Πολίτες της Βαβυλωνίας
Γράφει η Πέρσα Κουμούτση //
«Σήμερα ο μεταφραστής λογοτεχνίας δεν είναι μια αινιγματική μορφή, αλλά ένας από τους βασικούς συντελεστές του πολιτισμού μας, ο οποίος ευλόγως διεκδικεί τον ρόλο του συν-συγγραφέα. Αν και το επάγγελμά του σπουδάζεται πλέον και ο ίδιο γίνεται αντικείμενο σπουδών, σπάνια του δίνεται η ευκαιρία να μιλήσει για τη δουλειά του σε πρώτο πρόσωπο, να μοιραστεί τις εμπειρίες του και τον αναστοχασμό του. Στο συλλογικό αυτό βιβλίο, καταξιωμένοι μεταφραστές κοινωνούν τους προβληματισμούς τους, ανοίγουν το εργαστήριό τους και την καρδιά τους στους αναγνώστες των μεταφράσεών τους, συνομιλούν με τους ομοίους τους και αποκαλύπτουν τις αρκάνες ενός από τα παλαιότερα επαγγέλματα της ανθρώπινης Ιστορίας.»
Τα παραπάνω λόγια είναι από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Νήσος, με τη υπογραφή της εξαίρετης μεταφράστρια και Ακαδημαϊκού Μαρίας Παπαδήμα. Και είναι μια έκδοση που ευλόγως φέρει τον τίτλο «Πολίτες της Βαβυλωνίας, οι μεταφραστές και ο λόγος τους».
Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο ξεδιπλώνει στις σε 400 σελίδες του ένα πανόραμα προσεγγίσεων, σκέψεων , τον στοχασμό και την εμπειρία ανθρώπων με μακρά θητεία στο χώρο της λογοτεχνικής μετάφρασης . Οι εν λόγω μεταφραστές και μεταφράστριες που συνθέτουν το βιβλίο με τον προσωπικό τους λόγο μεταφράζουν από διαφορετικές γλώσσες, που όμως όλες καταλήγουν σε μια γλώσσα ‘στόχο’: την Ελληνική. Είναι αυτή λοιπόν που τις συνδέει και είναι αυτή που βασικά υμνείται σε αυτό το βιβλίο ως συνδετικός κρίκος και σημείο αναφοράς. Εκτός όμως από αυτήν την σπουδαία παράμετρο, η δημιουργός και επιμελήτρια του βιβλίου Μαρία Παπαδήμα φρόντισε να καλύψει τι θέμα της λογοτεχνικής μετάφρασης δίνοντας βήμα στους ίδιους τους μεταφραστές προκειμένου να αρθρώσουν τον δικό τους προσωπικό λόγο για ο,τι συνιστά λογοτεχνική μετάφραση, να καταθέσουν επίσης την εμεπιρία τους από τη πολυετή αναμέτρησή τους με τις λέξεις και τις γλώσσες με τις οποίες συνδιαλέγονται γλωσσικά και πολιτισμικά. Διότι πέρα από την ‘τυπική διαδικασία της ‘έντιμης’ και ‘ευσυνείδητης’ μεταφοράς του έργου, ο μεταφραστής καλείται να καλύψει και το πολιτισμικό υπόβαθρο της εκάστοτε γλώσσας. Να ανακαλύψει αυτήν ακριβώς την ‘υπόγεια’ όσο και υπαινισσόμενη γλώσσα του «Άλλου», να αναδείξει το γλωσσικό ιδίωμα του που λέει πολλά και υπονοεί άλλα τόσα. Όπως και να ’εφεύρει’ την αντίστοιχη γλώσσα και τους μηχανισμούς εκείνους που να αποδίδουν όλα αυτά τα ‘υποδόροια’, όσο και προφανή νοήματα, το χρώμα αλλά και τις αποχρώσεις της μεταφραζόμενης γλώσσας. Και εκεί πιστεύω πως έγκειται η σημαντικότερη πρόκληση για τον μεταφραστή, να αντιληφθεί όλες τις πτυχές του έργου προκειμένου να το αποδώσει πιστά. Διότι εκτός από τους παράγοντες που αφορούν στη σημασιολογία και το ύφος των κειμένων, ο μεταφραστής έχει να αντιμετωπίσει και τις εξειδικευμένες πολιτιστικές αναφορές, οι οποίες συνθέτουν ένα από τα πιο δύσκολα και απαιτητικά κομμάτια στη διαδικασία της μετάφρασης, σε ένα διαφορετικής γλωσσικής προέλευσης και κουλτούρας κοινό. Άραγε λοιπόν αρκεί η γνώση της γλώσσας ενδεχομένως και των ιδιωμάτων της, εν γένει, προκειμένου να αποδοθεί ένα έργο πιστά , αρκεί η κατανόηση του προσωπικού ιδιώματος συγγραφέα, της εσωτερικής γλώσσας με την οποία σκέφτεται και λειτουργεί σε ένα βαθύτερο συνειδησιακό επίπεδο προκειμένου να αναπτύξει ο μεταφραστής ‘εσωτερική’ σχέση με τον ίδιο τον δημιουργό, να ταυτιστεί μαζί του, ώστε να κατανοήσει το προσωπικό του ‘ταξίδι’ σε όλο του το βάθος…? όλα αυτά τα ερωτήματα και άλλα πολλά θέματα θίγονται στις σελίδες του βιβλίου που κατά τη γνώμη μου αποτελεί το πρώτο στην ελληνική βιβλιογραφία που διερευνά εμπεριστατωμένα προβληματικές αλλά προβληματισμούς που σχετίζονται με τη λογοτεχνική μετάφραση, τους μεταφραστές και το έργο τους. ειναι δηλαδή ένα σημαντικό εργαλείο που «φωτίζει» αυτόν τον υπέροχο αλλά μάλλον υποτιμημένο χώρο. “Η μετάφραση είναι τέχνη” λέει η Μαρία Παπαδήμα στην Πολυ Κρημνιώτη της εφημ. Αυγής και υπογραμμίζει ότι “ο μεταφραστής είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές του πολιτισμού μας… Όταν διαβάζουμε μεταφρασμένη λογοτεχνία, που αποτελεί το 30% της εκδοτικής παραγωγής, η προσοχή μας στρέφεται πάντα στον συγγραφέα. Ελάχιστα γνωρίζουμε, πέρα από το όνομα, κι αυτό όχι πάντα, γι’ αυτόν που ξαναδημιουργεί το ξένο έργο στη γλώσσα μας. Ήθελα λοιπόν να στρέψω την προσοχή του αναγνώστη πίσω από τα φώτα της ράμπας. Στο εργαστήρι του ανθρώπου που παλεύει με τις λέξεις και τις γλώσσες. Παράλληλα όμως το βιβλίο απευθύνεται και στους επίδοξους μεταφραστές δίνοντάς τους απαντήσεις και σε θεωρητικά αλλά και σε πρακτικά ζητήματα».
Ευχαριστούμε λοιπόν θερμά τη Μαρία Παπαδήμα για αυτό διαμάντι της ελληνικής βιβλιογραφίας και της ευχόμαστε καλή συνέχεια στο πολύ σπουδαίο έργο της. .
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Και πάλιν πατρίδαν
Γράφει η Λίλια Τσούβα // Κλεοπάτρα Μακρίδου «Εντοπία φωνή», εκδόσεις Κουκκίδα. Σταθμός Ορλεάνη. Σύνδεση με το Παρίσι. Μετρό Austerlitz. Συνταξιδιώτης μου η ποιήτρια Κλεοπάτρα Μακρίδου, από τη Λευκωσία, βραβευμένη με αργυρό μετάλλιο από τη Διεθνή Ακαδημία Arts –
Περισσότερα -
Παίζοντας ηρωικά με μπλοκαρισμένα τα πιόνια
Γράφει η Αρχοντούλα Διαβάτη // * Ασημάκης Ασημακόπουλος «Στην έλξη του αίματος», εκδ. Γαβριηλίδη, 2015 Μακρινοί φίλοι χρόνια με τον Ασημάκη, πριν αρχίσει τόσο πολύ να μοιάζει στο όνομά του- τώρα που άσπρισε. Χαμένο στον εαυτό του τον
Περισσότερα -
Αρραμπάλ Χ 2
«Κλωντέλ και Κάφκα» & «Γράμμα αγάπης» του Φερνάντο Αρραμπάλ Κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ηριδανός δύο θεατρικά έργα σε ενιαίο τόμο, του Ισπανού γαλλόφωνου συγγραφέα Φερνάντο Αρραμπάλ. Πρόκειται για το Κλωντέλ και Κάφκα και το Γράμμα αγάπης, και τα δύο σε μετάφραση Νεκτάριου – Γεώργιου Κωνσταντινίδη. Λίγα λόγια
Περισσότερα -
Ποίηση: “Είμαστε ο σπόρος που πεθαίνει…”
Του Χρήστου Τσαγκάρη // * «…μνημεῖα κακῶν τε κἀγαθῶν ἀίδια ξυγκατοικίσαντες…» ( Θουκιδίδης, «Περικλέους Επιτάφιος ) Κάποτε γράφουμε με τη δάφνη του Ελικώνα και άλλοτε τραβάμε για τα σκοτεινά με τη ρομφαία του βαρβάρου. Στα παλάτια των
Περισσότερα -
Πνευμονολογίας Εγκώμιον
Του Απόστολου Ζιώγα // * ″Η φύση δεν έχει ούτε κουκούτσι ούτε κέλυφος″ Γκαίτε Αν πραγματικό είναι καθετί που αντιστέκεται στο μηδέν, τότε σύμφωνα με τον Παναγιώτη Δόικο[1], ο κυνισμός της εποχής μας οφείλεται στην απώθηση του
Περισσότερα -
✩ Ιταλική Αναγέννηση: η επανάκτηση του σώματος // Online σεμινάρια με τον Θανάση Τριαρίδη
Ιταλική Αναγέννηση: η επανάκτηση του σώματος Ο σπασμός των ανθρώπων σε εικόνες και αφηγήσεις της Ιταλίας της Αναγέννησης (Οχτώ τρίωρα σεμινάρια — 02 * 04 * 09 * 11 * 16 * 18 * 23 *
Περισσότερα -
Μια πολιτιστική περιήγηση με τίτλο “Στάση Μαρκόπουλο: ταξίδι με τρένο, σε ράγες παλιές…” από το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης & Πολιτισμού
Το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης & Πολιτισμού με στόχο την προβολή και αξιοποίηση της τοπικής ιστορίας παρουσιάζει Μια πολιτιστική περιήγηση με τίτλο Στάση Μαρκόπουλο: ταξίδι με τρένο, σε ράγες παλιές… απευθύνεται κυρίως σε σχολεία ως εκπαιδευτικό πρόγραμμα αλλά
Περισσότερα
