Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μισή ιερή, μισή πορνογραφική
18/03/2020, 11:14 πμ

Μισή ιερή, μισή πορνογραφική

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος //

 

Η τέταρτη διάσταση // Σχόλιο για την ανθολογία της ιταλικής ποίησης “Οι καλύτερες μου φλέβες” σε επιμέλεια Ευαγγελίας Πολύμου και εισαγωγή του Σταύρου Δεληγιώργη, από τις εκδόσεις 24 γράμματα.

 

[…Οι Καλύτερες μου Φλέβες τιτλοφορείται η ανθολογία ιταλικής ποίησης που προτείνουν οι εκδόσεις 24 Γράμματα. Η Ευαγγελία Πολύμου στο εργαστήριο και ο Σταύρος Δεληγιώργης που υπογράφει την εισαγωγή του τόμου συνθέτουν τους θεματολογικούς και κριτικούς εμπνευστές μιας πλούσιας όσο και επίκαιρης εργασίας, αφού στην πλειοψηφία τους οι ανθολογημένοι, Ιταλοί ποιητές διαμορφώνουν την έκφρασή τους κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα. Σε μια ιταλική πραγματικότητα που ανακτά την αυτοπεποίθησή της μετά τα τραγικά γεγονότα του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και πασχίζει να εξισορροπήσει ρεύματα και δυνάμεις που γυρεύουν μερίδιο στην εξουσία η ποίηση υπογράφει την υφολογία μιας κοινωνίας. Στους στίχους των ποιημάτων που φιλοξενούνται στην έκδοση των 24 Γραμμάτων συνοψίζεται σε μια φθαρμένη αναπαράσταση η Ιταλία αλλά και τα ατομικά ελατήρια μερικών από τους σημαντικότερους, σύγχρονους ποιητές της γείτονος χώρας. Ωστόσο το στοιχείο του προσωπικού, είτε αυτό διατυπώνεται με γλωσσικούς όρους, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει στην εισαγωγή του ο κ. Δεληγιώργης, αλλά και ο παράγοντας πατρίδα φορτωμένος με όλα του τα περιττά φτιασίδια, τις εμμονές, τις καλύτερες αλλά και τις πιο σκοτεινές εκδοχές του, καθορίζουν την στόχευση των δημιουργών. Μια συμπόρευση διακριτική και αμείωτη που οδηγεί πάντα στην αναβίωση μιας ιταλικής πραγματικότητας, αυτής που διαμορφώνουν τα κορυφαία, παγκόσμια γεγονότα αλλά και όσα δράματα παίζονται με φόντο την εθνική εποποιία. Οι ανθολογημένοι ποιητές δεν καταπιάνονται με τις μεγάλες ιδέες, αλλά καταθέτουν το βίωμα και την καταγγελία, επιτυγχάνοντας με την συνύπαρξή τους στην ανθολογία της κυρίας Πολύμου την πύκνωση ειδικών συνθηκών. Πραγμάτων, εποχών και ιδεών που παρά την φαινομενική τους διαφορετικότητα, δεν παύουν να δανείζονται από τις ανεξάντλητες δεξαμενές της εθνικής πόζας για να δείξουν δίχως δισταγμό τα μικρά και τα μεγάλα έπη της ζωής. Οι βιογραφίες των ποιητών, εστιασμένες σε μια γενική όσο και ενδεικτική εντύπωση, παραχωρούν μια πρώτη εικόνα για τα ποιήματα που ακολουθούν. Οι εξαιρετικές σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου μαρτυρούν, όχι μόνο την ενδελεχή μελέτη της μεταφράστριας αλλά και τις θεμελιώδεις αφορμές που ενεργοποίησαν την σύγχρονη, ποιητική παραγωγή στην Ιταλία.

 

Πατρίτσια Καβάλι, Τζιαμάρκο Λουτσίνι, Φεντερίκο Ταβάν, Κάρμινε Βιτάλε μα και άλλοι διαμορφώνουν το περιεχόμενο της ανθολογίας. Προικισμένοι με το χάρισμα του στίχου καταθέτουν τα ποιήματά τους στα πόδια της Ιταλίας που σκοτώνει τα παιδιά της σε ένα ξέφωτο έξω από την Ρώμη, που δολοφονεί τον Άλντο Μόρο μέσα σε ένα πορτ παγκάζ αφοπλίζοντας κάθε έννοια συμβιβασμού, την σημερινή Ιταλία που κουβαλά τις πρόσφατες μνήμες του μπερλουσκονισμού αλλά και το στίγμα μιας λαϊκιστικής, ακροδεξιάς κυβέρνησης. Την Ιταλία των τρομερών αντιφάσεων, του φτωχού νότου και του πλούσιου, εκβιομηχανισμένου βορά, την πάλαι ποτέ αυτοκρατορία που τώρα ποζάρει με στυλ στα ιστορικά συντριβάνια και βαδίζει επάνω στα θαυματουργά, βενετσιάνικα νερά, ταράζοντας με ομόκεντρους κύκλους την ησυχία ενός σκοτεινού θεού. Ποίηση ευθεία, νατουραλιστική, συμπερασματική ποίηση, πλασμένη από την πολυφωνική Ιταλία με τα αναρίθμητα, κοινωνικά αντανακλαστικά και το εσωτερικό, σκληρό τραγούδι της ποζάρει στα ποιήματα των δημιουργών της ανθολογίας, κρατώντας για τον εαυτό της την αυθεντική αίσθηση της συσσωρευμένης μνήμης αλλά και της αναγκαίας δρομολόγησης των μελλοντικών καιρών. Καταργώντας κάθε έννοια αυτοσυντήρησης οι Ιταλοί ποιητές που κυλούν σαν αίμα στις καλύτερες φλέβες της Ευαγγελίας Πολύμου, εργάζονται αδιάκοπα σε κλίμακες ελάσσονες και μείζονες, αφήνοντας στις σελίδες ως ίχνος, τον βόμβο μιας ρυθμικής περιπέτειας. Οι ποιητές της ανθολογίας συνιστούν ένα είδος ερωδιού, σωστά αγριοπούλια. Δίχως σχέδιο, καταλύοντας άλλοτε τον ρυθμό ή καθιστώντας κρυπτική την αναπαράσταση ενός κόσμου που πνίγεται μέρα την μέρα σε ληθαίους ποταμούς, κομίζοντας μια αλήθεια ή μια φαντασία στο αδέξιο πλήθος της Νέας Υόρκης οι ποιητές των Φλεβών πραγματώνουν το όνειρό τους . Εκείνο που χρειάζεται για να ακουστούν οι πλατιές αναπνοές του γέρο Ουίτμαν δεν εντοπίζεται στην παράδοση ή το στοιχείο του φολκλορικού που ολοένα κερδίζει έδαφος με την επιφανειακότητά του στον καταιγιστικό ρεαλισμό της νέας χιλιετίας. Μια ιδέα έμφυτης μουσικής στην ίδια την εκφορά των πρωτότυπων ποιημάτων που συνοδεύουν στο αντικριστό σαλόνι της έκδοσης τις ελληνικές αποδόσεις, ο χρόνος θάλασσα που υπεισέρχεται ανάμεσα στα πράγματα και τα κάνει κάπως παράλογα και πελιδνά, το υλικό της πλατιάς και ανόθευτης ζωής περιλαμβάνονται στα εκφραστικά χαρακτηριστικά των φλεβών, κάτω από την αλυσιδωτή και αναπότρεπτη πορεία του χρόνου. Ανάμεσα στα πένθη τους, – οι στίχοι θέλουν διαλυμένες καρδιές και περαστικές σκιές-, γυρεύουν το προορισμένο και ίσως την επαρκέστερη απομίμηση της ζωής. Σαν να ανοίγει κανείς μια αρχαία πόρτα στην Ραβένα καρφώνοντας λέξεις τίμιες, σκληρές, λυτρωτικές, εγκαταλείποντας τα πράγματα μες στην τόση τους καθημερινή αναγκαιότητα, την συνθήκη που κάθε τόσο μας επιβάλλεται ώσπου να γίνει μια δικιά μας υπόθεση. Μέχρι να μεταμορφωθούμε εμείς οι ίδιοι στο αναγκαίο.

 Ίσως κάτι από το συγκολλητικό υλικό της εθνικής συνείδησης να διατρέχει ζωηρά τις σελίδες της ανθολογίας σαν ένα είδος δεύτερου δέρματος. Κάνετε λάθος κύριε, λάθος και στο νου του επέστρεψε το δειλό εκείνο ρίγος που καταλήγει πάντα στο χαμόγελο και την ίδια στιγμή καταργεί το δόγμα της αυτοματοποιμένης συμπεριφοράς απελευθερώνοντας ένα είδος εσώτερης θέασης, σαν να αντικρίζουμε την πραγματικότητα του Μ. Σουλτς, ένα είδος ζωής για τα έργα της ανθολογίας που μόνον κάτω από ειδικούς φωτισμούς συλλαμβάνεται.]

 

Ευαγγελία Πολύμου

 

Όλα τα παραπάνω διαβάζονται από έναν αρλεκίνο, κάπως λυπημένο. Φορά στην στολή του τα εθνικά χρώματα και κρατιέται από το τίποτε του κόσμου. Στο φόντο του τρεμοπαίζουν τα φώτα των οικισμών που φύονται γύρω από το Λέτσε. Στα πόδια του αρλεκίνου η γη τρέμει, η φιγούρα του η ίδια τρέμει σαν σήμα που χάνει και κερδίζει τον εαυτό του. Γύρω του σκόρπια τα πράγματα και οι εντυπώσεις της κομέντια ντε λ΄αρτ, ένα είδος παλιού βασιλείου. Στέκει στην κορυφή του υψώματος και τραγουδά για τους ανθρώπους του νότου, όπως ένας καλός χριστιανός που γνωρίζει σε βάθος την ιστορία της πίστης και του αφάνταστου. Η Ρόουζ και ο χρόνος που βαθαίνει, αυτοσχέδιες βόμβες, νεαροί αλήτες, βόμβες από αφρολέξ, πλαστικοί γονείς, ιταλικές εποποιίες, ιταλικές ροδιές, το ψωμί και τα σύνορα και οι μεθόριοι στην συνοριακή γραμμή της Σλοβενίας σημαδεύουν την εκφορά του παράταιρου αρλεκίνου. Κάθε τόσο η όψη του ανακτά τα χαρακτηριστικά ενός αρχαίου δαίμονα στα ονόματα και τα ρήματα, η φωνή του τρέμει, η FIAT φτιάχνει αδιάκοπα εργοστάσια και παρμπρίζ και ένα σωρό λεπτομέρειες των αυτοκινήτων που κατακλύζουν τους δρόμους της Ρώμης, τα βοσκοτόπια και τα λιγοστά βουνά παραμένουν, η παγωνιά των χεριών και οι σταγόνες μιας παλιάς, υπέροχης κουλτούρας, θάνατος γεμάτος μάτια που έρχεται από τις βιομηχανικές συνοικίες του Τορίνο, όλο συνθήματα και ιαχές του σκοραρίσματος στην Νάπολη των αξεπέραστων, ιταλικών φρέσκο. Ο αρλεκίνος δεν διαθέτει όνομα και ίσως απόψε να του ταιριάζουν τίτλοι όπως Πατρίτσια, Τζιαμάρκο, Φεντερίκο.

 

¥

 

Η έννοια της ανθολογίας υπακούει σε μια σειρά από αξιολογικά και θεματολογικά ή υφολογικά κριτήρια. Ωστόσο, απομένει πάντα η δυνατότητα στον χαρισματικό συλλέκτη να εντοπίσει με το αλάθητο αισθητήριο της πρόθεσής του, τους στίχους που μιλούν αμεσότερα για την έννοια της πατρίδας, για ένα είδος έρωτα ή λύπης που φύεται στα όρια του χοϊκού. Η ανθολογία που επιμελείται η Ευαγγελία Πολύμου και κυκλοφορεί από τις εξειδικευμένες στα ιταλικά γράμματα εκδόσεις των 24 γραμμάτων διαθέτει το σπάνιο χάρισμα της αφοσίωσης. Μιας στάσης που θέλησε να τραγουδήσει το κατεπείγον ενός ιταλικού αιώνα φορτωμένου συγκοπές, ελλείψεις, ηθικές αναγκαιότητες και επίμονους, ακίνητους, ιταλικούς ενεστώτες. Μια άλλη διάσταση τέταρτη, αφήνει να φανεί η ανθολογία των Καλύτερων Φλεβών και αυτό συνιστά ένα είδος σπάνιας βαρύτητας που νομιμοποιεί την επιλογή, κάτω από την έναστρη μετάφραση των στίχων.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top