Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ένα περίτεχνα υφασμένο ψυχογράφημα
12/01/2022, 1:23 πμ

Ένα περίτεχνα υφασμένο ψυχογράφημα

Από την Εύα Στάμου //

 

“Όταν βγήκε απ’ τη σκιά”, Κώστας Λογαράς, Καστανιώτης, 2021

 

Το πρόσφατο μυθιστόρημα του Κώστα Λογαρά αποτελεί ένα περίτεχνα υφασμένο ψυχογράφημα ενός ζευγαριού και των μεταπτώσεων που περνά η σχέση τους από τη μέρα που γνωρίστηκαν σε νεαρή ηλικία, έως τον χωρισμό τους δεκαετίες αργότερα.

Πρόκειται για δύο ανθρώπους που ενώ βιώνουν μια στενή, σχεδόν ασφυκτική συμβίωση, ουσιαστικά παραμένουν ξένοι, αδυνατώντας να αντιληφθούν τη ζωή με τον ίδιο τρόπο και να στηρίξουν πραγματικά ο ένας τον άλλο, επιλέγοντας διαφορετικά μονοπάτια που από ένα σημείο και μετά δεν εφάπτονται πουθενά.

Ένα σύνολο από κοινωνικά, πολιτισμικά, και ενίοτε φιλοσοφικά θέματα προσεγγίζονται στο βιβλίο, με τρόπο έμμεσο αλλά διεισδυτικό, προσφέροντας πλούσια τροφή για στοχασμό στον έμπειρο αναγνώστη. Ζητήματα ταυτότητας-επαγγελματικής, κοινωνικής, προσωπικής- όπως η αυθεντικότητα και η αντιγραφή στην τέχνη, ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων στην Ελλάδα, η σχέση της διανόησης με την πολιτική ηγεσία, ή οι φαντασιακές προοπτικές και τα αφανή όρια μιας ερωτικής σχέσης.

Στην ιστορία κυριαρχεί η άλλοτε έκδηλη κι άλλοτε υποβόσκουσα αντιπαράθεση δύο πολιτισμών, ή, έστω, δύο ριζικά διαφορετικών νοοτροπιών, αφενός του άστεως, αφετέρου της ζωής στην επαρχία. Από τη μία έχουμε τις κυρίαρχες συμβάσεις και ενίοτε την υποκρισία που απαιτεί η επικοινωνία όσων εργάζονται και διαβιούν στις μεγαλουπόλεις, και από την άλλη την ελευθερία, την απλότητα και την ευθύτητα που διασφαλίζει η επαφή με τη φύση.

Το μυθιστόρημα ξεκινά με την λεπτομερή περιγραφή της καθημερινότητας του ζευγαριού–το οποίο βρίσκεται πλέον στη μέση ηλικία–επιστρέφει στις απαρχές της σχέσης των δύο προσώπων μέσα από μία σειρά φλασμπάκ που ξεδιπλώνει την ιστορία τους, τα γεγονότα που τους έφτασαν στο παρόν της αποξένωσης, της λεκτικής κακοποίησης και της ψυχικής αποδιοργάνωσης.

Η Μαρυλλίδα  «μετρά τα χρόνια με τις μυρωδιές», σηματοδοτεί τα αξιομνημόνευτα γεγονότα της ζωής της χρησιμοποιώντας την αίσθηση της όσφρησης, καταγράφοντας στη μνήμη της το πώς συνδέονται με μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, προσπαθώντας να εξηγήσει τον κόσμο περισσότερο με το ένστικτο και λιγότερο με τη νόηση.

Ο Ερρίκος θέλει οπωσδήποτε να διακριθεί, να γίνει διάσημος, αρχικά ως πολιτικός μηχανικός, αργότερα χάρη στο συγγραφικό ταλέντο του, και εντέλει μέσω της ανάμειξής του με την πολιτική. Η πραγματική επιθυμία του είναι να ορίζει τις ζωές των άλλων, να ανήκει σε αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις και  φτιάχνουν τους κανόνες, αυτούς που καθοδηγούν τους πολίτες και καθορίζουν την τύχη της χώρας.

Προκειμένου να το πετύχει δεν διστάζει να διαπράξει απάτη, να αντιγράψει τις επιστολές ενός υπαρκτού ανθρώπου μετατρέποντάς τον σε λογοτεχνικό χαρακτήρα. Με τον τρόπο αυτό τον εξουσιάζει απόλυτα, ουσιαστικά στερώντας του την αυτονομία, χρησιμοποιώντας τον ως απλό πιόνι του. Ποιο είναι αυτό το άτομο, τι σχέση έχει με τον πρωταγωνιστή της υπόθεσης, και ποιο τραύμα επιχειρεί να καλύψει εκείνος κλέβοντας την ταυτότητα ενός υπαρκτού ανθρώπου ώστε να χτίσει έναν χάρτινο χαρακτήρα;

Και πρόκειται άραγε για απάτη ή μήπως είναι μέρος μιας αυταπάτης στην οποία ο Ερρίκος  Μαλτέζος έχει στηρίξει ολόκληρη την προσωπικότητα και τη καριέρα του, αδυνατώντας να αποδεχτεί ότι η απόρριψη και η αποτυχία έχουν θέση στη δική του ζωή, παραποιώντας την πραγματικότητα ώστε να ταιριάζει με την εικόνα του στιβαρού διανοούμενου που έχει τον απόλυτο έλεγχο των συναισθημάτων του; Άλλωστε, αυτό που κυρίως διδάχτηκε από την μητέρα του καθώς μεγάλωνε, είναι πως όταν η ζωή δεν μας φέρεται όπως επιθυμούμε, ξαναγράφουμε απλώς το σενάριό της ώστε να ταιριάζει στους στόχους και τις προσδοκίες μας.

Η Μαρυλλίδα, αντλώντας δύναμη από την ιδιαίτερη σχέση της με τη φύση, γνωρίζει ποια είναι και που τελειώνουν τα όριά της. Ωστόσο, προσπαθεί να αλλάξει από επιλογή, ώστε να ικανοποιήσει τον σύντροφό της, για να ταιριάξει ευκολότερα στον κόσμο του- ακόμα και το όνομά της στην μεγαλούπολη έγινε «Μάριαν». Μπορεί να του παραχωρεί τον εαυτό της από αγάπη, επιτρέποντάς του να την πλάσει σύμφωνα με τις αντιλήψεις και τις ανάγκες του, μα κατά βάθος ο χαρακτήρας της παραμένει σταθερός, αποφεύγοντας να προδώσει τις αξίες της.

 

Κώστας Λογαράς

 

Ο Ερρίκος, κατ’ αντιδιαστολή, βρίσκεται σε σύγχυση λόγω της αδιάκοπης προσπάθειας να μεταβάλει τον τρόπο σκέψης και την συμπεριφορά του ώστε να προσαρμοστεί σε οτιδήποτε απαιτείται προκειμένου να αναρριχηθεί κοινωνικά και επαγγελματικά, να αποκτήσει δύναμη και φήμη.

Το παράδοξο που αναδύεται με αριστοτεχνικό τρόπο στις σελίδες του μυθιστορήματος, είναι ότι οι λόγοι για τους οποίους ο Ερρίκος δυσανασχετεί πλέον στην παρουσία της Μαρυλλίδας- η απουσία επιτήδευσης, η ευθύτητα, η ειλικρίνεια, οι περιορισμένες φιλοδοξίες, η πλήρης αφοσίωση στο πρόσωπό του – είναι ακριβώς οι λόγοι για τους οποίους την ερωτεύθηκε όταν ήταν νέος. Στην κοινή τους πορεία–που σημαδεύτηκε και από την παρουσία ενός παιδιού–δεν κατάφερε να αποβάλει τον ναρκισσισμό του, δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τους άλλους ως αυτόνομες υπάρξεις με τις δικές τους επιθυμίες, δυνατότητες και ιδιαιτερότητες—αντίθετα, συνέχισε να τους συμπεριφέρεται ως να ήταν απλώς δικές του προεκτάσεις.

Τι έκανε η Μαρυλλίδα όταν βγήκε απ’ τη σκιά; Τι συνέβη όταν με αφορμή ένα τυχαίο γεγονός κατάφερε να δει επιτέλους τον άντρα της όπως αληθινά είναι, δίχως την ωραιοποίηση που δημιουργεί η πίστη και ο θαυμασμός της ερωτευμένης γυναίκας; Αυτό θα το ανακαλύψουν οι αναγνώστες διαβάζοντας το συναρπαστικό μυθιστόρημα του Κώστα Λογαρά, ακολουθώντας τις κινήσεις των ηρώων βήμα-βήμα, σε ένα αφήγημα με ιδιαίτερο βάθος και έντονες ψυχολογικές προεκτάσεις όπου τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη και τελικά όλα εξηγούνται χωρίς ωστόσο να υποτιμούν τη δημιουργικότητα του αναγνώστη, δίχως, δηλαδή, να του στερούν τη δυνατότητα να επινοήσει και εκείνος την δική του εκδοχή βασισμένη στις προσωπικές του εμπειρίες. Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα για ένα θέμα αιώνιο που ποτέ δεν θα σταματήσει να ενδιαφέρει και να γοητεύει το αναγνωστικό κοινό.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top