Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ανθρώπινη γνώση και ορθόδοξη χριστιανική Αλήθεια
10/12/2019, 11:57 μμ

Ανθρώπινη γνώση και ορθόδοξη χριστιανική Αλήθεια

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης // *

 

“Το πέταγμα στο θαύμα”,  Χαρούλα Τσικριτσή Μπαρνιά, εκδόσεις Αμφικτυονία Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη 2018.

 

Πώς θα μπορούσε κανείς να περιγράψει ένα ταξίδι χωρίς χωροχρονικά σύνορα στην ιστορία της Ελλάδας, της χώρας της φωτεινής πέτρας (Ελ=φωτεινός, λας=πέτρα); Μόνος είναι δύσκολο, αλλά με τη βοήθεια νοερών φτερών όλα είναι δυνατά. Αυτά τα φτερά στηρίζει στους ώμους του αναγνώστη η βραβευμένη ποιήτρια-συγγραφέας κα Χαρούλα Τσικριτσή Μπαρνιά μέσα από τη νέα μυθιστορηματική της δημιουργία «Το πέταγμα στο θαύμα». Η συγγραφέας με βεβαιότητα και σαφήνεια ακολουθεί μια πορεία εξερεύνησης των μονοπατιών της ανθρώπινης γνώσης και της χριστιανικής Αλήθειας. Οι πλατωνικές «Ιδέες» συμπορεύονται με την αριστοτελική λογική μεταφέροντας τη φλόγα της επιστημονικής γνώσης, ενώ δίπλα τους οι αόρατοι ασκητές του Αγίου Όρους ιχνηλατούν την οδό της μοναδικής Αλήθειας που μόνο οι νοεροί οφθαλμοί της ψυχής μπορούν να δουν και να νοιώσουν.

Όλα αυτά είναι προσωπικά βιώματα και γνώσεις που μυθιστορηματικά μοιράζεται η κα Χαρούλα Μπαρνιά με τους αναγνώστες.  Η συγγραφέας θέτει ερωτήματα υπαρξιακά, οντολογικά, ζητήματα ατομικής και εθνικής ταυτότητας, δίνοντας απαντήσεις μέσα από τους πρωταγωνιστές της, οι οποίοι φέρουν ανάλογα ονόματα: Έκτωρ από τον Τρωικό Πόλεμο, Κλειώ μια από τις εννέα μούσες, Ανέστης από την Ανάσταση, κ.λπ. Στο μυθιστόρημα είναι φανερός ο πολιτισμικός δυϊσμός του σύγχρονου νεοέλληνα, ο οποίος πορεύεται στην ιστορία με την αρχαιοελληνική πολιτισμική γέννηση και το χριστιανικό αναγεννησιακό βάπτισμα. Αγαπά την πατρίδα του, την πόλη του, τη θρησκεία του, αν και συχνά νοιώθει μπερδεμένος και σταυρωμένος από την καθημερινότητα, την παγκοσμιοποίηση, την οικολογική καταστροφή, την οικονομική δυσπραγία και τους πολέμους στη γειτονιά του.

Εκτός από το ενήλικο κοινό η συγγραφέας συνομιλεί και με τις νεότερες γενιές. Χρησιμοποιώντας γλώσσα απλή, ύφος γλαφυρό, γοητευτικές περιγραφές και πειστικούς μύθους μαθαίνει στα παιδιά τις έννοιες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της αγάπης, την πίστη στην ορθοδοξία, ενώ ταυτόχρονα μεταδίδει και τη γνώση του ελληνικού πολιτισμού, αρχαιοελληνικού και σύγχρονου.

Η μυθιστορηματική πλοκή ξετυλίγεται, όπως ο μίτος της Αριάδνης στο λαβύρινθο του Μίνωα με τις πολλές στοές. Το νήμα είναι ο Χριστός που σε κάθε εμπόδιο και σε κάθε περίπτωση με τρόπο θαυμαστό δείχνει το δρόμο.

Αυτό το νήμα αποκαλύπτει χωρία από την Παλιά και την Καινή Διαθήκη, προτείνοντας τη σταυρόσχημη προσευχή του σώματος, ανοικτές κουτάλες με τα χέρια σε οριζόντια ανοικτή θέση και ίσιο το κορμί σε όρθια θέση. Το κορμί είναι η κάθετος που οδηγεί στο Θεό και τα χέρια στους συνανθρώπους. Η πρώτη στοά, η ορθόδοξη χριστιανική, θυμίζει τον Παπαδιαμάντη με το «Όνειρο στο κύμα»:

«[…]Το χωράφι ήτον του γεωργού μόνον εις τας ημέρας που ήρχετο να οργώσει ή να σπείρει, κ’ έκαμνε τρις το σημείον του σταυρού, κ’ έλεγεν: «Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, σπέρνω αυτό το χωράφι, για να φάνε όλ’ οι ξένοι κ’ οι διαβάτες, και τα πετεινά τ’ ουρανού, και να πάρω κ εγώ τον κόπο μου![…]Εγώ, χωρίς ποτέ να οργώσω ή να σπείρω, το εθέριζα εν μέρει. Εμιμούμην τους πεινασμένους μαθητάς του Σωτήρος, κ’ έβαλλα εις εφαρμογήν τας διατάξεις του Δευτερονομίου χωρίς να τας γνωρίζω».

Αρκεί όμως μόνο μια στοά για την ορθοδοξία; Σίγουρα όχι. Υπάρχει και δεύτερη απ’ όπου μεσ’ από τη φαντασία του νου ξεπροβάλλει ο προσευχόμενος Σολωμός, ο οποίος ακούραστα μονολογεί: «Μεσ’ τ’ Άγιο Βήμα της ψυχής» παρόλο που «Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της[,,,]», αφήνοντας μια δυνατή κραυγή:  «Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος».

Η τρίτη στοά, η στοά του αρχαιοελληνικού πνεύματος, μπορεί να αντιπροσωπευθεί επάξια από τον Καβάφη, ο οποίος ψιθυριστά αναγγέλλει  τον «Καισαρίωνα» :

«[…]A, να, ήρθες συ με την αόριστη

γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες

γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,

κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου […]».

 

 

Ο νεότερος ελληνικός πολιτισμός του 20ου αιώνα αντιλαλεί ρυθμικά από τη διπλανή στοά,  «Με τον τρόπο του Γ.Σ.»:

«Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει
Στο Πήλιο μέσα στις καστανιὲς το πουκάμισο του Κενταύρου
γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί μου[…]
Στις Μυκήνες σήκωσα τις μεγάλες πέτρες και τους θησαυροὺς των Ατρειδών
και πλάγιασα μαζί τους στο ξενοδοχείο της «Ωραίας Ελένης  του Μενελάου[…]».(Τετράδιο Γυμνασμάτων Γ. Σεφέρης)

Υπάρχουν, βέβαια, και οι μικρές στοές που οδηγούν σε άλλους πολιτισμούς μακρινούς, Κίνα, Αίγυπτο, Λατινική Αμερική. Χρήσιμα ταξίδια είναι και αυτά, μα ο Ελύτης μεσ’ την καρδιά κοιτά και τα «Ελεγεία της οξώπετρας» κάνει φανερά και στη νεότερη Ελλάδα ξαναγυρνά:

«[…]Λάμπει μέσα μου κείνο που αγνοώ. Μα ωστόσο λάμπει

Αχ ομορφιά κι αν δεν μου παραδόθηκες ολόκληρη ποτέ

Κάτι κατάφερα να σου υποκλέψω. Λέω: κείνο το πράσινο κόρης

οφθαλμού που πρωτο-
Εισέρχεται στον έρωτα και τ’ άλλο το χρυσό, που όπου κι αν το

τοποθετείς ιουλίζει.
Τραβάτε τα κουπιά οι στα σκληρά εθισμένοι. Να με πάτε κει που

οι άλλοι παν[…]».

«Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·

κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει[…]».

Αυτή ήταν η κατάληξη του ταξιδιού, καθώς το ταξίδι στις στοές γύρω από το κέντρο πάντα γυρνά και τα καντούνια του Μεγάλου Κάστρου σιγοσφυρίζουν μελωδικά, «H πόλις» του Καβάφη είναι ιερή. Η συγγραφέας δεν ξεχνά τον τόπο καταγωγής της, την καθημερινή ζωή της και την πηγή της έμπνευσής της, το Μεγάλο Κάστρο.

Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι η κα Χαρούλα Τσικριτσή Μπαρνιά στο παρόν πόνημα ανάβει μια δάδα, φωτίζοντας πρώτα το πολιτισμικό μονοπάτι του αρχαιοελληνικού πνεύματος και στη συνέχεια άλλων σημαντικών πολιτισμών. Αυτή η δάδα σιγοσβήνει σε κάθε κεφάλαιο και τη θέση της παίρνει η φλόγα του χριστιανικού πάθους, η οποία ανοίγει τις πύλες της ψυχής με το χριστιανικό ποίημα της συγγραφέως «Άρατε πύλας»:

«Ήρθε στην πόρτα σου ένα αλητάκι,

τσιγγάνου Βασιλιά παιδάκι.

Χρυσά φλουριά σ’ ένα φουλάρι

Έχεις τη μέση του, ζωνάρι,

Που αγκαλιάζει τουμπελέκι

Τραγούδια στους καημούς να πλέκει!

Ένα βιολί πάνω στο χέρι

Και το δοξάρι του αστέρι.

Ήλιος του σύμπαντος διαβάτης,

τον ύμνο γράφει της Αγάπης

«Άρατε πύλας» τα δεσμά σου

το αλητάκι εκεί σιμά σου

μ’ ένα τραγούδι, της καρδιάς του

εξαργυρώνει τα δεινά σου.

 

«Άρατε πύλας» της γενιάς σου

το αλητάκι της καρδιάς σου

μ’ ένα τραγούδι μαγεμένο

εξαργυρώνει τα όνειρά σου!».

 

 

* Ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top