Fractal

Νικητής η ηθική της γραφής του δημιουργού

Γράφει ο Τάσος Αγγελίδης- Γκέντζος //

 

Κώστας Σιμενός «Ο κλέφτης των σκουπιδιών», Εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη

 

Τα τελευταία χρόνια πολλά είναι τα μυθιστορήματα που εκδίδουν οι εκδοτικοί οίκοι της χώρας μας. Για να γίνω σαφής… τα νούμερα είναι τρομακτικά! Ποιο είναι το κριτήριο της επιλογής τους; Ενδιαφέρονται για την ιδεολογία της γραφής του συγγραφέα -με απώτερο σκοπό τους τη δημιουργία ζωντανών και καθαρών συνειδήσεων- ή για ευνόητους λόγους επενδύουν χρήματα στο εύπεπτο εμπορικό ανάγνωσμα; Δεν είμαι πολέμιος του εύπεπτου και του εμπορικού! Είναι αδύνατο όμως στην Ελλάδα του 2020 ένα μυθιστόρημα που υπηρετεί αξιακούς κώδικες αλλοτινών εποχών ακμής… -για το βιβλίο του Σιμενού μιλώ- να ανταμώσει με νέο αναγνωστικό κοινό και να πουλήσει κάποιες δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα;

Ρητορικά τα ερωτήματά μου!

Προσπαθούν οι υπεύθυνοι των εκδοτικών οίκων να έρθουν κοντά στον συγγραφέα τους και να κατανοήσουν τους προβληματισμούς, την ηθική και τη φιλοσοφία… του πνευματικού ανθρώπου;

Είναι οι συγγραφείς μας πνευματικοί άνθρωποι;

Λίγοι είναι… κι ανάμεσα σε αυτούς και ο Κώστας Σιμενός!

Μάλλον ξεκίνησα να παραθέτω άναρχα και αποσπασματικά τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου για το έξοχο αστυνομικό μυθιστόρημα του συγγραφέα Κώστα Σιμενού, το οποίο κυκλοφόρησε την περσινή χρονιά από τον Εκδοτικό Οίκο Α.Α. Λιβάνη. Φοβάμαι μήπως το αδικήσω! Καταρχάς να του δώσω συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα της υποδειγματικής γραφής του. Οφείλω να τον ευχαριστήσω για το υπέροχο λογοτεχνικό ταξίδι που μου χάρισε τούτες τις μέρες αυτού του περίεργου εγκλεισμού και να δηλώσω δημόσια πως λυπάμαι επειδή δεν προλάβαμε να παρουσιάσουμε το υπέροχο βιβλίο του στη Θεσσαλονίκη λόγω των συνθηκών.

Γνωρίζω εδώ και χρόνια πως ο Σιμενός είναι ηθοποιός και σεναριογράφος. Θα μπορούσα να μπλέξω σε τούτο το κριτικό σημείωμα κι αυτές του τις ιδιότητες και να καταλήξω σε ασφαλή συμπεράσματα, μιλώντας περισσότερο φιλολογικά… κάνοντας λόγο για τη θεατρικότητα των χαρακτήρων του. Στην παρούσα φάση με ενδιαφέρει περισσότερο ο “αφηγητής – άνθρωπος” που διαφαίνεται μέσα από τον γραφιά… και για αυτόν θα προσπαθήσω να μιλήσω.

Τελειώνεις με την ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου, φτάνεις δίχως να το συνειδητοποιήσεις στην 445 σελίδα… και χαμογελάς από ευχαρίστηση. Μεγάλο χαμόγελο και ικανοποίηση τεράστια μετά το αναγνωστικό ταξίδι που μας χάρισε ο δημιουργός. “Ο κλέφτης των σκουπιδιών” διαθέτει συνείδηση, αυτογνωσία και κατανόηση. Διακατέχεται από την αίσθηση του δικαίου και παλεύει με όλα τα μέσα που διαθέτει για αυτήν, είναι ένας σύγχρονος επαναστάτης με ουσία και φιλοξενεί στο “είναι” του συναισθήματα που θα ζήλευε ο καθένας από εμάς.

Κι όλα αυτά σε ένα μη πολυτροπικό βιβλίο!

Το ενδιαφέρον των νέων αναγνωστών και αναγνωστριών μπορούν να το κρατήσουν όχι μόνο πολυτροπικές προτάσεις ανάγνωσης, αλλά και κείμενα που μιλούν με την δική τους φωνή, κείμενα στα οποία ο αναγνώστης βλέπει τα πιστεύω του, κείμενα στα οποία ακούει τα προστάγματα των ονείρων του…

Ο Σιμενός χτίζει με τέχνη και αξιοπρέπεια τον πρωταγωνιστή της ιστορίας του. Δείχνει να τον σέβεται και να τον αγαπά, παρόλο που ο Μάνθος είναι ένα περιθωριακό στοιχείο. Και τι με αυτό! Δείχνει πως αποδέχεται έναν άνθρωπο που δραπετεύει από τη φυλακή για να “τιμωρήσει”, τους παλιούς φίλους, τους συνεργούς, όλους αυτούς που τον ξέχασαν. Τα χρήματα που είχαν κλέψει τότε… δεν ήταν από φτωχούς ανθρώπους! Τώρα όμως οι παλιοί του σύντροφοι έχουν αλλάξει, έχουν ξεπουλήσει τα πάντα στον βωμό του χρήματος, έγιναν νονοί της νύχτας δίχως την παραμικρή ευαισθησία.

Για τον αφηγητή “του κλέφτη των σκουπιδιών” διαφαίνεται πως η προέλευση των κλεμμένων χρημάτων διαφοροποιεί την κριτική του στάση απέναντι στα πράγματα. Κάπου στη σελίδα 366 του βιβλίου βάζει τη Λούκα -πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματός του κι αυτή- να αναφέρει: “Οι μεγαλύτεροι δολοφόνοι, να ξέρεις, δε σκοτώνουν με όπλα, αλλά με υπογραφές”.

Σκεφτείτε την παραπάνω φράση!

Συμβόλαια θανάτου…

Ο Μάνθος πήρε το βάρος μιας ολόκληρης ληστείας πάνω του και κανένας από τους παλιούς του φίλους δεν του το αναγνώρισε. Δεν πήγαν να τον επισκεφτούν ούτε μια φορά στη φυλακή, δεν του τηλεφώνησαν. Τομάρια; Είδαν το συμφέρον τους οι άνθρωποι και ξέχασαν πως η σιωπή του Μάνθου ήταν αυτή που τους χάρισε την ελευθερία τους. Δεν έκαναν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό που θα έκανε ο μέσος όρος, η κοινή λογική…

Οι άνθρωποι ξεχνούν!

Σημειώνω πως οι μάχες και οι αγώνες που κερδήθηκαν -από πολλούς ή από λίγους- δε δόθηκαν με συμψηφισμούς και μαθηματικές πράξεις…

Τα συναισθήματα δεν είναι μαθηματικά!

Η συνείδηση δεν υπακούει πάντοτε στη λογική…

 

Κώστας Σιμενός

 

Ο αναγνώστης καθόλη τη διάρκεια της ανάγνωσης είναι με το μέρος του “κακού”. Με το μέρος του κλέφτη… Μεγάλο κατόρθωμα του συγγραφέα αυτό! Μόνο που εδώ δεν αισθάνεσαι πως είσαι με το μέρος του “κακού”, αλλά του καλού! Θέλεις να γλυτώσει ένας άνθρωπος που δεν είναι ανήθικος, αλλά ένας αγωνιστής της ζωής, ένας πληγωμένος εργάτης του μόχθου που βασανίστηκε στα παιδικά του χρόνια.

Αυτά τα παιδικά βιώματα…

Δε θέλω να αποκαλύψω την πλοκή της ιστορίας…

Μα… με τα λόγια μου αγιοποιώ το περιθώριο και την παραβατική συμπεριφορά;

Μήπως περνώ κακά πρότυπα;

Αν καταλάβετε αυτό, δεν τα εξήγησα καλά…

Απλώς την κατανοώ αυτή τη συμπεριφορά και προσπαθώ να φωνάξω έμμεσα πως ο χαρακτήρας των ποινών οφείλει να είναι σωφρονιστικός και όχι εκδικητικός – τιμωρητικός. Δε καταφέρνω τίποτα με την εκδίκηση, αγαπητοί και αγαπητές. Πόσοι άνθρωποι που κοιμούνται και ξυπνούν πλάι μας έχουν περάσει άσχημα παιδικά χρόνια κι αυτά τα χρόνια τα κουβαλούν στην πλάτη και στο μυαλό για όλη τους τη ζωή;

Χρόνια βαρίδια…

Ο Μάνθος την αγάπη δεν τη συνάντησε στα ιδρύματα και στους συγγενείς, αλλά σε μια ξένη μεγαλύτερή του γυναίκα, στη Λούκα. Και μετά σε έναν έρωτα! Βρήκε την αγάπη σε έναν έρωτα, στη Σάντρα! Υπάρχουν κι αυτές οι διαφορετικές συγγένειες, κυρίες και κύριοι.

In margine και αυτές!

Θεωρώ πως υπήρξε τυχερός!

Με την “περιθωριακή” Λούκα κοινή τους αγάπη ήταν τα παλιά βιβλία που έβρισκαν και οι δυο τους στα σκουπίδια. Για αυτούς τα βιβλία αυτά ήταν θησαυρός! Για τους άλλους, για τους πολλούς, για τους βολεμένους, για τους κυρίους και τις κυρίες με τις μάσκες του καθωσπρεπισμού, ίσως για εμάς… ο Μάνθος και η Λούκα ήταν απλώς οι κλέφτες των σκουπιδιών.

Με τη Σάντρα έζησε το όνειρο. Δέχτηκε και πήρε, όχι με τη λογική του do ut des, αλλά με αυταπάρνηση και μεγαλοσύνη.

Ο Σιμενός περνά ξεκάθαρα μέσα από το έργο αυτό την ιδεολογία του “πάνω από όλα ο άνθρωπος” και την ηθική του “άγραφου δικαίου”. Είναι φανερό πως τα καταφέρνει θαυμάσια!

Αξίζει ένα μεγάλο μπράβο!

Το τελευταίο διάστημα διάβασα βιβλία που προσπαθούσαν να περάσουν δήθεν έμμεσα… τις πολιτικές θέσεις των δημιουργών τους. Στεναχώρια, κατάντια και απογοήτευση! Θα τους προέτρεπα να διαβάσουν τον “κλέφτη των σκουπιδιών” για να δουν πως το αληθινό επιπλέει στην επιφάνεια και ξεχωρίζει από το κίβδηλο. Να κατανοήσουν τι είναι λογοτεχνία…

Δεν κρύβει τα πιστεύω του ο δημιουργός από αυτούς που τολμούν να διαβάσουν κάτω από τις λέξεις και να πάνε την ανάγνωσή τους μερικά εκατοστά πιο βαθιά. Το κάνει όμως με τρόπο φυσικό, μέσα από τους ήρωες και τις ζωές τους, μέσα από μια καθημερινότητα αντινομιών που αγαπά και μισεί ταυτόχρονα. Η αγάπη και το μίσος είναι συναισθήματα που κατά καιρούς έχουν φιλοξενήσει όλοι οι άνθρωποι στις αγκαλιές τους, αγκαλιές κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης! Ο άνθρωπος που είναι αληθινός δεν είναι διχασμένος και μετέωρος, ακόμα και στην περίπτωση που αισθάνεται στο πετσί του την προδοσία, καθώς οι άμυνές του είναι χτισμένες πάνω σε ιδεολογικές στέρεες βάσεις.

Θα μείνω λίγο ακόμα στον τίτλο του βιβλίου κάνοντας τις δικές μου -ίσως και αυθαίρετες- προεκτάσεις και δε θα ασχοληθώ με όσα γράφει το οπισθόφυλλο για τους ήρωες αυτής της μυθοπλασίας, μιας μυθοπλασίας που ίσως και να ξεπερνά σε αληθοφάνεια την πραγματικότητα. Λέω πως… υπάρχουν και άνθρωποι σκουπίδια. Πάντα υπήρχαν και θα εξακολουθούν να υπάρχουν! Δεν είμαι μισάνθρωπος! Όταν όμως κλέβεις αυτούς που όλα τους τα υπάρχοντα τα έχουν αποκτήσει με βρόμικο τρόπο πατώντας πάνω σε πτώματα άλλων, πώς ακριβώς λέγεσαι;

Δεν είσαι ένας “κλέφτης”… σκουπιδιών;

Η λέξη κλέφτης προστατευμένη από τα εισαγωγικά, η λέξη σκουπιδιών… γυμνή!

Δεν είπα όλα όσα σκέπτομαι!

Στεναχωριέμαι που βρίσκομαι στο τέλος αυτού του σημειώματος…

Με πιέζουν σκέψεις που δε θα προλάβω να επεξεργαστώ στο χαρτί!

Τις αφήνω…

Τι κρίμα που μάθαμε να περιγελάμε το διαφορετικό και να αγαπάμε την αγέλη!

Οι συνήθειές μας είναι αυτές που μας φορούν τις αλυσίδες!

Η γραφή του Κώστα Σιμενού εξαιρετική, τα ελληνικά του άψογα, οι χαρακτήρες μοναδικά σκιαγραφημένοι, η πλοκή και η δράση δεν κινούνταν αυστηρά πάνω σε “τροχιά αστυνομικού μυθιστορήματος” καθώς η λογοτεχνία, η ιδεολογία, η αισθητική και η ηθική έβαζαν η καθεμιά τις δικές τους σφραγίδες… από την αρχή μέχρι το τέλος του έργου.

Διαφορετική και μοναδική λοιπόν η τροχιά αυτού του εξαιρετικού αστυνομικού μυθιστορήματος!

Μπράβο!

Κι ο έρωτας και η αγάπη για τη Σάντρα και τη Λούκα αντίστοιχα να παραδίδουν μαθήματα “ευ ζην” σε ελεύθερες και σκλαβωμένες συνειδήσεις…

Μπράβο… για μια ακόμα φορά για αυτό και για πολλά άλλα που θα πούμε στην παρουσίαση!

Με το καλό!

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top