Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Για το ποιητικό βιβλίο “Περί της φύσεως της ευθραυστότητας” του Roberto García de Mesa
12/10/2022, 9:39 πμ

Για το ποιητικό βιβλίο “Περί της φύσεως της ευθραυστότητας” του Roberto García de Mesa

Γράφει η Αλεξία Καλογεροπούλου //

 

Roberto García de Mesa, «Περί της φύσεως της ευθραυστότητας», μτφρ. Ιφιγένεια Ντούμη, εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη: 2021.

 

«Η κριτική», γράφει ο Ρίλκε στα Γράμματα σε έναν νέο ποιητή, «είναι το χειρότερο μέσο για να αγγίξεις ένα έργο τέχνης», αφού καταλήγει πάντοτε «σε πετυχημένες, λίγο ή πολύ, παρανοήσεις». Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές ούτε ο ίδιος ο δημιουργός δεν γνωρίζει γιατί έγραψε αυτό που έγραψε, πόσο μάλλον ο αναγνώστης, ακόμα κι αν πρόκειται για κάποιον έμπειρο και εκπαιδευμένο.

Γράφοντας για ένα λογοτεχνικό έργο, στην ουσία προβαίνει κανείς σε μιαν αυθαίρετη ερμηνεία που σχετίζεται περισσότερο με τη ματιά του ίδιου πάνω στο έργο και λιγότερο μάλλον με την πρόθεση του ίδιου του καλλιτέχνη.

Η δική μου ματιά πάνω στο Περί της φύσεως της ευθραυστότητας του Roberto García de Mesa, που κυκλοφόρησε το 2021 από τις εκδόσεις Ρώμη σε μετάφραση της Ιφιγένειας Ντούμη, βρίσκει έρεισμα όχι μόνο στο ποιητικό κείμενο αλλά και στην προσωπικότητα του ποιητή.

Γνώρισα τον Roberto García de Mesa, αρχικά, μέσα από το Άμλετ Post Scriptum, το θεατρικό του έργο που γεννήθηκε στις αρχές της οικονομικής κρίσης. Έπειτα, τον γνώρισα καλύτερα από τα ποιήματά του κι ύστερα από κάμποσο καιρό τον γνώρισα και δια ζώσης, σ’ ένα καφέ στην Πλάκα, ένα ηλιόλουστο πρωινό, όπου με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση διαπίστωσα ότι ο Roberto García de Mesa είναι ακριβώς αυτός που φανερώνουν (ή τουλάχιστον φανέρωσαν σε εμένα) τα γραπτά του, δηλαδή, ένας ευαίσθητος και καλλιεργημένος άνθρωπος, επιστήμων (με σπουδές στη Νομική και στην Ισπανική Φιλολογία), πανεπιστημιακός δάσκαλος, και, κυρίως, ένας πολύπλευρος και πολυτάλαντος καλλιτέχνης, που υπηρετεί επάξια πολλές τέχνες: την ποίηση, την πεζογραφία, τη δραματουργία, τη σκηνοθεσία, τη μουσική και την εικαστική δημιουργία. Όμως, κάθε μορφή τέχνης που υπηρετεί ο Roberto García de Mesa, έχει ως αφετηρία και ως άξονα την ποίηση. Ο θεατρικός του λόγος κρύβει μια ποιητική ματιά, η μουσική του είναι μια ποιητική σύνθεση ήχων, το εικαστικό του έργο είναι η ποιητική έκφραση των σχημάτων και των χρωμάτων.

O Roberto García de Mesa δημιουργεί συνθετικά. Η μία τέχνη τροφοδοτεί την άλλη, γεννά νέες ιδέες που ζητούν υλοποίηση μέσα από διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αξιοθαύμαστα δημιουργικός και παραγωγικός, έχει εκδώσει πληθώρα βιβλίων, που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.

Το Περί της φύσεως της ευθραυστότητας είναι ένα από τα πολλά έργα του που κυκλοφορούν στα ελληνικά. Πρόκειται για ένα μακροσκελές ποίημα, σε ελεύθερο στίχο, που αναφέρεται, σε 73 περίπου σελίδες, σε ένα ταξίδι κατά τη διάρκεια της ζωής ή στη ζωή ως ένα ταξίδι. Μια ποιητική αφήγηση (θα μπορούσε κάλλιστα να σταθεί και ως θεατρικός μονόλογος), που πιάνει τον αναγνώστη από το χέρι στην πρώτη σελίδα και τον αφήνει απαλά στον τελευταίο στίχο να αναπνεύσει τη δική του αλήθεια, να βιώσει τις προσωπικές ταυτίσεις του με τις λέξεις του ποιητή.

Η ποιητική φωνή του Roberto García de Mesa, άλλοτε σαν χάδι παρηγορητικό για τις ασχήμιες της ζωής, για τις ματαιώσεις, για όσα δεν γίναμε και δεν ζήσαμε, κι άλλοτε ένας ηχηρός κόλαφος που σκοπό έχει να αφυπνίσει, να ξεβολέψει, να δείξει εκ νέου το οικείο, τις συμβάσεις, τον εαυτό μας, τον κόσμο ολόκληρο μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα.

Λόγος λιτός και ταυτόχρονα σύνθετος. Ώριμος και την ίδια στιγμή νεανικός. Το ποιητικό υποκείμενο είναι ένας περιηγητής της ζωής κι ένας τρυγητής του νοήματός της. Η γλώσσα του είναι φορτισμένη με νόημα, όχι με τη στενά διανοητική έννοια, αλλά με νόημα που υποδηλώνει τον τρόπο κατανόησης και αίσθησης του ποιητικού λόγου. Γιατί η ποίηση δεν διαβάζεται με τη λογική, αλλά με όλες τις αισθήσεις.

Νοήματα βαθιά, λοιπόν, αναδύονται από τις λέξεις, σαν αφρός στα κύματα μιας ιδεώδους θάλασσας. Θεματική του ποιήματος είναι ο άνθρωπος και ό,τι τον αφορά: ο έρωτας, ο φόβος, ο πόνος, η αγάπη, η υπαρξιακή αγωνία, ο θάνατος. Λόγια, αναμνήσεις, αποφάσεις που παίρνονται ή δεν παίρνονται, ανάγκες, διαδρομές και ποίηση, πανταχού παρούσα ποίηση, ως  αισθήσεις, φως, λύτρωση. Λύτρωση από την υπαρξιακή αγωνία που βρίσκει έκφραση στο ερώτημα: «Ποιοι είμαστε; Πού πάμε;»

Το Περί της φύσεως της ευθραυστότητας είναι ένα ποίημα βαθιά υπαρξιακό. Ένα ταξίδι στα τρίσβαθα της ύπαρξης, όπου ο χρόνος γίνεται άχρονος και ο φόβος του θανάτου μόνιμος σύντροφος του βίου. «Μόνιμη πάλη/ ενάντια στη δύση» (σ. 25) γράφει ο ποιητής, που κατανοεί τη μικρότητα του ανθρώπου μπροστά στο Όλον και στο Αιώνιο. «Δεν πιστεύω ότι είμαστε/ σημαντικοί ή απαραίτητοι» (σ. 12). Παρόλ’ αυτά δεν παραπονιέται. Διασκεδάζει την ασημαντότητα και την παροδικότητα της επίγειας ζωής με την ποίηση: «Τα ποιήματα/ με έσωσαν/ με έκαναν/ ανεξάρτητο» (σ. 41). Η ποίηση εδώ καταγράφεται ως ίαση, ως ανάσα, κάτι υπερφυσικό και θείο, ως φωνή και σιωπή, σωτήρια αλήθεια, ως παραμυθία ή ως παράθυρο στην αιωνιότητα.

Ίσως κι ο έρωτας να έδινε μια κάποια λύση, μια παρηγοριά που θα απάλυνε τον πόνο του αναπόδραστου τέλους, τη ματαιότητα των πραγμάτων, μα αυτός γεννιέται διαρκώς και πεθαίνει, φθείρεται και αποδομείται.  «Ο έρωτας/ δεν με κάνει/ να ζω/ για πάντα» (σ. 42) παρατηρεί ο ποιητής.

 

Roberto García de Mesa

 

Οι κατασκευασμένες αλήθειες και οι πλάνες μας, τα ψέματα που λέμε στον εαυτό μας, οι τρόποι μας για να ξεχνάμε τη μοίρα των θνητών, δεν μας απελευθερώνουν. «Κατασκευάζεις μια ζωή/ απ’ την οποία είναι/ αδύνατο να βγεις» (σ. 15) σημειώνει, και τελικά: Το όριο. Το όριο που υπάρχει και παλεύουμε να ξεπεράσουμε. Προσπαθούμε κι έπειτα επιστρέφουμε. Όπως το θέτει ο ποιητής: «Επιστρέφεις/ στη γέννησή σου/ όπου δεν/ θυμόσουν/ ποιος ήσουν/ και γιατί/ βρισκόσουν/ εδώ» (σ. 32).

Ο Roberto García de Mesa, μέσα από τους στίχους του, κάποιοι από τους οποίους αποτελούνται από μία μόνο λέξη, κατορθώνει να μετατρέψει την καθημερινότητα σε γιορτή, το ευτελές σε πολύτιμο. Οι λέξεις του δεν ξαστοχούν αλλά ούτε μηρυκάζουν έννοιες, βιώματα και συναισθήματα. Οι υπερρεαλιστικές μεταφορές που ενίοτε χρησιμοποιεί δεν είναι προϊόν σχολαστικής ενασχόλησης του ποιητή με τις λέξεις αλλά προκύπτουν ως αποτέλεσμα ενός πηγαίου τρόπου καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας.

Ο Roberto García de Mesa είναι ένας ολόκληρος κόσμος γεμάτος ποίηση, ενδιαφέρον, ευαισθησία, αυθεντικότητα και αγάπη για την ελευθερία. «Ένας ιδεαλιστής, υπερασπιστής χαμένων υποθέσεων», όπως έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος τον εαυτό του.

Θα κλείσω με τα λόγια του Steiner: «Εκεί που σταματάει ο λόγος του ποιητή, αρχίζει να φέγγει ένα μεγάλο φως» γράφει στο Η σιωπή και ο ποιητής. Και όντως, κλείνοντας το Περί της φύσεως της ευθραυστότητας είχαν ακριβώς αυτή την αίσθηση: ότι φέγγει ένα μεγάλο φως που εξακολουθεί να με συντροφεύει ακόμα και τώρα, μήνες μετά την πρώτη ανάγνωσή του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top