Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο οβελίσκος της ξοδεμένης νιότης
19/02/2020, 8:24 πμ

Ο οβελίσκος της ξοδεμένης νιότης

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Έριχ Μαρία Ρεμάρκ «Ο μαύρος οβελίσκος», Μετάφραση: Γιάννης Καλιφατίδης, εκδ. Κέδρος, σελ. 528

 

Ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ άφησε το στίγμα του ως ένας από τους κορυφαίους αντιπολεμικούς μυθιστοριογράφους. Στο τελευταίο του βιβλίο που κυκλοφορεί μεταφρασμένο στη γλώσσα μας τον «Μαύρο οβελίσκο» (εκδόσεις Κέδρος) το πεδίο αναφοράς του έχει να κάνει με τον μεσοπόλεμο και ο χώρος που διαδραματίζεται η ιστορία του είναι ένα μικρό Γερμανικό χωριό 60.000 ψυχών. Είναι αρκετά δύσκολο να βρεις μια πρόταση που να χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο βιβλίο και ίσως είναι καλύτερα να υιοθετήσουμε αυτή που διάλεξε ο ίδιος ο συγγραφέας: Χαρακτήρισε τον «Μαύρο οβελίσκο» ένα βιβλίο στην ξοδεμένη νιότη.

Το πλαίσιο δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο αφού οι περισσότεροι κάτοικοι του συγκεκριμένου χωριού ειδικεύονται στην κατασκευή φέρετρων και είναι αρκούντως παθητικοί ώστε να ταιριάζουν απόλυτα με την αίσθηση του μαύρου χιούμορ που διαλέγει ο Ρεμάρκ παράλληλα με πολλές φιλοσοφικές ερωτήσεις-αναζητήσεις. Οι χαρακτήρες του δεν είναι συμβατικοί: Μια επιδειξίας, ένας ιερέας, ένας σχιζοφρενής ονειροπόλος, ένας ψυχίατρος και κεντρικό πρόσωπο ο Λούντβιγκ που η φιλενάδα του (ή καλύτερα μια από τις φιλενάδες) του είναι έγκλειστη σε άσυλο. Το βιβλίο μας δίνει μια πολύ καλή δόση από την καθημερινότητα του Λούντβιγκ, τους παράξενους χαρακτήρες που συναντάει και τον υποδόριο φόβο του αφού έχει ξοδέψει ένα μεγάλο μέρος της νεότητας του στη φρίκη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτοκτονικοί τύποι και όψιμοι υμνητές των Ναζί που κερδίζουν ιδεολογικό έδαφος συμπληρώνουν ένα υπέροχο πλην όμως ελαφρά αλλοπρόσαλλο μείγμα χαρακτήρων. Όλα αυτά σε μια χώρα που βουλιάζει σταδιακά στη δίνη μιας οικονομικής κρίσης με τους κάτοικους αλλά και τον Λούντβιγκ, που φυσικά εναρμονισμένος στο γενικό πλαίσιο, δουλεύει σε ένα γραφείο κηδειών, να μην ελπίζουν σε ένα καλύτερο αύριο. Σελίδα με τη σελίδα ο αναγνώστης θα φτάσει στο σημείο να αναρωτηθεί (και όχι μια φορά)αν υπάρχει ψυχικά και πνευματικά υγιής χαρακτήρας στο συγκεκριμένο βιβλίο. Χαμένοι σε ένα παρόν χωρίς όνειρα ο Λούντβιγκ και η Ιζαμπέλα δεν έχουν όνειρα για ένα καλύτερο αύριο και η σχέση τους με τη νέα μοντέρνα Γερμανία που αρχίζει να διαμορφώνεται στα μέσα της δεκαετίας του ’20 τείνει να γίνει προβληματική. Με τους Ναζί να κερδίζουν έδαφος, οι ήρωες του βιβλίου βρίσκονται στο επίκεντρο αλλαγών που, όχι μόνο δεν μπορούν να ελέγξουν, αλλά ενίοτε δεν μπορούν καν να εξηγήσουν ή να καταλάβουν επαρκώς.

Μελαγχολικές νότες στη μαύρη ατμόσφαιρα που κτίζει ο Ρεμάρκ και από την οποία θα ‘’δραπετεύσει’’ τελικά μόνο μια άλλη φίλη του κεντρικού πρωταγωνιστή. Ζωή και θάνατος, τρέλα και κανονικότητα, αθεϊσμός και πίστη μπλέκουν στο ίδιο συγγραφικό κουβάρι που καθοδηγεί ο σαρκασμός, η λεπτή ειρωνεία και το μαύρο χιούμορ του Ρεμάρκ. Προφανώς και δεν είναι ένα ‘’εύκολο’’ βιβλίο ή από εκείνα που δίνουν εύκολα συμπεράσματα με την πρώτη ανάγνωση. Κυρίως όμως ο Ρεμάρκ δημιουργεί ένα πλαίσιο που σε δεύτερο χρόνο μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα πολύτιμο πλοηγό άντλησης πληροφοριών και εξαγωγής συμπερασμάτων για το πως τελικά επικράτησε μερικά χρόνια αργότερα ο ναζισμός στη χώρα. Μια εξέλιξη που φαντάζει, όχι μόνο γιατί γνωρίζουμε προκαταβολικά τις ιστορικές εξελίξεις, ως ένας μονόδρομος.

Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα βιβλίο που μπορεί όποιος θέλει να γνωρίσει τον Ρεμάρκ να διαβάσει άφοβα αφού θα βρει όλα, σχεδόν, τα στοιχεία που τον κατέταξαν σε ένα από τους κορυφαίους Γερμανούς μυθιστοριογράφους της εποχής του.

 

Έριχ Μαρία Ρεμάρκ

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top