Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Διαλεκτική των αντιθέτων
22/03/2022, 8:14 μμ

Διαλεκτική των αντιθέτων

Γράφει ο Διονύσης Λεϊμονής // *

 

Αναστασία Ν. Μαργέτη «Πλάτων Ψυχή και (π)οίηση. Διαλεκτική των αντιθέτων» (πενήντα επτά επιγράμματα), εκδόσεις Γρηγόρη

 

Διαβάζοντας το νέο βιβλίο της εκπαιδευτικού-ποιήτριας Αναστασίας Ν. Μαργέτη με τίτλο: «Πλάτων Ψυχή και (π)οίηση. Διαλεκτική των αντιθέτων» (πενήντα επτά επιγράμματα), που  κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Γρηγόρη, διαπιστώνει κανείς τον τρόπο με τον οποίο οι απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων μπορεί να συγκινήσουν έντονα έναν δημιουργό, να του προκαλέσουν νέες σκέψεις, ιδέες και προβληματισμούς, τα οποία στη συνέχεια  μετατρέπονται σε λόγο ποιητικό. Η ποιήτρια ερωτήθηκε σχετικά και απάντησε: «Θα χαρακτήριζα το νέο βιβλίο μου με τα επιγράμματα ως ένα ποίημα συνθετικό σε έξι ενότητες, που αναδεικνύει σταθμούς-στοχασμούς από την εσωτερική διαδρομή του ποιητικού υποκειμένου, το οποίο ως πλάνης Οδυσσεύς τολμά να ρίξει φως στον λαβύρινθο μέσα του και αναζητεί τον μίτο που συνδέει τη γνώση του εαυτού με τον κόσμο και τον χρόνο. Τα επιγράμματα συνομιλούν με τη θεωρία του Πλάτωνα για την ψυχή. Το βιβλίο προσκαλεί τον αναγνώστη σε μία περιπλάνηση σε τόπους της δικής του ψυχής. Όπως εύστοχα γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο κ. Ξενοφών Μουσάς, αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής Διαστήματος, μέσα από τα ποιήματα ο αναγνώστης προσκαλείται «…σ’ έναν συλλογισμό της διαδρομής του από τα ‘αξιώματα’ που τυχόν ξεκίνησε (οικογενειακά, κοινωνικά, πολιτικά) έως τα συμπεράσματα στα οποία οδηγήθηκε προσωπικά».

Η πορεία προς την αυτοσυνείδηση έχει τα χαρακτηριστικά ενός αγωνιώδους διαλόγου, εξ ου και η «Διαλεκτική των αντιθέτων» στον τίτλο. Μία συνεχής, καθημερινή διαμάχη διαμείβεται ανάμεσα σε δίπολα: το Εγώ με το Εσύ και το Εμείς, το ατομικό και το συλλογικό, τον εαυτό και τον κόσμο, τον πολίτη και την πόλη.  Πολλές φορές στη διαμάχη αυτή ένστικτα και συναισθήματα ξεφεύγουν από το μέτρο, εκφυλίζονται σε πάθη και προκαλούν λάθη που  ακρωτηριάζουν το παρόν και δηλητηριάζουν το μέλλον. Η αναζήτηση του μέτρου συνιστά τη σύνθεση στον διάλογο αυτόν, τη συν-χώρεση, κυριολεκτικά και μεταφορικά, το σημείο ισορροπίας που αποτελεί την προσωπική στάση του καθενός.

Η ποιήτρια επιλέγει την επιγραμματική γραφή στην πιο αφαιρετική της μορφή και με 57 τρίστιχα δεκαεπτασύλλαβα -του τίτλου συμπεριλαμβανομένου- προσκαλεί τον αναγνώστη να εμπλακεί στην ανάγνωση και να συν-δημιουργήσει το δικό του νόημα.

Με την πρώτη της ποιητική συλλογή «Τρίτοι από της Αληθείας» και το δεύτερο βιβλίο της με τα επιγράμματα η ποιήτρια επιχειρεί να συνδυάσει την ποίηση με τη φιλοσοφία. Ο συνδυασμός ποίησης και φιλοσοφίας στα δύο βιβλία της Αναστασίας Μαργέτη θεωρήθηκε ότι συνιστά καινοτομία, από ανθρώπους του πνεύματος και κριτικούς λογοτεχνίας που μελέτησαν τα έργα της και δημοσίευσαν τις βιβλιοκρισίες τους γι’ αυτά, όπως ο Γεώργιος Λεοντσίνης, ο Ξενοφών Μουσάς, η Διώνη Δημητριάδου, καθώς και οι Robert και Δέσποινα Crist, οι οποίοι μετέφρασαν το βιβλίο «Τρίτοι από της Αληθείας» στην αγγλική γλώσσα.

Παρόλα αυτά, τα ποιήματά της δεν έχουν τις ρίζες τους σε φιλοσοφικά κείμενα. Η γραφή της Μαργέτη έχει ως πρώτη ύλη τις εμπειρίες, τα προσωπικά της βιώματα, τις δυσκολίες που την διαμόρφωσαν με τραύματα, επώδυνες επιλογές και αλλαγές. Η ενασχόληση με τη φιλοσοφία, λέει, είχε από παλιά συνδεθεί με τις προσωπικές της διαδρομές και αναζητήσεις.  Η ποιήτρια επιχείρησε, με τη δική της υποκειμενική προσέγγιση, να επικαιροποιήσει τα λόγια αρχαίων και νεότερων φιλοσόφων που την άγγιξαν, να τα εντάξει στη δυστοπική εποχή μας και να συνομιλήσει μαζί τους.  Και αυτό διότι της παρείχαν τη δυνατότητα μιας υπερκείμενης ενοποιητικής θεώρησης του βίου, που ερμήνευε τα φαινόμενα αλλά δεν σταματούσε μόνο σ’ αυτά. Οι απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων προκάλεσαν στην Μαργέτη  έντονη συναισθηματική συγκίνηση, που την οδήγησε σε στοχασμούς,  οι οποίοι κατόπιν μετασχηματίστηκαν σε λόγο ποιητικό.

 

Αναστασία Ν. Μαργέτη

 

Η ποιήτρια αναζητώντας συνεχώς νέους τρόπους επεξεργασίας του ποιητικού υλικού, ώστε να διευρύνονται οι εκφραστικές δυνατότητες της γλώσσας, χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, γλωσσικούς  νεολογισμούς, όπως η επανετυμολόγηση, όπου μέσα από μία λέξη μπορούν ν’ αναδυθούν άλλες, όπως για παράδειγμα στις λέξεις (π)οίηση, ΔΙΑλογος, ΜΗΔΕΙΑμα, πύλη. Αυτό γίνεται εμφανές με τη χρήση διαφορετικής τυπογραφίας, για να εστιάζεται η προσοχή του αναγνώστη στις συγκεκριμένες έννοιες και να δημιουργούνται σ’ αυτόν υπόνοιες και αιτίες προβληματισμού.

Η ποίηση της Μαργέτη δεν απευθύνεται μόνο σε αναγνώστες που είναι γνώστες φιλοσοφίας αλλά σε όλους εκείνους οι οποίοι επιζητούν την απόλαυση του ποιητικού λόγου.  Με τα πενήντα επτά επιγράμματα του βιβλίου «Πλάτων Ψυχή και (π)οίηση. Διαλεκτική των αντιθέτων» ο αναγνώστης προσκαλείται σε αναγνώσεις και ερμηνείες πολλών ειδών. Όποιος, όμως, διαθέτει γνώσεις φιλοσοφίας, μπορεί να απολαύσει ακόμη περισσότερες. Πάντως δεν χρειάζονται εξειδικευμένες φιλοσοφικές γνώσεις για να προσεγγίσει κάποιος τα έργα της. Τα απολύτως απαραίτητα διευκρινιστικά στοιχεία έχουν δοθεί στις σύντομες σημειώσεις που παρατίθενται στο τέλος  κάθε βιβλίου.

Η Αναστασία Μαργέτη  υπηρετεί επί  πολλά χρόνια στον χώρο της εκπαίδευσης, ως δασκάλα σε Δημόσιο Σχολείο της Αθήνας. Δεν αντιμετωπίζει τη διδασκαλία ως  μία συνεχή, στείρα επανάληψη αλλά ως ευκαιρία για αυτοσχεδιασμούς και πειραματισμούς, που εμπλουτίζουν ταυτόχρονα τη δική της ζωή αλλά και τις γνώσεις των μαθητών της. Υπό αυτό το πρίσμα η διδασκαλία γίνεται «ποίηση» με την ευρεία έννοια, δηλαδή τρόπος ζωής και πρόσληψης των πάντων.

 

 

* Ο Διονύσης Λεϊμονής είναι συγγραφέας και φιλόλογος σε Γυμνάσιο της Νέας Ιωνίας Βόλου. Γράφει στον τοπικό τύπο και σε ηλεκτρονικά περιοδικά. Ασχολείται με την επιμέλεια και κριτική λογοτεχνικών έργων, την παρουσίαση βιβλίων, τη διοργάνωση σεμιναρίων δημιουργικής γραφής.

 

 

Α΄ Δημοσίευση κειμένου στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας ΘΕΣΣΑΛΙΑ.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top