Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ομορφιά της απλότητας
02/10/2019, 1:02 πμ

Η ομορφιά της απλότητας

Γράφει η Ελένη Χωρεάνθη //

 

Μάκης Τσίτας: “Ο Γενναίος Ιππότης και η χαμογελαστή βασίλισσα”, εκδ. Καλέντη

 

Όταν είδα τον τίτλο του εντυπωσιακού βιβλίου με το επιβλητικό, λαμπερό εξώφυλλο,   τα έντονα, ωστόσο, αρμονικά δεμένα μεταξύ τους χρώματα μέσα σ’ ένα απαλό, τρυφερό φόντο χωρίς περιοριστικό πλαίσιο, ξαφνιάστηκα ευχάριστα. Όλο το τοπίο έχει μια γαληνευτική ιλαρότητα, δημιουργεί χαρούμενη διάθεση. Αλλά η μεγάλη έκπληξή μου ήταν η «χαμογελαστή βασίλισσα», η γηραιά άνασσα με το κατάλευκο κοτσάκι  και τη χρυσή κορόνα.

«Ο Μάκης άφησε το στενό οικογενειακό περιβάλλον και το γύρισε στα παλάτια, στους πύργους και στα πριγκιπάτα; Ο ‘Γενναίος Ιππότης’ έχει κάτι κοινό με άλλους ήρωες των βιβλίων του, αλλά ποια να είναι η καινούρια ηρωίδα, η ‘χαμογελαστή βασίλισσα’ πίσω του, τρισευτυχισμένη πάνω στο περήφανο, καθαρόαιμο άτι;» αναρωτήθηκα.

Είναι αλήθεια ότι ο Μάκης Τσίτας μας έχει συνηθίσει στις εκπλήξεις με τους μικρούς ήρωες και τα κατορθώματα, τις αθώες σκανταλιές. Και πάλι σκάρωσε μια απλή, καθημερινή ιστορία, που ρέει χωρίς εξάρσεις, δημιουργώντας εικόνες, σκηνές  οιονεί  απλά, φυσικά θεατρικά δρώμενα. Δίνει συνέχεια υλικό για αξιοποίηση στον εικονογράφο, που με τον τρόπο του στήνει ένα  ευανάγνωστο, χαρούμενο περιβάλλον. Και στους γονείς να σκεφτούν πού είναι καλύτερα να εμπιστευτούν την προστασία των παιδιών τους, όντας αναγκασμένοι να εργάζονται έξω από το σπίτι.

Ως συγγραφέας βιβλίων για παιδιά, ανήκει στους συγγραφείς οι οποίοι αγαπούν πολύ την «παιδική ηλικία του Μάγου» και ασχολούνται συγγραφικά με ό, τι έχει σχέση, με ό, τι αφορά και ενδιαφέρει ειδικά το παιδί της «μαγικής ηλικίας».

Το παιδί της ηλικίας αυτής βλέπει τον κόσμο με τα δικά του αθώα μάτια, όχι ακριβώς όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως τον δημιουργεί με τη δική του λογική στη φαντασία του. Όλα γύρω του είναι ζωντανά, νιώθουν, μιλούν, γελούν, έχουν όλες τις ιδιότητες και ικανότητες των ανθρώπων. Και το παιδί συμπεριφέρεται αναλόγως: διαλέγεται μαζί τους.

Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό και προσόν της γραφής του Τσίτα, είναι ο απλός, καθαρός, ευκρινής, ουσιαστικός λόγος. Τα κείμενά του είναι γυμνά σαν την αλήθεια, σαν την πραγματικότητα. Το κάθε βιβλίο του είναι μια ξεχωριστή, λαγαρή ομορφιά μέσα στον ίδιο χώρο. Και ο χρόνος εξέλιξης κάθε ιστορίας του είναι περιορισμένος. Δεν ξανοίγεται, δεν πελαγώνει, δεν ψάχνει τεχνάσματα. Η ομιλία του με τα παιδιά είναι στρωτή, χωρίς να της λείπει  η χαρά και το πηγαίο χιούμορ. Στα 23 βιβλία που έχει γράψει για παιδιά και κυκλοφορούν στην αγορά, οι ήρωές του είναι μικρά παιδιά που δρουν υπό τη διακριτική συνήθως εποπτεία κάποιου ώριμου υπεύθυνου ή κάποιων που δεν έχουν ενεργό ρόλο στα δρώμενα της κάθε μέρας, αλλά είναι εκεί κάπου, έτοιμοι να επέμβουν αν χρειαστεί.

Ο χώρος είναι συνήθως το σπίτι, η αυλή, ο δρόμος, η πλατεία και το πάρκο της γειτονιάς, ο οικείος χώρος των μικρών παιδιών και τα αντικείμενα που έχουν στη διάθεσή τους. Τα θέματά του τα αντλεί από το στενό οικογενειακό περιβάλλον που ο συγγραφέας το έχει μελετήσει πολύ καλά. Γι’ αυτό και τα βιβλία του έχουν τη γνησιότητα του αληθινού. Δεν υπάρχει τίποτα το περιττό, αλλά και τίποτα σημαντικό σε κάθε περίπτωση δεν λείπει. Τον ενδιαφέρει το ουσιώδες, αυτό που κάνει τον λόγο να έχει σαφές περιεχόμενο, καθαρό νόημα, ουσία, πραγματικότητα, αλήθεια, χαρά και χιούμορ. Τα μηνύματα, το χιούμορ, όπως και οι ανατροπές, η ποίηση είναι μέσα στα απλά πράγματα, τα μηνύματα που κουβαλούν οι λέξεις κρυμμένα στα φτερά τους,  βγαίνουν αβίαστα μέσα από τα δρώμενα.

Στο πρόσφατο βιβλίο, το πιο όμορφο, το πιο χαριτωμένο τυπογραφικά βιβλίο του συγγραφέα, «η χαμογελαστή βασίλισσα», με τη συμπεριφορά της βοηθάει τον μικρό ήρωα να «ανακαλύψει» τον κόσμο γύρω του μεγαλώνοντας και μέσα από την απλή καθημερινότητά τους φυσικά και αβίαστα, χωρίς «πρέπει» και «δεν πρέπει» να μάθει τις αξίες της ζωής, βασικά πράγματα, όπως είναι η ευγένεια, η καλοσύνη, η αγάπη, η γενναιοδωρία, ο σεβασμός. Λέει η ήρωας:

«Η δική μου βασίλισσα είναι χαμογελαστή / ευγενική / γενναιόδωρη / και γλυκομίλητη», είναι μια από τις καλές βασίλισσες, καλά πράγματα του μαθαίνει από τότε που ήταν πολύ μικρός  γιατί είναι σοφή, ξέρει πολλά μυστικά για τον κόσμο, του έδινε συμβουλές, αλλά όταν πια ήταν έτοιμος να αναλάβει υποχρεώσεις, τότε του έκανε δώρο ένα τεράστιο σπαθί και τον «έχρισε ιππότη της». Έτσι άλλαξαν οι ρόλοι.. Από εκεί και πέρα ο «Γενναίος Ιππότης» έγινε ο… προστάτης της. Και τι δεν έκανε για χάρη της! Την έσωσε μια φορά από τη φωτιά,  την πηγαίνει περίπατο στους κήπους του παλατιού, κατατρόμαξε τους κλέφτες, έκανε πολλά ανδραγαθήματα και φανταστικές ιστορίες έγραψε στο βιβλίο των κατορθωμάτων του, στο μυαλό του για τη βασίλισσά του. Ακόμα κι ένα φτερωτό γίγαντα που ήταν ο φόβος κι ο τρόμος των ανθρώπων της περιοχής, έναν τεράστιο κούνουπα, τον κατατρόπωσε, τον τρύπησε με το σπαθί του και τον έλιωσε με τη γενναία φτέρνα του! Κι έκανε τη «χαμογελαστή βασίλισσά του», που δεν είναι άλλη από τη γιαγιά του, χαρούμενη, ευτυχισμένη και του είπε τόσα καλά λόγια:

«Είσαι ο Ιππότης –ήρωάς μου!»

Κι εκείνος «κοκκίνισε» από τη ντροπή του.

«Σου αξίζουν με το παραπάνω τα καλά μου λόγια. Μην ξεχνάς πόσες φορές με έχεις σώσει από μεγάλους κινδύνους», όχι μόνο μια φορά.

 

Μάκης Τσίτας

 

Πολλά απλά και σημαντικά μηνύματα φέρνει το σύντομο κείμενο πίσω από λέξεις γνωστές στα μικρά παιδιά, λέξεις που σημαίνουν πράγματα, πράξεις και τρόπους συμπεριφοράς, Και, κυρίως, η «χαμογελαστή βασίλισσα» του «Γενναίου Ιππότη», δεν είναι άλλη από τη  γιαγιά του,  που την αγαπάει πολύ. Κάθε άνθρωπος στο σπίτι του είναι βασιλιάς στο βασίλειό του.

Η γιαγιά, ο παππούς, πρόσωπα αναντικατάστατα, που σε άλλες εποχές κράτησαν με την ανεκτίμητη προσφορά τους οικογένειες, μεγάλωσαν εγγόνια με την αγάπη και την αφοσίωσή τους. Και με τα ακούσια λάθη τους ακόμα  ήταν πολύτιμοι αμίσθωτοι βοηθοί, καλύτεροι από τις ξενόφερτες συνήθως «νταντάδες» που επέβαλλε ο νέος τρόπος ζωής του νέο-Έλληνα.  Έφτανε η αγάπη και η στοργή τους να προφυλάξουν τα μικρά παιδιά από πολλούς κινδύνους.

Σε τούτο το βιβλίο του, ο ευαισθητοποιημένος συγγραφέας, αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο θεμελιακές αξίες, που σεβάστηκε η παραδοσιακή – ιδιαίτερα η αγροτική ελληνική οικογένεια, ενώ η πρόσκαιρη, περιστασιακή μετάλλαξή της σε νέο-αστική τις περιφρόνησε. Έστειλε τους ηλικιωμένους στα γηροκομεία και εμπιστεύτηκε τα μικρά παιδιά κυριολεκτικά «σε ξένα χέρια». Και τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχουν οι νέες μητέρες,  απελευθερωμένες από ταμπού, όχι μόνο γιατί βγήκαν στην αγορά εργασίας, αλλά γιατί τις παρέσυρε ο νέος πολλά υποσχόμενος τρόπος ζωής.

Η συνάντηση του συγγραφέα με τον καλλιτέχνη εικονογράφο, σχεδιαστή και τυπογράφο Κώστα Θεοχάρη ήταν μια ευτυχισμένη στιγμή. Γατί εκμεταλλεύτηκε ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια της λιτής, δωρικής αφήγησης. Με δυνατά βασικά χρώματα: κόκκινο, σταχτί, ανοιχτό καφέ και μαύρο σε φόντο χρώματος ελληνικής γης, δημιούργησε ένα θαυμάσιο σκηνικό περιβάλλον με εναλλασσόμενα τοπία ανάλογα με την εξέλιξη των διαπροσωπικών σχέσεων των δύο ηρώων του γενναίου ιππότη και της χαμογελαστής βασίλισσας. Τα άλλα πρόσωπα, το άλογο,  το κουνούπι, οι κλέφτες αναφέρονται ως δρώντα.

Τα κείμενα του Τσίτα είναι απλά, μια καθημερινή γλώσσα χρησιμοποιεί, αλλά έχει την πυκνότητα και συνοχή της απλουστευμένης ομιλίας των απλών ανθρώπων οι οποίοι λένε λίγα και εννοούν πολλά. Λένε τα πράγματα με το όνομά τους. Οι λέξεις που χρησιμοποιεί, οι φράσεις, η έκφρασή του γενικά έχει την ομορφιά και τη χάρη, την ποίηση των απλών πραγμάτων, όπως εκείνα τα πήλινα αγαλματίδια, οι ταναγραίες. Και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη με το κρυμμένο μυστικό που είναι το ζητούμενο και δημιουργεί ανατροπές που περιπλέκουν τα γεγονότα και προκαλούν την περιέργεια του μικρού αναγνώστη ίσαμε το τέλος της αφήγησης, όταν η αποκάλυψη λύνει όλα τα μυστήρια.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top