Fractal

Περιήγηση στην ακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γράφει ο Γιάννης Παπαγιάννης //

 

Ελίφ Σαφάκ «Ο μαθητευόμενος αρχιτέκτονας» Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου, Εκδόσεις Ψυχογιός, σελ. 528

 

Η Ελίφ Σαφάκ είναι Αγγλίδα συγγραφέας η οποία κατάγεται από την Τουρκία. Η τεράστια επιτυχία της, η μετάφραση σε 50 (!) γλώσσες όπως μας ενημερώνει το οπισθόφυλλο και η υποψηφιότητά της για το βραβείο booker οδήγησαν στη μετάφραση αυτού του βιβλίου στη γλώσσα μας. Ίσως σε μια ιδανική εκδοτική πραγματικότητα θα έπρεπε κάποια βιβλία να μεταφράζονται ανεξάρτητα από την επιτυχία τους σε άλλες χώρες ή όχι, αλλά αυτό θα συνέβαινε σε μια ιδανική εκδοτική πραγματικότητα. Το πολυσέλιδο μυθιστόρημα λοιπόν the architect’s apprentice είναι γραμμένο από μια γυναίκα που ξέρει και να γράφει και να κάνει επιτυχίες και, κυρίως, όπως οι περισσότεροι Άγγλοι συγγραφείς, να κάνει έρευνα. Το πρώτο και πολύ εντυπωσιακό στοιχείο του βιβλίου, είναι η έρευνα που φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί προκειμένου να αναπαρασταθεί η εποχή. Ακόμα και για λεπτομέρειες της πλοκής, όπως για παράδειγμα η επιδημία Πανούκλας, που περιγράφεται σε σχετικά λίγες σελίδες, η συγγραφέας φαίνεται να έχει διαβάσει τόσο ιστορικά όσο και ιατρικά κείμενα και η περιγραφή έχει ακρίβεια και λεπτομέρεια. Το δεύτερο στοιχείο είναι η επιμονή στην ιστορική αφήγηση, μέσα όμως από την υποκειμενική ματιά του κεντρικού ήρωα. Και, τρίτο, τα επιτυχημένα αφηγηματικά κλισέ που δίνουν την δυνατότητα των πολλαπλών πωλήσεων. Το βιβλίο αποτελεί μια περιήγηση στην ακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, την εποχή του Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπή και του διαδόχου του. Καλύπτει ουσιαστικά το χρονικό διάστημα από τα μέσα μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα. Το συμβατικό αλλά επιτυχημένο αφηγηματικά story είναι ότι ένα νεαρό αγόρι ονόματι Τζαχάν εμφανίζεται στην αυλή του Σουλεϊμάν κομίζοντας  ένα ιδιαίτερο δώρο: έναν λευκό ελέφαντα που λέγεται Τσότα. Επειδή φυσικά ο ελέφαντας δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον εκπαιδευτή του, ο Τζαχάν μένει κι αυτός μαζί με το δώρο στο παλάτι, δώρο επί της ουσίας κι αυτός στον Σουλτάνο. Εκεί ανακατεύεται με δημόσιες σχέσεις, δολοπλοκίες, ερωτεύεται μια πριγκίπισσα χωρίς ο έρωτας να έχει αίσιο τέλος και γενικώς περνάει πολλές μα πάρα πολλές περιπέτειες. Η ευκαιρία του δίδεται όταν γνωρίζει τον αρχιτέκτονα Σινάν, υπαρκτό πρόσωπο, ο οποίος έζησε 99 χρόνια και έχτισε σχεδόν 400 σημαντικά κτίσματα, ανάκτορα, μαυσωλεία, τεμένη, γέφυρες, υδραγωγεία κι ό,τι  μπορεί να φανταστεί κανείς. Ο αυτοκρατορικός αρχιτέκτονας λοιπόν παίρνει ως μαθητευόμενό του τον οδηγό ελέφαντα (ας μην αναρωτηθεί ο αναγνώστης πώς γίνεται αυτό) και του δίνει την ευκαιρία να ανελιχτεί στο παλάτι και να γίνει διάδοχός του. Στο βιβλίο φυσικά αναφέρεται και το περίφημο έργο του Σινάν το Τέμενος Σελιμιγέ, που σχεδιάστηκε με σκοπό να ξεπεράσει σε ύψος και όγκο την Αγία Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη κι εν μέρει τα κατάφερε, αφού ο χριστιανικός ναός είναι ψηλότερος εάν μετρηθεί από το έδαφος αλλά χαμηλότερος εάν μετρηθεί από τη βάση. Στο βιβλίο επίσης αναφέρεται η Σουλτανική συνήθεια να δολοφονούνται όλα τα αδέλφια του Σουλτάνου και μετά να γίνεται επίσημη κηδεία. Γενικώς ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα που δεν θα αφήσει αδιάφορο κανέναν αναγνώστη.

 

Elif Shafak

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top