Fractal

Με αρχαίους μύθους και με τις τεχνικές του Φανταστικού

Γράφει ο Νίκος Τακόλας // *

 

“Ο βαρκάρης” του Ανδρέα-Μάριου Σουσουρή, εκδ. Γαβριηλίδης

 

Ο συγγραφέας Ανδρέας Μάριος Σουσουρής έχει στο ενεργητικό του τέσσερα βιβλία. Στο βιβλίο του «Ο Βαρκάρης» (τέταρτο κατά σειρά και πρώτη του κατάδυση στο είδος της νουβέλας), η γνωστή μας «πραγματικότητα» αποσύρεται και αντικαθίσταται από ένα παράλληλο σύμπαν, όπου οι νεκροί «υπάρχουν», «ενεργούν» μερικά, επιθυμούν, σκέφτονται και κρίνουν, χωρίς ωστόσο να μπορούν να αλλάξουν το παρελθόν και τα γεγονότα.

Ένας μυστηριώδης Βαρκάρης, με μαύρη μπέρτα και σκοτεινό πρόσωπο, αναλαμβάνει την εισαγωγική γνωριμία μας με τον Κάτω Κόσμο, φέρνοντάς μας στο βασίλειο του μαγικού ρεαλισμού. Περιμένοντας στωικά επιβάτες για την άφθαρτη βάρκα του γινόμαστε, ως αναγνώστες, παρατηρητές του περίγυρου που είναι διάστικτος από ηλεκτρικές εκκενώσεις και πολύχρωμα πυροτεχνήματα. Όλα είναι αλλιώτικα και παραμορφωμένα στο υπόγειο αυτό στερέωμα. Ο γυμνός Άνθρωπος, που σύντομα θα αποτελέσει τον μοναδικό Επιβάτη της βάρκας, βρίσκεται απορημένος και τρομαγμένος σ’ αυτό το αλλόκοτο περιβάλλον, που αστράφτει και τον απειλεί, καθοδηγώντας τους μέσα σε ένα υπόγειο τούνελ. Τρομαγμένος αναρωτιέται για την πορεία τους, μα η ξερή φωνή του Βαρκάρη τον αναστατώνει ακόμα περισσότερο. «Τη διαδρομή μας θα την ορίσεις εσύ». Ένα παράξενο παιγνίδι ζωής κι ανυπαρξίας ξεκινά.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί γνωστούς αρχαίους μύθους, όπως το πέρασμα στον Άδη, την ύπαρξη του ψυχοπομπού και του «Κόσμου των Ψυχών». Με τις τεχνικές της γραφής του Φανταστικού ωθεί στα άκρα της υπερβολής το Χώρο και το Χρόνο, παράγοντας παράδοξα ντεκόρ με πολλά εφέ, γνώριμα του είδους. Ουσιαστικά έχουμε ολικό μετασχηματισμό της μεταθανάτιας πραγματικότητας και του τελετουργικού της. Οι νεκροί δεν θάβονται αλλά περιηγούνται στους τόπους του Επέκεινα κρίνοντας όσα έζησαν, τους ανθρώπους με τους οποίους συμπορεύτηκαν αλλά και τα λάθη τους. Στόχος του Ανδρέα Μάριου Σουσουρή είναι η υποβολή του αναγνώστη και η διαμόρφωση έντονων ψυχικών καταστάσεων, που συνεγείρουν δυνατά συναισθήματα. Η γραμμική αφήγηση μόνο σε ορισμένα σημεία διακόπτεται, για να παρεμβληθεί κάποια σεκάνς (ακολουθία σκηνών χώρου, χρόνου ή δράσης), που εμπλουτίζει την πλοκή, όπως κάποια flash-back στη ζωή του Ανθρώπου μας. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το σκηνοθετικό γνωστικό του πεδίο κι αυτό διακρίνεται στην «οπτικοποίηση» της αφήγησης. Οι εικόνες που περιγράφονται και η ατμόσφαιρα που δημιουργείται μοιάζουν με κείνες της ταινίας «Ο Νεκρός» του Τζιμ Τζάρμους.

Οι ακτές, μα και τα πολλά άλλα μέρη που επισκέπτονται Βαρκάρης και Επιβάτης διαδέχονται το ένα το άλλο, όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και θεματικά. Από την Ακτή των Αναμνήσεων, μέσω της Πύλης των Εγκλωβισμένων στην Οδό Αρμονίας, στο κοιμητήριο της υπεραιώνιας μιζέριας και στην αυλή του Πειράματος Προσομοίωσης της Ουτοπίας. Όλες οι έννοιες και οι προβληματισμοί Ζωής – Θανάτου, Ουτοπίας ακολουθούν τη μοιραία βάρκα. Έτσι σιγά-σιγά καταλήγουν στο νεκροταφείο, που με τις συνεχείς αλλοιώσεις του μοιάζει με ανθρώπινες πόλεις που εξαϋλώνονται αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν. Μα αυτό είναι ένα αλλιώτικο κοιμητήριο, νεκροζώντανων, που δεν περιμένουν κάποιο τέλος, σαν τους αθάνατους χωρίς πάθη του Μισέλ Ουελμπέκ, (Η δυνατότητα ενός νησιού). Ο αναγνώστης βρίσκεται σε αναγκαία αναγωγή απ’ το παράδοξο φαντασιακό στο δικό του «πραγματικό», συγκρίνει ή ερμηνεύει τα βιβλικά δρώμενα, ταυτίζεται ή αφίσταται και έτσι το βιβλίο προκαλεί πλούσιους προβληματισμούς και δυνατή αίσθηση.

 

Ανδρέας Μάριος Σουσουρής

 

Η λογοτεχνία του Φανταστικού καλύπτει σήμερα μια ευρεία γκάμα έργων πολύ υψηλής αναγνωσιμότητας, παγκοσμίως. Οι ρίζες του είδους κρατούν απ’ την Προϊστορία όπου θεοποιούνταν το τερατώδες, το υπερφυσικό και το ανεξήγητο. Η γέννηση κι ο θάνατος συνδέθηκαν με μαγικές δυνάμεις που προξενούσαν χαρά και λύπη. Οι μυθολογίες στη συνέχεια πλέκονται από υφάδια του ανεξήγητου και του τρομακτικού. Κι έτσι φτάνουμε στον Τόλκιν, στον Πούλμαν, στον Lovecraft και πολλούς άλλους, που στόλισαν τη βεντάλια της λογοτεχνίας του φανταστικού, της λογοτεχνίας του τρόμου, της επιστημονικής φαντασίας, της γοτθικής λογοτεχνίας κ.α.

Η πλοκή, οι χαρακτήρες και το ενδιαφέρον στα έργα αυτά της «ειδικής λογοτεχνίας» – «genre fiction», θεωρούνται στοιχεία εντονότερα απ’ ό,τι στην «καθωσπρέπει» λογοτεχνία – «literary fiction» και το είδος αγαπιέται πολύ, ιδιαίτερα από το νεανικό κοινό, (Κυριάκος Αθανασιάδης).

Έτσι και στο βιβλίο του Ανδρέα Μάριου Σουσουρή η τεχνολογία, οι επιστημονικές δυνατότητες και οι σκηνοθετικές τεχνικές οξύνουν το ενδιαφέρον και εισάγουν μια αλλιώτικη γραφή. Αξιολογικά θεωρούμε το έργο του ΑΜΣ μια σπουδαία απόπειρα φιλοσοφικής αναζήτησης θεματικά και μιας έξυπνης εκφραστικής γλώσσας και τεχνικής αφηγηματικά.

 

 

Ο Ανδρέας-Μάριος Σουσουρής γεννήθηκε το 1981 στον Βόλο. Σπούδασε σενάριο και σκηνοθεσία στη Θεσσαλονίκη. Το βιβλίο «Ο Βαρκάρης» (εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2018) είναι η πρώτη του νουβέλα. Έχουν προηγηθεί οι συλλογές διηγημάτων «Διαβάτες της σκιάς» (εκδόσεις Momentum, 2014) και «Ιστορίες του χαράματος» (δύο τόμοι, εκδόσεις Στοχαστής, 2015, 2016).

 

 

* Νίκος Τακόλας, Συγγραφέας – Κριτικός. Το τέταρτο – τελευταίο του βιβλίο είναι «Οι 32 Ώρες της Θεάς», Εκδ. Εντύποις.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top