Fractal

To διαδικτυακό ημερολόγιο αναμνήσεων της Μάρως Δούκα

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης //

 

Μάρω Δούκα, «Πύλη Εισόδου», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2019

 

«Διαδικτυακό ημερολόγιο αναμνήσεων». Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματος της Μάρω Δούκα, το οποίο ξετυλίγει τον λαβύρινθο του υποσυνειδήτου της πρωταγωνίστριας, περιγράφοντας με γλαφυρότητα, ρεαλισμό και γοργό ρυθμό τις αναδρομές στο παρελθόν της. Στην «Πύλη εισόδου» (εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2019) η χρονικά ανακόλουθη αφήγηση ανακατεύει το παρελθόν με το παρόν, παρακολουθώντας ταυτόχρονα τη ζωή της πρωταγωνίστριας (Αφεντούλας) και την καθημερινότητα της ελληνικής μεγαλούπολης του 21ου αιώνα. Στο πρώτο μέρος και το τρίτο μέρος του έργου, την «Κυρίας Αφεντούλας ανάβαση» και την «Κυρίας Αφεντούλας κατάβαση», η πλοκή στηρίζεται στις διαδικτυακές κοινοποιήσεις δυο φιλενάδων για τη ζωή της Αφεντούλας, της Αίθρας Βλαντή και της Μαρίνας Σεβαστού. Στο δεύτερο μέρος, στην «Κυρίας Αφεντούλας παράβαση», η πρωταγωνίστρια εξομολογείται, πάντα στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, τις σκέψεις της στον αναγνώστη. Είναι άλλωστε γνωστό ότι στην αρχαία ελληνική κωμωδία η παράβαση αφορούσε τη διακοπή της πλοκής και την απόσυρση των υποκριτών, ενώ ο Χορός πλησίαζε τους θεατές  και μιλώντας παρεκβατικά για πράγματα άσχετα με την υπόθεση καταργούσε τη θεατρική ψευδαίσθηση. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ η συγγραφέας χρησιμοποιεί ελεύθερο ποιητικό στίχο. Εδώ εμφανίζεται και ο τίτλος του μυθιστορήματος «Πύλη εισόδου», ο οποίος αφορά το Facebook.

Η συγγραφέας χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του μοντερνισμού, δηλαδή τον εσωτερικό μονόλογο και τη ροή συνείδησης, στηλιτεύει την αδιαφορία για τον συνάνθρωπο, τις εγωιστικές επιλογές και το καθημερινό άγχος της βιοπάλης, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει τα προβλήματα στις οικογενειακές και συζυγικές σχέσεις, τη σχέση μητέρας-παιδιού, τη φιλία, τη ζωοφιλία, την οικονομική κρίση, καθώς και την προσφυγική κρίση. Ταυτόχρονα, θίγει το υπαρξιακό πρόβλημα του σύγχρονου ανθρώπου, το οποίο εκδηλώνεται με τη μοναξιά και τον εγωισμό. Η πρώτη περιγράφεται  με τη φράση «Μοναξιά συν μοναξιά, Αντώνη, πάλι μοναξιά αθροίζουν», ενώ ο εγωισμός έχει σημαία τη φράση, «δεν προσηλώνομαι, δεν εκδηλώνομαι, δεν αφοσιώνομαι, δεν μπορώ».

Η σχέση με το Θεό φανερώνεται με την περιγραφή της λατρείας της Μεγαλοβδομάδας και της Ανάστασης, χρησιμοποιώντας την αίσθηση της όσφρησης («ψυχή το άρωμα της νερατζιάς όλη τη Μεγαλοβδομάδα»). Εντυπωσιακές είναι και οι αντίθετες, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες εικόνες της τεχνολογίας του διαδικτύου με το facebook, τα mail και την ενημέρωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αυτές της τηλεόρασης, του παλιού σινεμά και των καφενείων στην πλατεία. Αναμφισβήτητα η συγγραφέας έχοντας βιώματα του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα κάνει νοσταλγικές συγκρίσεις του παρελθοντικού τρόπου ζωής χωρίς όμως εξιδανικεύσεις και δαιμονοποιήσεις. Όσον αφορά στον χρονικό προσανατολισμό του αναγνώστη η συγγραφέας αναφέρεται επιγραμματικά σε πολιτικά γεγονότα, όπως η πρωθυπουργία του Γεωργίου Παπανδρέου τη δεκαετία του 1960, την κυπριακή τραγωδία του 1974, την κυβέρνηση Καραμανλή της μεταπολίτευσης και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου της δεκαετίας του 1980. Αυτές οι πληροφορίες λειτουργούν ως χωροχρονική πυξίδα, καθώς επιτρέπουν την κατανόηση της ευρύτερης κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής περιρρέουσας ατμόσφαιρας του μυθιστορήματος ανά χρονική περίοδο με βάση την αφήγηση.

Εν κατακλείδι, θα λέγαμε ότι στο παρόν μυθιστόρημα η συγγραφέας παρουσιάζει αριστοτεχνικά ένα εξομολογητικό ψυχογράφημα του υποσυνειδήτου της σύγχρονης γυναίκας, με τα διαχρονικά και τα νέα προβλήματα της καθημερινής ζωής.

 

Μάρω Δούκα

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top