Fractal

Κόμης Μοντεχρίστος: ο πρώτος «υπεράνθρωπος» στη λογοτεχνία

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Alexandre Dumas «Ο Κόμης Μοντεχρίστος», Μετάφραση: Ωρίων Αρκομάνης, εκδ. Gutenberg- Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, δύο τόμοι, σελ. 1121 και σελ. 1062

 

Για να γίνει αθάνατο ένα βιβλίο, χρειάζεται να ενωθούν πολλοί κρυφοί και φανεροί σύνδεσμοι και συνδυασμοί: η βαριά σκιά του θέματος, τα αθάνατα αισθήματα και διλλήματα, οι αιώνες αλήθειες του, το ειδικό βάρος του συγγραφέα, και του αναγνώστη η κατάλληλη αναγνωστική στιγμή – εποχή.

Ο Κόμης Μοντεχρίστος ή Κόμης του Μόντε Κρίστο γράφτηκε, μάλλον ολοκληρώθηκε η γραφή του, το 1844 από τον Αλέξανδρο Δουμά (πατέρα) και θεωρείται το δημοφιλέστερο έργο του μαζί με τους «Τρεις Σωματοφύλακες».  Όταν γράφτηκε ο συγγραφέας του ήταν ήδη διάσημος, είχε ο ίδιος ταξιδέψει στα ανοιχτά της νήσου Έλβα και είχε ανακαλύψει το βράχο του Μοντεκρίστο, όνομα της αρεσκείας του που το συγκρατεί, ως γεγονός έχει συμβεί και έχει καταγραφεί στα ιστορικά αρχεία της παρισινής αστυνομίας της εποχής. Κατά συνέπεια, ως μυθιστόρημα εμπεριείχε τα πάντα: μυθιστορηματικό τρόπο και χρόνο, συγγραφική αλήθεια και εμμονή, το δίκαιο και το άδικο, το χρονικό μας επικής μεταμόρφωσης και επιστροφής, την αέναη περιπέτεια, τη δικαίωση, κι έναν ήρωα σχεδόν υπαράνθρωπο, μια φιγούρα κατ’ ομοίωση, σχεδόν θεϊκή. Δεν σταμάτησε ποτέ να εκδίδεται, έγινε ταινία, διασκευή για παιδιά και εφήβους, κλασικά εικονογραφημένα, μύθος, παραμύθι, φιγούρα επική, κυκλοφόρησε και επανακυκλοφόρησε σε κάθε του εκδοχή και τώρα επανακυκλοφορεί μεταφρασμένο στο σύνολό του από τον Ωρίωνα Αρκομάνη σε μια έκδοση επική. Δίτομο, από τις εκδόσεις Gutenberg, εμπεριέχοντας πρόλογο του μεταφραστή, αποσπάσματα από τις συνομιλίες του Αλέξανδρου Δουμά όπου περιγράφει πώς εμπνεύστηκε το μυθιστόρημα, επιστολή του Μπαλζάκ στην αγαπημένη του όπου εκφράζει την επιθυμία του να αγοράσει τον μεγαλοπρεπή «Πύργο του Μοντεχρίστου» που είχε κτίσει, μετά την επιτυχία του βιβλίου, ο Δουμάς, αναλυτικό χρονολόγιο και φιλμογραφία.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Γαλλία, την Ιταλία, σε νησιά της Μεσογείου και της Ανατολής κατά την ιστορική περίοδο 1915- 1838, δηλαδή λίγο πριν από την αρχή του πολέμου των Εκατό Ημερών μέχρι και τη βασιλεία του Λουδοβίκου Φιλίππου της Γαλλίας. Έχουν συμβάλει δύο σημαντικά ερεθίσματα στην πηγή έμπνευσης αυτού του βιβλίου. Το πρώτο, όπως ήδη είπαμε, είναι ένα ταξίδι που έκανε στην Μεσόγειο, όπου και ανακάλυψε στα ανοιχτά της νήσου Έλβα, το βράχο του Μοντεκρίστο. Και το δεύτερο ερέθισμα είναι ένα συμβάν της εποχής του, που βρίσκεται καταγεγραμμένο στα ιστορικά αρχεία της παρισινής αστυνομίας (1837-1838). Ο Δουμάς ανακαλύπτει την ιστορία του Πιέρ Πικό: καταγγελμένος αδίκως ως Άγγλος πράκτορας, ο Πικό κρατείται φυλακισμένος για επτά συναπτά έτη, βγαίνει από τη φυλακή το 1814, παίρνει από την κατοχή του ένα θησαυρό που του κληροδότησαν και εκδικείται διαπράττοντας τρεις φόνους. Τελικά δολοφονείται από αυτόν που του φανέρωσε τα ονόματα των καταδοτών του, κάτι που ομολογεί στο νεκροκρέβατό του.

Στην υπόθεση του βιβλίου μας τώρα: Τη μέρα του γάμου του και λίγο αφότου έχει πάρει προαγωγή ο νεαρός ναυτικός Εδμόνδος Νταντές φυλακίζεται για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε. Θύμα ερωτικού και επαγγελματικού ανταγωνισμού, αλλά και πολιτικών συμφερόντων, παραμένει εκεί 14 χρόνια. Από τον συγκρατούμενο του μαθαίνει για έναν αμύθητο θησαυρό που είναι θαμμένος στο νησί Μοντεχρίστο. Δραπετεύει, τον βρίσκει και αποφασίζει να εκδικηθεί αυτούς που τον αδίκησαν.

Στις σελίδες του και ταξιδεύοντας μας σε όλη τη Μεσόγειο, σε ευρωπαϊκά παλάτια, στην αυλή του Αλή Πασά, στα παρασκήνια της πολιτικής και σε νησιά πειρατών ο Δουμάς μιλά για διαχρονικά ζητήματα μέσα από μια συναρπαστική περιπέτεια.
Διότι «Μπορεί», τονίζει ο μεταφραστής Ωρίων Αρκομάνης, «το βιβλίο να γράφτηκε πριν από περίπου 170 χρόνια, αλλά νομίζεις ότι γράφτηκε χθες εξαιτίας του τρόπου που θέτει θέματα όπως η προδοσία, οι πολιτικές διώξεις, η ανάγκη για δικαιοσύνη, ο χωρίς όρους έρωτας, η απληστία, η εξουσία, η δύναμη του χρήματος, οι δικαστές, οι στρατιωτικοί, οι νεόπλουτοι».

 

Αλέξανδρος Δουμάς (πατέρας)

 

«Ο Κόμης Μοντεχρίστος θεωρείται ο πρώτος “υπεράνθρωπος” στη λογοτεχνία και η ιστορία του έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Είναι παντοδύναμος· κατέχει όλη τη γνώση της εποχής του· μιλά όλες τις γλώσσες, ακόμα και αρχαία ελληνικά· γνωρίζει ναρκωτικά, δηλητήρια, μαγικά φίλτρα για κάθε περίσταση· συναναστρέφεται με αριστοκράτες και ληστές. “Τέλος είναι εκδικητής· η εκδίκηση γι’ αυτόν ξεκινάει ως προσωπική, αλλά όταν είναι σε θέση να εκδικηθεί δεν έχει μόνο ατομικά κίνητρα. Εκδικείται το κακό, και γι’ αυτό έγινε αρχέτυπο», γράφει στην εισαγωγή του ο Ωρ. Αρκομάνης.

Στο μυθιστόρημα, τίποτε δεν είναι στην τύχη, ούτε το όνομα «Μοντεχρίστος» αλλά ούτε και το αρχικό του Εντμόν Νταντές, που παραπέμπει κατευθείαν στον Ιταλό ποιητή. Η κόλαση του Νταντές ή, μάλλον, η πύλη της κολάσεως είναι η φυλακή του φρουρίου του Ιφ και το καθαρτήριο στο Παρίσι, ένας κύκλος θανάτου και ανάστασης που θα έρθει όταν, βγαίνοντας από τα κολασμένα δεσμωτήρια, θα αντικρίσει ξανά το φως της μέρας, σε ηλικία 33 ετών, τα χρόνια του Χριστού, και θα μεταμορφωθεί σε Κόμη Μοντεχρίστο.¨

«Ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου και θα σκεφτεί και θα ονειρευτεί», μας υπόσχεται καθόλα δικαίως ο μεταφραστής.

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top