Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Οι ιππότες της Ρόδου
01/04/2020, 12:19 μμ

Οι ιππότες της Ρόδου

Γράφει ο Νίκος Τακόλας //

 

Λεύκη Σαραντινού «Οι σταυροί της Ρόδου», Historical Quest, σελ. 576

 

Το βιβλίο της Λεύκης Σαραντινού (ΛΣ) «Οι σταυροί της Ρόδου», ανήκει στην κατηγορία του Ιστορικού Μυθιστορήματος και είναι το δεύτερο μιας ιπποτικής τριλογίας. Το πρώτο βιβλίο της τριλογίας, “Χαμσίν, ο Άνεμος της Ανατολής”, τελειώνει με τη διάλυση του τάγματος των Ναϊτών και την εγκατάσταση του αντίπαλου τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών στη Ρόδο τον 13ο  και 14ο  αιώνα. Οι Ιωαννίτες ιππότες είχαν σαν κύριο έργο την περίθαλψη και προστασία των Χριστιανών προσκυνητών στους Αγίους Τόπους.

Το παρόν (2ο) βιβλίο έχει σαν σκηνικό τη Ρόδο, από το 1450 μ.Χ. ως το 1530 και πραγματεύεται τις δύο πολιορκίες της Ρόδου από τους Οθωμανούς, το 1480 και το 1522, μέσα από μία οικογενειακή ιστορία. Το 1480 ο Μωάμεθ ο Πορθητής ορέγεται το Νησί του Ήλιου, το Σμαραγδένιο Νησί της Μεσογείου και στέλνει 80 πλοία να το καταλάβουν. Μάταια, όμως. Οι Ιππότες της Ρόδου απωθούν τρεις φορές τις επιθέσεις των Οθωμανών. Οι Τούρκοι φεύγουν ταπεινωμένοι. Νικηφόρα για τον Σουλτάνο Beyazit, ήταν η επόμενη επίθεση του 1522, όταν οι Μωαμεθανοί κατέλαβαν τελικά το νησί.

 

Βασικοί ήρωες του βιβλίου είναι δύο δίδυμα αγόρια και μια γειτόνισσα φίλη, που γεννιούνται στη Ρόδο την ίδια μέρα και έχουν και κοινή μοίρα. Η σύμπτωση αυτή θυμίζει τη δραματικότητα των “Παιδιών του Μεσονυκτίου”, του Σαλμάν Ρούσντυ. Τα παιδιά αυτά ο Φίλιππος, ο Ιωσήφ και η Μαρία μεγαλώνοντας μπλέκονται στην ιστορική ειμαρμένη του τόπου τους. Ο ερωτικός πόθος των διδύμων για τη Μαρία ζεσταίνει τη νιότη τους, ενώ εκείνη επιμένει ότι τους αγαπάει και τους δυο. Ο πατέρας των διδύμων, Ιωσήφ, ήταν εξελληνισμένος πρώην Ναΐτης ιππότης.

Η Λεύκη Σαραντινού κινείται κοντά στα δεδομένα της Ιστορίας με επιδέξια μυθοπλασία. Στο βιβλίο είναι ονειρική η περιγραφή της Ρόδου, πίνακας που ζωγραφίζεται με άπειρες ιστορικές πληροφορίες και ζωντανεύει με τη δράση ενός πολύχρωμου μωσαϊκού ανθρώπων. Εξωμότες όλων των φυλών, μαύροι ευνούχοι, Χριστιανοί που καταδίδουν δικούς τους στο Σουλτάνο, ελληνόφωνοι Μπαρμπερίνοι και Γενουάτες πειρατές. Η δράση του βιβλίου μεταφέρεται από τη Ρόδο στην οθωμανική νύμφη του Βοσπόρου, Κωνσταντινούπολη, όπου μένει ο Σουλτάνος Μεχμέτ ΙΙ ο Πορθητής, με τον βεζίρη του Mesih Pasa – Παλαιολόγο και οι τρομεροί εξισλαμισμένοι μαχητές όλης της αυτοκρατορίας, οι Γενίτσαροι. Οι αποφάσεις για τη Ρόδο και όλες τις εκστρατείες παίρνονται εδώ. Η Cuma προσευχή των γενιτσάρων, όπου συμμετείχε και ο Φίλιππος Ayaz, ο ένας των διδύμων – ηρώων, πατέρας της αλλόθρησκης Μερϋέμ πλέον, γινόταν στην Αγιά Σοφιά, ναό των Ρωμαίων της Πόλης άλλοτε, ενώ η Πόλη είναι ακόμα κατεστραμμένη από τις λεηλασίες των Σταυροφόρων του 1204.

Η πλοκή της ιστορίας είναι σφιχτή, τα γεγονότα ξετυλίγονται με καταιγιστικό ρυθμό και υπάρχουν δραματικές εξελίξεις και ανατροπές. Ο αναγνώστης προκαλείται να ταυτιστεί με τα πρόσωπα και να μαγευτεί από τις περιγραφές, τις ραδιουργίες που εξυφαίνονται συνεχώς, όσο οι ήρωες του βιβλίου προσπαθούν να επιζήσουν σε επικίνδυνα περιβάλλοντα. Ο Σουλτάνος επιθυμεί την κατάληψη της Ρόδου και κατασκοπεύει τη ζωή στο νησί, τις κινήσεις των ιπποτών και τις οχυρώσεις. O αδερφός του, όμως, πρίγκηπας CEM προσχωρεί στο στρατόπεδο των Ιπποτών και καταφεύγει στη Ρόδο. Η αγωνία της εξέλιξης και της πλοκής κορυφώνεται με συσσωρευτικές λεπτομέρειες γύρω απ’ τη μεγάλη πολιορκία. Ποιος ζει ποιος πεθαίνει; Θα πέσει ή όχι η Ρόδος; Τι θα κάνουν οι πρωταγωνιστές του βιβλίου; Πώς ζει η παλιά τριάδα των παιδιών, των διδύμων Φίλιππου (γενίτσαρου πλέον), του αδερφού του  Ιωσήφ και της Μαρίας;

Η Λεύκη Σαραντινού κρύβει με μαστοριά τις απαντήσεις, επί μακρόν, μέχρι να έρθει η ώρα των αποκαλύψεων. Το αφηγηματικό τοπίο κοσμούν τέρατα και δράκοι υπαρκτοί ή φανταστικοί. Ποιος μπορούσε να διακρίνει αλήθειες εκείνη την εποχή, που τις νύχτες το σκοτάδι έπνιγε τα πάντα; Ποιος διακρίνει έναν επικίνδυνο σπιούνο στο σκοτάδι από ένα εξώκοσμο τέρας; Τι απογίνονταν τα φαντάσματα των απαγχονισμένων; Οι εποχές είναι πολύ σκληρές και βίαιες. Τα πτώματα των προδοτών εκτοξεύονται με καταπέλτη στον αντίπαλο. Βέλη με μαρτυριάρικα χαρτάκια μεταφέρουν πληροφορίες ζωής και θανάτου από το χριστιανικό στο μουσουλμανικό στρατόπεδο και το αντίθετο.

Οι ιππότες της Ρόδου παραμένοντας πολιορκημένοι, γίνονται όλο και πιο ευάλωτοι στα τυχερά παιγνίδια και στις μυστικιστικές επιρροές ελληνιστικών κυρίως θεωριών, του Πρωταγόρα και του Λατίνου Βαρλαάμ, που μιλούσαν για τη γνώση του Θεού μέσω διδαγμάτων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ταυτόχρονα οι Τούρκοι περισφίγγουν ασφυκτικά τη Ρόδο, έχοντας καταλάβει πρώτα Κω, Σύμη και Χάλκη. Η αρχαία φιλοσοφία απασχολεί τη συγγραφέα, με τα αιώνια ερωτήματα του καλού και του κακού, της ελευθερίας και της ευτυχίας. Έτσι συχνά περνάει από τους μεγάλους κλασσικούς Αριστοτέλη, Ησίοδο, Πυθαγόρα, Κικέρωνα, μέχρι τον Ρωμαίο σατιρικό Γιουβενάλη και την Πολιτεία του Πλάτωνα. Η Λεύκη Σαραντινού απλώνει τις αφηγήσεις της στον περίγυρο της εποχής, την ηπειρωτική Ελλάδα Μοριά και Ρούμελη, σχολιάζοντας τις συμπεριφορές των Βενετών και των Τούρκων, θέματα χρήσιμα για τη γνωριμία με τον ιστορικό καμβά της εποχής.

 

Λεύκη Σαραντινού

 

Το Ιστορικό Μυθιστόρημα (Ι.Μ) έλκει τη μακρινή του καταγωγή από το αρχαίο έπος και αναπτύχθηκε σε πολλές χώρες της Δύσης κύρια, για να περιγράψει τα κατορθώματα των ισχυρών και των ηρώων. Σταδιακά όλες οι χώρες εμφάνισαν διάφορους τύπους του, κυρίως σαν εξέλιξη μύθων. Κολοσσοί της παγκόσμιας λογοτεχνίας όπως ο Τολστόι, ο Ντοστογιέφσκι, ο Σολόχωφ, ο Ουγκώ, ο Walter Scott, o …Marc Twain [Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ..], ο Καζαντζάκης, ο Θεοτοκάς, ο Κοσμάς Πολίτης, o Α. Τερζάκης αλλά και οι πιο σύγχρονοι, Eco, Πάτρικ Ο’ Μπράιαν,  Gore Vidal, ο Φιλανδός Μίκα Βαλτάρι, ακόμα και συγγραφείς σαν τον Dan Brown και οι δικοί μας Ισμήνη Καπάνταη, Νίκος Θέμελης, Ελένη Πριοβόλου, Κατερίνα Καριζώνη, Ι. Καλπούζος, Ισίδωρος Ζουργός χρησιμοποιούν λίγο ή περισσότερο τον ιστορικό χώρο και λόγο.

Ο Α. Ζήρας πιστεύει ότι ο συγγραφέας Ι.Μ. μπορεί να αναπτύξει το ψυχικό αποτύπωμα του ιστορικού πλαισίου στις τύχες των ανθρώπων της εποχής. Η Λεύκη Σαραντινού, με σοβαρές ιστορικές σπουδές, αναδιφά την Ιπποτική Περίοδο της Ελλάδας, που ξεκίνησε το 1204 με τον ερχομό των Φράγκων στον Ελλαδικό χώρο και μέσω της μυθοπλασίας της μας εξοικειώνει μ’ αυτή και τον ψυχισμό της. Τα σκηνικά της είναι πλούσια, ελληνικά νησιά, Ιππότες, πειρατές, Αγαρηνοί, εκκλησίες και η αιώνια Πόλη. Επίσης ασχολείται με τη μεσαιωνική λογοτεχνία, μια περίοδο που στους περισσότερους είναι άγνωστη, ως τις αρχές της Αναγέννησης. Ενετοκρατία, ιππότες, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, η κατάσταση στην περιοχή μας κατά τον ύστερο μεσαίωνα και η πρώιμη νεωτερική εποχή μπαίνουν στο φακό της. Δεν μπορούμε να αγνοούμε τις εξελίξεις στη Δυτική Μεσαιωνική Ευρώπη αν θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα και το δικό μας ιστορικό παρελθόν ως Έλληνες.

Σύμφωνα με τον Γ. Περαντωνάκη το ιστορικό Μυθιστόρημα διατηρεί το φόντο του καιρού του, ωστόσο δεν λογοδοτεί στο ρεαλισμό. Παρ’ όλα αυτά υπακούει στον περιορισμό να ξεκινά από αληθινά γεγονότα, άλλως εντάσσεται στο μύθο. Στη χώρα μας το Ι.Μ ενίοτε σχετίστηκε με εθνικούς μύθους και την αναζήτηση ταυτότητας. Μελετητές και κριτικοί σήμερα μιλούν για Ιστοριογραφική Μεταμυθοπλασία, όταν το μυθιστόρημα κινείται στον αιώνα του και χρησιμοποιεί καταγραμμένο υλικό του, σαν ιστορικό φόντο. Ακριβώς αυτό θεωρούμε ότι πετυχαίνει και η Λεύκη Σαραντινού με αυτό το τρίτο ιστορικό βιβλίο της. Έχει γράψει επίσης παιδικά βιβλία.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top