Fractal

Ποίηση που δημιουργεί περιβάλλοντα

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Μαρία Σκουρλά: «Ονόματα στις Λεύκες», Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2018

 

Αν θέλεις να συγκρατήσεις την ουσία της ζωής ακόμα κι αν έχεις γυρίσει σελίδα, αν θέλεις να ερμηνεύσεις τον κόσμο γύρω σου, να τον χρωματίσεις, ή να τον διαβάσεις ή να τον μοιραστείς, τότε καταφεύγεις στην ποίηση πολλές φορές. Κάποιοι ποιητές ξεκινούν από τα δικά τους πράγματα, τα μέσα τους, τα έξω τους ή τα αυτοβιογραφικά τους. Οι ίδιοι και η ζωή τους αποτελούν το πρώτο υλικό, το πρώτο ερέθισμα. Από κει ξεκινούν και προχωράνε έπειτα με τις λέξεις, τους στίχους, τα ποιήματα.

Με στοχασμό και αίσθηση γεννιέται το ποίημα προσπαθώντας να ενταχθεί στην ροή του κόσμου.

Αλλά κι ο ποιητής συχνά κάνει τους μικρούς ή μεγάλους απολογισμούς του, τις σύντομες ενδοσκοπήσεις του. Στη σελίδα 12 του βιβλίου που στα χέρια μου κρατώ διαβάζω:

 

EAYTOΣ

 

Λέξεις αραδιασμένες, μπερδεμένες

με τυχαία σειρά.

Λέξεις παγίδες, αινίγματα, γρίφοι

λέξεις σκοτεινές σπηλιές με ένα άνοιγμα ίσα ίσα για να περνά

το φως΄

εκεί μέσα κολυμπάει το εγώ, στα στάσιμα νερά μιας λίμνης

και μόλις βγαίνει στην επιφάνεια

ξεκουράζεται στο κανάλι καθαρού ποταμού.

Πώς πέρασαν τριανταεφτά χρόνια;

Aκόμα ψάχνει να βρει τον τρόπο να χορέψει χωρίς ρυθμό

να μην πατήσει γερά στο χώμα

να μην επιλέξει

να μην αποφασίσει.

 

Είναι το πρώτο ποιητικό βιβλίο της Μαρίας Σκουρλά που φέρει τον τίτλο «Ονόματα στις Λεύκες». Mνήμες από τους γονείς και την παιδική ηλικία στο εκτενές ποίημα «ΔΥΟ ΑΠΛΩΜΕΝΑ ΧΕΡΙΑ». Μνήμες από τα σχολικά χρόνια στο «ΑΔΕΙΟ ΚΛΟΥΒΙ». Δεν είναι απλή καταγραφή δεδομένων, αναμνήσεων, εντυπώσεων. Είναι ο ιδιαίτερος τρόπος που όλα αυτά φιλτράρονται και ανασυντίθενται και επιστρέφονται στον αναγνώστη ως εικόνες έντονες και εκφραστικές. Προσωπικές στιγμές ντυμένες με το ένδυμα της ποίησης κοινωνούνται, προσφέρονται, μοιράζονται. Επιμένω στη λέξη-κλειδί «εικόνες» και εξηγούμαι αμέσως. Η γράφουσα δεν καταφεύγει σε συνδυασμούς λέξεων που δίνουν ένα αισθητικό ή διανοητικό ή συναισθηματικό αποτέλεσμα. Ούτε τα ποιήματά της έχουν έντονη υπαρξιακή χροιά.

Η Μαρία Σκουρλά δημιουργεί περιβάλλοντα, αποτυπώνει στιγμιότυπα, φέτες ζωής, σαν να περιγράφει φωτογραφίες που τραβούσε σε διάφορες φάσεις, σε διάφορες χρονικές στιγμές της ζωής της. Ο αναγνώστης αφού φέρει στο μυαλό του τα στημένα σκηνικά, τις εκφραστικές και ζωηρές εικόνες, μπορεί ελεύθερα να τις ερμηνεύσει με τον τρόπο του. Να σκεφτεί τι σημαίνουν γι’ αυτόν και αν μπορεί κάτι να βρει που να τον αφορά με την έννοια ότι τον συγκινεί, τον εκπλήσσει και τον κάνει να αισθανθεί.

Διαβάζω στη σελ 15.

 

ΝΑΥΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ

 

Βαλίτσα πεταμένη στο πάτωμα

γεμάτη αντικείμενα

άναρχα λάφυρα από λιμάνια μακρινά

και μέσα στα τσαλακωμένα ρούχα

κούκλες σπασμένες

σαπούνια

ασημένια νομίσματα

κάρτες

και ένα κοχύλι σχεδόν απόκοσμο

πρωτόγονο στο σχήμα

όχημα νερού.

«Βάλε το αυτί σου πάνω του.

Ακούς τη θάλασσα;»

 

Μαρία Σκουρλά

 

Ο,τι διασώζεται μέσα μας ως κάτι άλλο ανασυντίθεται μέσω του ποιητικού λόγου. Με την ποίηση επιμηκύνονται οι εντυπώσεις εγκλωβίζεται ο χρόνος, αλλάζει ο τρόπος. Επιστρέφεις με ένα ιδιαίτερο αισθητήριο εκεί απ’ όπου ξεκίνησες. Και όλα ζωντανεύουν μέσα σου εκ νέου. Και όλα αποκτούν ένα νέο νόημα.«Προχωρώ/θραύσματα λυχναριών μου φέγγουνε τον δρόμο/ζεστό καντήλι του Πανός αναμμένο/βραχοσπηλιές και φράγματα στο τέλειο σκηνικό/προτού το φως τα σβήσει./Τώρα μπορώ να πιω το μεσιανό νερό, να ξεδιψάσω/στο σώμα της γης θα αρκεστώ/θα συνεχίσω…./» μας λέει στο ποίημα «Εθνικός δρυμός» Ενώ στο τέλος του ποιήματος «Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΥΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΛΙΑ» «το σώμα πλέει εξαγνισμένο».

Η Σκουρλά χρησιμοποιεί πληθώρα εικόνων που είναι παρμένες ή εμπνευσμένες από τη Φύση, το περιβάλλον γύρω της: η άμμος, η θάλασσα, τα κοχύλια, το νησί, τα λουλούδια, οι ψηλές πλαγιές που γκρεμίζονται στη θάλασσα, η τελευταία μυστική παραλία όπου το σώμα επιπλέει εξαγνισμένο. Στο τέλος του ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟY (σελ.30) γράφει: «Τώρα μπορώ στο μονοπάτι νύχτα να επιστρέψω/και δεν φοβάμαι/η φύση συντροφεύει/κι εγώ ζω/»

Δύο τελευταίες παρατηρήσεις. Συνήθως οι άνθρωποι στην πρώτη τους ποιητική συλλογή καταπιάνονται με τον έρωτα εξ ολοκλήρου. Αυτό το κάνουν α. γιατί το θέμα είναι ελκυστικό και β. επειδή τους φαίνεται πως εύκολα και ανώδυνα ίσως μπορούν να το πραγματευθούν. Η Μαρία Σκουρλά δεν το κάνει. Με την έννοια ότι ο έρωτας σαν θέμα ή μοτίβο δεν κυριαρχεί στη συλλογή της. Το αντίθετο μάλιστα. Προτιμά να κεντήσει αναμνήσεις και να παίξει με τις διάχυτες αισθήσεις και να αναδιατάξει, αναδιαρθρώσει τις εμπειρίες της. Και δεύτερον, δεν εγκλωβίζεται σε κάποιο πρόσωπο, για παράδειγμα το πρώτο ή το δεύτερο ενικό, όπως συνηθίζουν να κάνουν και έμπειροι ακόμα ποιητές. Υιοθετεί έναν πιο ελεύθερο τρόπο που μας παραπέμπει σε μια πιο καθολική και αποστασιοποιημένη θεώρηση που δεν ευνοεί και τον άκρατο συναισθηματισμό, ο οποίος, όταν υπάρχει, καταστρέφει το ποίημα.

Δεν είναι αινιγματική, δεν καταφεύγει σε γλωσσικές ακρότητες, υπερβολές και μεταμοντέρνα πυροτεχνήματα. Είναι όμως παρατηρητική, επινοητική, αισθαντική, και μας κερδίζει.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top