Fractal

Η ποίηση στην Οκτωβριανή Επανάσταση

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

maniati-poiisi«Η ποίηση στην Οκτωβριανή Επανάσταση» του Παναγιώτη Μανιάτη, εκδ. Δίαυλος, σελ. 138

 

Κρατώ στα χέρια μου ένα ιδιαίτερο βιβλίο, την δουλειά του πρωτοεμφανιζόμενου Παναγιώτη Μανιάτη. «Η ποίηση στην Οκτωβριανή Επανάσταση», ένα πραγματικά ενδιαφέρον βιβλίο που αναφέρεται στην εξέλιξη της ποίησης στη Ρωσία από την προεπαναστατική στη μετεπαναστατική περίοδο και συγκεκριμένα μέχρι και τα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Συνηθίζουμε να ασχολούμαστε με την ποίηση που προέρχεται από τον «δυτικό κόσμο». Τάσεις, σχολές, νοοτροπίες, θεωρίες και άλλα παρόμοια. Επίσης, δεν μας αφήνουν αδιάφορους και τα χ α ι κ ο ύ της Ανατολής. Αποσπασματικές όμως οι γνώσεις και το ενδιαφέρον μας αναφορικά με το θέμα που προαναφέραμε και που ερευνά τα εν λόγω βιβλίο. Ο Μανιάτης συγκεντρώνει στοιχεία σημαντικά, έχοντας μελετήσει μια εκτενή βιβλιογραφία και μας παρουσιάζει κάτι ολοκληρωμένο. Μια μελέτη πολύτιμη για όποιον θέλει να κάνει αυτό το ταξίδι σε εκείνη την εποχή και πώς οι ποιητές την αποτύπωσαν. Οι ποιητές είναι οι σεισμογράφοι της εποχής τους πολλές φορές και μοιραία την καθρεφτίζουν στο έργο τους ή την φιλτράρουν ιδιότυπα ,την αναδημιουργούν ,την σχολιάζουν. Όμως και να χει η ευαισθησία τους δεν τους επιτρέπει να αδιαφορήσουν για αυτό που συμβαίνει γύρω τους.

O συμβολισμός που στόχευε στην ενορατική κατανόηση του κόσμου μέσω του συμβόλου, δεσπόζει στη ρωσική ποίηση κατά την προεπαναστατική περίοδο από το 1892 μέχρι το 1910,όπου μέσα από τις γραμμές του βγήκε ο ακμεισμό ς. Από την άλλη, σε αντίθεση με τον συμβολισμό βρισκόταν και ο φουτουρισμός, που ξεκίνησε από την Ιταλία με πρωτεργάτη τον Μαρινέτι, που αναπτύχθηκε αργότερα και σε άλλες χώρες, καθώς και στη Ρωσία, και συνδέθηκε με την Οκτωβριανή επανάσταση. Απαριθμούνται τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Φουτουρισμού και επισημαίνονται οι διαφορές ιταλικού-ρωσικού φουτουρισμού. Η περίοδος 1917-1921, η περίοδος «πολεμικού κομμουνισμού» όπως λέγεται, είναι τα χρόνια του εμφυλίου και εξετάζεται στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου. Η ποίηση αυτής της εποχής χαρακτηρίζεται από τη χρήση συμβόλων από τη φύση και τη θρησκεία. Μεταξύ άλλων εξετάζονται οι ποιητές Μπέλι ,Μπλοκ και Μπριούσοφ που υπήρξαν από τους πιο καλούς και ενδιαφέροντες δημιουργούς με προοδευτικές τάσεις. Στο κεφάλαιο «η επαναστατική καλλιτεχνική διαπάλη» γίνεται εκτενή αναφορά στην Προλετκούλτ (Προλεταριακή Κουλτούρα) που ήταν μια λογοτεχνική πολιτιστική οργάνωση που στόχευε στην δημιουργία προλεταριακού πολιτισμού από τους ίδιους τους προλετάριους. Καθοδηγητής της υπήρξε ο Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ. Η Προλετκούλτ αρχίζει να παρακμάζει τη δεκαετία του ’20 και μέσα στην ίδια δεκαετία συναντάμε και άλλες καλλιτεχνικές οργανώσεις, ομάδες ή σωματεία, όπως η ΡΑΠΠ (Ρώσικη Εταιρεία Προλετάριων Συγγραφέων), το ΛΕΦ (Το Αριστερό Μέτωπο Τεχνών),την Εταιρεία Ποιητικής Γλώσσας (ΟΠΟΓΙΑΖ),καθώς και την ομάδα ΟΜΠΕΡΙΟΥ, που «το όνομά της προερχόταν από διάφορα γράμματα που περιέχονται στις ρωσικές λέξεις Ένωση Ρεαλιστικής Τέχνης», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται μέσα στο βιβλίο. Οργασμός λοιπόν καλλιτεχνική, πολιτιστικής, πολλαπλής και ποικιλόμορφης «έντεχνης» δραστηριότητας, σε χρόνια δύσκολα από πολιτικο-κοινωνικής άποψης πρωτίστως, με τα συνθήματα τα πρωτοστατούν και τους μελοποιημένους ύμνους να καλούν για συστράτευση στον αγώνα. Ενδεικτικά αναφέρουμε εμείς μόνο σε αυτό το κείμενο, για να δώσουμε μια γενική εικόνα του τοπίου. Στο βιβλίο οι αναφορές είναι αναλυτικές και κατατοπιστικές, ώστε να μπαίνει ο αναγνώστης στο κλίμα των καταστάσεων εκείνων που γέννησαν το είδος της τέχνης που δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί «στρατευμένη» χωρίς αυτό να το χρωματίζουμε με θετικό ή αρνητικό τρόπο-αυτό αποτελεί θέμα άλλης συζήτησης. Κάπως έτσι φτάνουμε στο κεφάλαιο 4 που αναφέρεται ολόκληρο στον ποιητή Μαγιακόφσκι Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς, στην ζωή και την τέχνη του, έναν ποιητή που δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την επανάσταση. Το τελευταίο και πέμπτο κεφάλαιο τιτλοφορείται «Από τα πεντάχρονα πλάνα στον πόλεμο» και συναντά κανείς μέσα σε αυτό ακόμα περισσότερες περιπτώσεις ποιητών που αποτύπωσαν στα ποιήματά τους τη φλόγα και τον ηρωισμό του λαού κινούμενοι μέσα σε ένα πνεύμα επικό. Την εποχή αυτή και κάτω από αυτές τις συνθήκες δημιουργείται το πρότυπο του επαναστάτη ποιητή, του ποιητή- μαχητή που δεν είναι κλεισμένος σε φιλολογικά σαλόνια , αλλά ζει στο δρόμο, ενεργοποιείται πολιτικά και βιώνει στο πετσί του άσχημες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες.

 

maniatis_p

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top