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα τα οποία βίωσε ο ίδιος-με ειδικό βάρος εδώ στην περίοδο της διακυβέρνησης της Χούντας και του Πολυτεχνείου-καθόρισαν, άλλαξαν ή στιγμάτισαν ανεπανόρθωτα τον βίο του. Μοιραία, επομένως, κάποιοι θα συμφωνήσουν και κάποιοι θα διαφωνήσουν με την προσωπική του οπτική σε αυτά.

Ο Ανδρουλάκης είναι γνωστός αγωνιστής της Αριστεράς, ανένταχτος πολιτικά κατά την περίοδο 1993-2004, αλλά και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ από το 2004 και μετά. Επομένως είναι αναμενόμενη η οπτική θεώρηση κάποιων γεγονότων που παραθέτει στο βιβλίο του.

Προσωπικά, ως ιστορικός, απόλαυσα τα μέγιστα τις πολιτικές παρατηρήσεις που παραθέτει ο Ανδρουλάκης στο βιβλίο του, τις «αιχμές» που απευθύνει χωρίς αιδώ σε πολλούς πολιτικούς όλων των παρατάξεων και την κατάθεση των προσωπικών και υποκειμενικών, φυσικά, εμπειριών κάποιου που έζησε από κοντά και από «μέσα» τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Οι πρωτογενείς μαρτυρίες δεν είναι ποτέ αντικειμενικές, είναι όμως ιδιαίτερα χρήσιμες στους ιστορικούς. Ως συγγραφέας απόλαυσα την όμορφη ροή του λόγου και την καλοδουλεμένη γλώσσα που μαρτυρά χρόνια ενασχόλησης με την τέχνη της γραφής. Κυρίως όμως, ως αναγνώστρια και συμπατριώτισσα του Ανδρουλάκη από τη Μεγαλόνησο απόλαυσα, πάνω απ’ όλα, τις ιστορικές, μυθολογικές, λαογραφικές και άλλες αναφορές στο Λασίθι, τη γενέτειρά του. Μου άρεσε η επιτυχημένη ανασύνθεση τόσο ετερογενών πληροφοριών από πολλά διαφορετικά πεδία-της Λαογραφίας, της Ιστορίας, της Μυθολογίας, της Γεωγραφίας, της Γενεαλογίας, της Ανθρωπολογίας, της Κοινωνιολογίας- στις σελίδες του βιβλίο πάντα σε γόνιμο διάλογο με το προσωπικό παρελθόν του ίδιου του συγγραφέα. Και τολμώ να πω ότι, για έναν Κρητικό τουλάχιστον, το πρώτο μέρος του βιβλίου είναι και το πιο ενδιαφέρον, παρά το  γεγονός ότι ο ίδιος ο συγγραφέας δίνει βάρος στα γεγονότα του Πολυτεχνείου για τα οποία είχε δεσμευτεί να μιλήσει μετά από 50 χρόνια που αυτά συνέβησαν. Οι πληροφορίες που δίνει για τη Μεγαλόνησο είναι πραγματικά απολαυστικές, εξίσου-αν όχι και περισσότερο-με αυτές που αφορούν το Πολυτεχνείο.

 

Μίμης Ανδρουλάκης

 

Είναι πάντως εμφανές ότι ο Ανδρουλάκης ρίχνει το βάρος στην αφήγησή του σε γεγονότα που αφορούν τους άλλους περισσότερο και όχι τόσο σε αυτά της ζωής του, αφού δεν προβαίνει σε μία καθαρά γραμμική αφήγηση του βίου του με την παράθεση των καθιερωμένων σταθμών στη ζωή ενός ανθρώπου. Το περιβάλλον –το κρητικό τοπίο και χωριό- υπερτερεί σαφώς στο πρώτο μέρος του βιβλίου- και οι άνθρωποι-πολιτικοί που σχετίστηκαν με το Πολυτεχνείο στο δεύτερο μέρος του.

Η αφήγηση των γεγονότων σταματά με τη μεταπολίτευση και ο συγγραφέας δεν ασχολείται καθόλου με τα γεγονότα της Μεταπολίτευσης και μετά από αυτήν. Ούτε αυτός ήταν ο σκοπός του, αλλά οπωσδήποτε δεν υπάρχει και η δέουσα απόσταση ακόμη από τα μεταγενέστερα γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση, από τα όσα μας λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, το «Πριν σβήσουν τα φώτα» ήταν ένα βιβλίο που είχε δεσμευτεί να γράψει κάποια στιγμή  στη ζωή του. Ευτύχησε, επομένως, να το ολοκληρώσει κατά την περίοδο της καραντίνας, όπως έπραξαν και πολλοί άλλοι συγγραφείς και όσοι ενδιαφέρονται θα περάσουν πολύ ευχάριστα την ώρα τους διαβάζοντάς το. Εξάλλου, ο Μίμης ποτέ δεν επαναλαμβάνεται στα βιβλία του-έχει σε αυτά ευρεία θεματολογία. Κάθε πόνημά του είναι πολύ διαφορετικό από τα άλλα του, και αυτό ακριβώς είναι που θαυμάζουμε περισσότερο σε εκείνον.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top