Fractal

Το αρχέγονο καλούπι

Γράφει ο Γιάννης Παπαγιάννης //

 

Πέτρος Φούρναρης: «Οι Γρίλιες», Εκδόσεις Βακχικόν

 

Διαβάζοντας τα διηγήματα της συλλογής, μου ήρθε στη μνήμη η ιδιαίτερη περίπτωση του Αντόνιο Πόρτσια, του ανθρώπου που σε όλη του τη ζωή έγραφε το ίδιο βιβλίο και που μπόρεσε να συμπυκνώσει την εμπειρία της ζωής του σε λίγες σελίδες. Ο Πέτρος Φούρναρης φαίνεται να κάνει μια κατάθεση ζωής στις λίγες σελίδες του βιβλίου του που δεν βιάστηκε να εκδώσει (κάποια διηγήματα έχουν ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης δεκαέξι χρόνια πριν) και μέσα στα σύντομα συνήθως κείμενά του να συμπυκνώνει πολλαπλές εμπειρίες κι οπτικές. Αν και το ύφος του δεν είναι ίσως αναγνωρίσιμο, η επιλογή των θεμάτων, η αφαιρετικότητα και η έξυπνη χρήση αφηγηματικών τεχνικών, καθώς και οι πολλαπλές αναγνωστικές επιλογές και η εμπεριεχόμενη πυκνή εμπειρία ζωής καθιστούν το αποτέλεσμα εντυπωσιακό. Είναι κείμενα που αξίζει να διαβαστούν, κείμενα που θα μείνουν στη μνήμη και στην καρδιά του αναγνώστη. Το διήγημα – κλειδί για την κατανόηση της συλλογής και της συγγραφικής λογικής είναι κατά τη γνώμη μου το ομώνυμο διήγημα, με τίτλο Οι Γρίλιες. Αν και τριτοπρόσωπη αφήγηση, το διήγημα είναι γραμμένο με υποκειμενική οπτική ενός ιδιοκτήτη ξενοδοχείου. Όταν εμφανίζεται στο ξενοδοχείο ένα ιδιότυπο ζευγάρι και δεν υπάρχει δωμάτιο, η ηλικιωμένη μητέρα του προσφέρεται να παραχωρήσει τη δική της κατοικία. Το ζευγάρι εξαφανίζεται πίσω από τις ημίκλειστες γρίλιες και δεν βγαίνει ποτέ και η μητέρα αρχίζει να νιώθει νεότερη και να ζωντανεύει με την επίδραση της αόρατης παρουσίας του ζευγαριού. Με υποδειγματικό τρόπο ο συγγραφέας χειρίζεται την τεχνική του κρυφού στοιχείου, τεχνική που χρησιμοποιούσε ο Χάρολντ Πίντερ σε όλα τα θεατρικά έργα του, κι ενώ ο λόγος της αλληλεπίδρασης αυτής υπονοείται και περιγράφονται όλα τα στοιχεία και τα δεδομένα που τον υποστηρίζουν, η λύση δεν αναφέρεται ρητά. Το διήγημα αναπτύσσεται σε πολλαπλά επίπεδα με σκηνές που ακροβατούν ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον συμβολισμό και χτίζουν τη θέση που κυριαρχεί στα διηγήματα ως σύνολο: η προσπάθεια να δούμε πίσω από τις γρίλιες, πίσω από την επιφάνεια, πίσω από τα καθημερινά, τα συνηθισμένα. Πολύ δηλωτικό των προσθέσεων του συγγραφέα είναι επίσης το διήγημα Η πόρτα. Μία τυφλή γυναίκα επισκέπτεται μια χαράκτρια και ζητά να αγοράσει, όχι τον πίνακα, το τελικό δημιούργημα της χαρακτικής, αλλά τη μήτρα, το υλικό που έχει σκαλίσει προκειμένου να πραγματοποιηθεί η εκτύπωση. Αφού φυσικά δεν μπορεί να δει, μπορεί όμως να αγγίξει και να ψηλαφήσει και να μπει στη μαγεία του έργου τέχνης. Η γλύπτρια αρνείται σθεναρά, αφού της φαίνεται κι αστείο, ωστόσο αρχίζει να τροποποιεί την οπτική της για τα πράγματα όταν σκέπτεται υπό την οπτική της τυφλής. Όταν σκέφτεται ότι ίσως το χρώμα να κρύβει το έργο τέχνης και η πραγματική τέχνη να βρίσκεται στο αρχέγονο καλούπι. Εμφανής η διπλή ανάγνωση και σε αυτό το διήγημα, που μπορεί να διαβαστεί ρεαλιστικά αλλά και συμβολικά κι ο αναγνώστης μπορεί να σκεφτεί αν τα χρώματα ή οι απολαύσεις ή τα καθημερινά προβλήματα της ζωής αποκρύπτουν την ουσία της. Τεχνικά πιστεύω ότι ταιριάζει περισσότερο στον συγγραφέα η πολύ σύντομη φόρμα, όπως στο εξαιρετικό διήγημα με τίτλο 100%, όπου με πολύ λίγες εικόνες καταφέρνει να μεταφέρει στον αναγνώστη συναισθηματική φόρτιση. Συνολικά πιστεύω ότι έχουμε να κάνουμε με μια πολύ δυναμική πρώτη εμφάνιση στον χώρο της διηγηματογραφίας που χωρίς να διεκδικεί δάφνες πρωτοπορίας χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τις αφηγηματικές τεχνικές και την μικρή φόρμα προκειμένου να υποστηρίξει την θέση της.

 

Πέτρος Φούρναρης

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top