«Στον ύπνο μας μοσχοβολά η μάνα Ιωνία»
Γράφει η Χρύσα Νικολάκη // *
Basic RGB
Δημήτρης Φιλελές «Ομηρία», εκδ. Αττικός
Ο συγγραφέας Δημήτρης Φιλελές στο βιβλίο του Ομηρία από τις εξαίρετες εκδόσεις Αττικός, μετατρέπει σε διαμάντι τον πόνο όπως ο Φειδίας το μάρμαρο, ξηλώνει το κοφτερό νήμα του θανάτου υμνώντας τη ζωή. Αδημονεί να βρει ψήγμα χαράς στα ερείπια, να μείνει η μνήμη ακέραια της Φωτεινής Ιωνίας. Ομολογώ, πώς η Ομηρία με ταξίδεψε ως τα μύχια της ψυχής του συγγραφέα και έζησα τον πόνο και τον καημό της Μικρασιατικής καταστροφής βήμα βήμα. Μιλώ για εκείνο τον καημό που με τόση εικονική ενάργεια και απαράμιλλη μουσικότητα ο συγγραφέας μετάγγισε στην ψυχή μου, απόγονος κι εγώ μιας Μικρασιάτισσας γιαγιάς από τη Σμύρνη, που είμαι.
Η γραφή του Δημήτρη Φιλελέ μας παραπέμπει σε λειτουργία νοσταλγική μιας εποχής που ποτέ δεν έσβησε, όσο κι αν η χρονική απόσταση των εκατό χρόνων μας έχει χωρίσει. Το θαυμάσιο εξώφυλλο του Νίκου Βρεττού, μουσικού και εικαστικού, αποτυπώνει απαράμιλλα τον πόνο που μαστιγώνει τα πρόσωπα των δεινοπαθούντων Μικρασιατών, από τον πόνο και την οδύνη.
Ο συγγραφέας Δημήτρης Φιλελές ακούραστος, κουβαλά ασήκωτο το βαρίδι που πλακώνει τα στήθη των αδικοχτυπημένων. Ποτέ δεν ξεχνά, αιωνίως θυμάται, αγάλλεται, μνημονεύει και μας μεταφέρει συγκινησιακά στη μάνα Ιωνία.
Ανασκαλεύει τις μνήμες και με ποιητικό τρόπο διερωτάται πότε θα φτάσει επιτέλους μήνυμα χαρμόσυνο. Ο ποιητής σκύβει με ευλάβεια πάνω στην τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής, ανιχνεύει την προσφυγική της ταυτότητα, ξέρει καλά ότι δεν υπάρχει ενιαίο αφήγημα. Εντοπίζει και ξαναγράφει τις καμένες σελίδες, διαλευκάνει με την ποιητική του λυρική γραφίδα τα άγνωστα γεγονότα, γεμίζει τα κενά της ιστορίας με τον εύγλωττο φιλοσοφικό του στοχασμό μέσα από έρευνα συστηματική και διόραση. Ας μην ξεχνάμε την υπέροχη προεργασία που οδήγησε σε αυτό του το πόνημα (το προηγούμενο εκδοθέν βιβλίο του: Από τη γη της Μικράς Ασίας στα μονοπάτια της προσφυγιάς) αλλά και τις προσωπικές αφηγήσεις που συνέλεξε από δικούς του ανθρώπους και εμπνευσμένους συγγραφείς.
Η αγάπη και ο απαράμιλλος πόνος του συγγραφέα για τις χαμένες πατρίδες κυριαρχεί ιδιαίτερα σε μία στροφή στο ποίημα Προσφυγιά I:
“Κι αν τα κοράκια σπάραξαν τη ματωμένη λεία//
στον ύπνο μας μοσχοβολά η μάνα Ιωνία//
Έφεσος, Αλικαρνασσός, Μίλητος, Μενεμένη//
της Σμύρνης μνήμη ζωντανή αρώματα λουσμένη.”
Στο ποίημα του Ομηρία ο ποιητής επαναπατρίζει την ελπίδα, εξοστρακίζει το σκοτάδι, μνημονεύει τη ζωή ως γιορτή και μας προσκαλεί στο φως.
“Πίσω δεν γυρνούν τα χρόνια//
τα ρολόγια προχωρούν//
μόνο στα μαλλιά τα χιόνια τον καημό δεν λησμονούν //
και αν στης μοίρας το αδράχτι κόπηκε η χρυσή κλωστή//
όρκο βάζουμε και άχτι η φωνή μας να ακουστεί.//
Μιαν Αυγή που θα χαράξει και το δίκιο θα φανεί//
η ζωή μας για να γίνει σαν και πρώτα γιορτινή.”
Δημήτρης Φιλελές
Οι στίχοι του Δημήτρη Φιλελέ άλλοτε με έξαρση και άλλοτε πάλι με απαλότητα, δεν χάνουν ποτέ την ηχηρότητα του πένθους. Παραμένουν διαυγείς και κραταιοί, μαστιγώνουν τη διχόνοια και στεφανώνουν την ειρήνη.
“Σαν σίδερο σκουριάζουνε τα χρόνια//
αλάτι χούφτες καίει την πληγή //
μαύρα πλοκάμια απλώνει η διχόνοια //
νεκρά κυλούν στη λάσπη χελιδόνια //
της λευτεριάς αρκεί η χαραυγή.”
Με το βιβλίο του αυτό, την Ομηρία, ο Δημήτρης Φιλελές ζωντανεύει τα αγάλματα και ερωτεύεται την αιωνιότητα. Ο συγγραφέας σέβεται τον αναγνώστη και την παιδεία του γιατί δεν εθίζει τα αυτιά του σε κοινοτυπίες και πλαδαρότητητες. Ούτε σε μία συνηθισμένη ρυθμοποιΐα. Αντίθετα, με το βιβλίο του αυτό, την Ομηρία αποδεικνύει πως η ποίηση δεν είναι ευκολία και θεματογραφική αερολογία, αποδεικνύει και τιμά τις παιδαγωγικές του αρχές που έχουν σαν ανώτερο σκοπό την αφύπνιση του πνεύματος των αναγνωστών και τη δημιουργία της ελεύθερης σκέψης.
Ο Δημήτρης Φιλελές, χωρίς να χαλαρώσει ούτε μία στιγμή τα λογοτεχνικά του κριτήρια, τέλει το χρέος του ως ποιητής και ως δάσκαλος, που δεν είναι άλλο από το να ελευθερώσει τον Νέο Άνθρωπο από τα δεσμά της Ομηρίας του. Το δώρο της ποίησης δεν ήλθε τυχαία στον Δημήτρη Φιλελέ. Ο Δημήτρης είναι ένας αληθινός τεχνίτης του μέτρου και της γλώσσας, πέραν τούτου όμως έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που τον τοποθετεί στην κλίμακα των αξιότερων σύγχρονων ποιητών, και ποιο είναι αυτό; Να διεγείρει και να διοργανώνει το ανθρώπινο συναίσθημα.
* Η Χρύσα Νικολάκη είναι Κριτικός (Μ.Αrts) /Συγγραφέας/Θεολόγος
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Το τουρλουτίνι”
Γράφει ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος // * Σχέδιο: Σάντρα Χρήστου Ένα απόγεμα καθόμασταν όλοι μαζί στη μεγάλη σάλα. Η γιαγιά κουνιόταν νυσταγμένη στην πολυθρόνα της. Ξαφνικά ο Μάρκος γαύγισε και όρμηξε στο παράθυρο. -Ήσυχα! Πρόσταξε ο
Περισσότερα -
Δύο ποιήματα: “Η επιστροφή” & “Το ταξίδι”
Της Ιουλίας Λουιζάκη // Η επιστροφή Επιστρέφω στον κόσμο των παιδιών. Εκεί βρίσκω την χαμένη ζωντάνια. Λαμπερά τα βλέφαρα και η καρδιά καθώς λιγοστά, το μούχρωμα πλησιάζει. Τραγουδώ κι ας μην ξέρω τους στίχους. Κλείνει η
Περισσότερα -
☆ Η Καλλιόπη Αλεξιάδου στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Καλλιόπη Αλεξιάδου, «Τέχνη προς αποφυγή», εκδόσεις Ιωλκός, 2023 Κατά τη δημιουργία της συλλογής Τέχνη προς αποφυγή κάθε ποίημα ξεκινά στο μυαλό μου με μια λέξη, μια φράση, έναν στίχο που «προσκρούει» στο συνειδητό κι ύστερα δημιουργεί
Περισσότερα -
✔ Νίκος Μαθιουδάκης: «Με τη νέα μας σειρά θέλουμε να προσφέρουμε μια ιδιαίτερη αναγνωστική εμπειρία μέσα από τον λόγο και την εικόνα…»
Συνέντευξη στη Γεωργία Χάρδα //* Ο Νίκος Μαθιουδάκης, υφογλωσσολόγος, ξένος λέκτορας Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, μιλάει στο Fractal για τη νέα σειρά βιβλίων γνώσεων με τον γενικό τίτλο «Το όνομά μου είναι…», που σχεδίασαν με τον
Περισσότερα -
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Το πένθος μιας γενιάς
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // Αλέξης Πανσέληνος: “Λάδι σε καμβά”, εκδόσεις Μεταίχμιο Τότε, μέσα της δεκαετίας του ’60, ο κόσμος όλος ήταν όπως εμείς – είκοσι χρονών. Μαζί µε εμάς είχε ξαναγεννηθεί η ζωή, όλα είχαν αλλάξει […]
Περισσότερα -
«Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός»
Γράφει η Ρένα Πετροπούλου –Κουντούρη // * ✔ Βιβλία που διαβάστηκαν και συζητήθηκαν στον Λογοτεχνικό κύκλο Ηρακλείου Σκέψεις και σχόλια πάνω στο θεατρικό έργο του Όσκαρ Γουάιλντ «Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός» (Εκδόσεις Γκοβόστη) Η κωμωδία «Η σημασία
Περισσότερα -
Leonard Cohen: “Ο δρόμος για τη Λάρισα” (Μετάφραση – μέρος Α’)
Επιλογή-μετάφραση-επίμετρο: Βασίλης Πανδής // * Κάτω απ’ τα χέρια μου Κάτω απ’ τα χέρια μου τα στήθη σου τα μικρά είναι κοιλιές αναποδογυρισμένες πεσμένων σπουργιτιών που ολοένα ασθμαίνουν Σε όλες τις κινήσεις σου ο ήχος
Περισσότερα
