Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο ηττημένος χρόνος
18/12/2019, 9:59 πμ

Ο ηττημένος χρόνος

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος //

 

Αντώνης Ξυραφάς «Ο εφευρέτης», Μυθιστόρημα, Εκδ. Βακχικόν

 

Το ενδιαφέρον με τον Αντώνη Ξυραφά, για τον αναγνώστη που βρίσκεται για πρώτη φορά εμπρός στην γραφή του δεν είναι άλλο από την αναλυτική του μνήμη. Μα θα μου πείτε, ένα μυθιστόρημα συνιστά προϊόν την φαντασίας και σπανίως πρόκειται για μια ιστορία δοσμένη με την ακρίβεια και την συνέπεια της αληθινής ζωής. Ωστόσο, ίσως και η φαντασία, αυτή που επιστρατεύει ο συγγραφέας για να στήσει την πλοκή του Εφευρέτη του να διαθέτει την δική της μνήμη. Μια αξία που προικίζει όλα εκείνα τα θαύματα που διέρχονται από το νου και την ψυχή του ασκητή. Η μνήμη διαθέτει μάτια και αισθήσεις, άλλοτε φθαρμένες που πασχίζουν να μεταδώσουν το νόημά τους και άλλοτε επενδυμένες με τα θερμότερα χρώματα, τις πιο ζωντανές συνθήκες, τις προϋποθέσεις της ίδιας μας της ύπαρξης. Ένα είδος μνήμης που μας απογυμνώνει, όπως λίγα πράγματα μπορούν να κάνουν. Εντός μας ο χρόνος είναι ηττημένος.

Αυτό το αναλυτικό σύμπαν που πλάθεται διακριτικά κάτω από την πένα του Ξυραφά διαθέτει όλα τα γνωρίσματα της μνήμης, όλα τα ειδικά και γενικά χαρακτηριστικά του τόπου και της εποχής, που ξετυλίγεται στις σελίδες του παράξενου Εφευρέτη. Η πραγματικότητα φαντάζει αβέβαια, η αλήθεια της μυθιστορίας θυμίζει γραμμάτιο που κανέναν δεν νοιάζει αν θα ξοφληθεί ή θα παραμείνει απλήρωτο, δεσμεύοντας με μια αρχαία υποχρέωση τον κομιστή του.

Ο συγγραφέας διαθέτει την ικανότητα να στήνει με τους ίδιους πάσσαλους, τα ίδια ξύλα αυτήν την φαιδρή σκηνοθεσία της ζωής. Τα ευρήματά της που άλλοτε την εξυψώνουν και πάλι την καθιστούν ανάπηρη, φτωχή, υπόθεση χαμένη. Το παρόν και το παρελθόν του ήρωα μεταφέρεται στις σελίδες του βιβλίου των εκδόσεων Βακχικόν με όλα τα στοιχεία του επιστρατευμένα, έτσι ώστε η απλή, λαϊκή μυθολογία να ανακτήσει κάτι από τις συναρπαστικότερες εκδοχές της. Η μνήμη του συγγραφέα δανείζεται στον αφηγητή , σε ένα τρίτο, αδιόρατο πρόσωπο που δεν μπορεί παρά να συνιστά την φθαρμένη σύνοψη ενός άλλοτε ακμαίου κοινού. Η τάξη του κόσμου, οι όροι μιας  ολόκληρης εποχής, η ατμόσφαιρα του αποκλεισμού, της θυσίας, αύρες πνευματικές διατρέχουν κάθε σημείο αυτής της ιστορίας. Τα πρόσωπα συμπλέουν και συμπλέκονται, η γαλλική μεγαλούπολη καθίσταται, όπως πάντα το επαρκές θέατρο ενός ιδιοφυούς σεναρίου. Η ανθρώπινη έρευνα, η νόηση, η μοναξιά της, η επιμονή και η πίστη στην ιδέα  συνοψίζουν μερικά από τα επιμέρους χαρακτηριστικά του μυθιστορήματος του Αντώνη Ξυραφά. Η γαλλική πρωτεύουσα με τις δαιδαλώδεις διαδρομές της, τις αναρίθμητες πλατείες, μια δεύτερη πολιτεία κάτω από το μεγαλείο του αιώνα που ξανοίγεται θυελλώδης, δίχως εμπόδια για την εξέλιξη της κοινωνίας.  Δρόμοι, ονόματα, σημεία αναφορών, μαγικά εσωτερικά μαγαζιών  που φυλούν κάτι από την κατεστραμμένη, ανθρώπινη φαντασία. Σχέσεις και συναλλαγές κάτω από τα ντροπιασμένα φώτα του Παρισιού, άνθρωποι πιστοί στο όραμά τους, μια αίσθηση noir, έρωτες και υπόγειες πρακτικές, ομόκεντροι κύκλοι που διαγράφουν τροχιές γύρω από τον πρωτότυπο μύθο του συγγραφέα. Κόντρα στον συρμό που θέλει ένα είδος αθεράπευτου νατουραλισμού να λειαίνει τις επιφάνειες της πρόζας, ο Α. Ξυραφάς διαλέγει εκείνο της ανθρώπινης αφοσίωσης, της πίστης στον ρεαλισμό της ίδιας μας της δυνατότητας. Η δική του ιστορία αντλεί από τα χαρακτηριστικά ενός σοφού αιώνα που θέλει κάθε όνειρο υπαρκτό και πιθανό. Ενός σοφού παιδιού που μες στα υπόγεια των αιώνων γυρεύει τα συστατικά του κόσμου. Η βοή του κόσμου αναδεικνύεται, κυριαρχεί και ενυπάρχει σε όλα τα πλάνα του μυθιστορήματος. Μια βοή  και η σιωπηρή οφειλή του πεπρωμένου οδηγούν τον ήρωα του μυθιστορήματος και ίσως την πένα του ίδιου του δημιουργού. Μια βιογραφία φανταστική, δοσμένη με την μαγεία των παριζιάνικων βουλεβάρτων, με φόντο το Παρίσι που ανακάλυψε ο Μονέ, την απαστράπτουσα πολιτεία με την πολλή μοναξιά  και το ολομόναχο στάχυ της ανθρώπινης ύπαρξης.

Μα και μεγαλείο, μοίρα, πεπρωμένο, απελπισία και φιλοδοξία. Να με τι είναι πλασμένη η ιστορία του Ξυραφά που επιδιώκει ένα είδος φυσικότητας και αμεσότητας ταυτόσημων με εκείνες τις μουσικής που δίχως την απαίτηση του κοινού και του μηνύματος, περιέχει και αναπαριστά στο μεγαλείο της ολάκερη την λειτουργία της ψυχής.

 

Αντώνης Ξυραφάς

 

Θα μπορούσε κανείς να κατατάξει το μυθιστόρημα του Αντώνη Ξυραφά στην κατηγορία των ιδιότυπων, αστυνομικών έργων που με μια μετρημένη δόση γοητείας αποκαλύπτουν τους πιο μύχιους μηχανισμούς μας και φωτίζουν τις πιο ύποπτες συναλλαγές. Όμως, εκείνος που γράφει ετούτο το σημείωμα, τάσσεται με ευθύτητα κατά των διακρίσεων και των καταλόγων. Επιβεβαιώνει την θέση του καθώς βυθίζεται στην ανθρώπινη ιστορία του ήρωα, που λαμβάνει αδιαμαρτύρητα τις τροπές της μοίρας της, που κυμαίνεται ως την καταστροφή και την επινοητικότητα και έπειτα τον θάνατο, μια αίσθηση γνώριμη που με τους αιώνες των ρωμαϊκών ερειπίων που σαπίζουν εμπρός στα θνητά μας μάτια.

Κάτω από την σκουριά της γαλλικής δημοκρατίας, στις σκοτεινές γειτονιές και τα εργαστήρια ο Α. Ξυραφάς εντοπίζει το υλικό και την σκηνογραφία του. Διαθέτοντας ωστόσο το σπάνιο χάρισμα της αφήγησης, τοποθετεί τον φωτισμό του πίσω από τον ίδιο τον κόσμο, στα βάθη της πλατείας, πλέκοντας την αλήθεια με τον μύθο. Όπως ακριβώς  συμβαίνει εκεί έξω, όπως ακριβώς συμβαίνει στο μυθιστόρημα των εκδόσεων Βακχικόν για το δίχως πρόσωπο πλάσμα, που διαθέτει όμως ζωή και θάνατο. Πλάσμα εγωπαθές και γκριζομάλλικο, κάτι σαν τον αιώνα του Χούλιο Κορτάσαρ που δικαιώνεται μονάχα επειδή μιλά με μουσικές και ονειρεύεται. Με ένα μαγικό κουτί στα χέρια του και την ανάμνηση του λαιμού της, ο Εφευρέτης συνιστά μία από τις καλύτερες επιλογές, τόσο στο θέμα όσο και την απόδοση για τους λάτρεις των παράξενων υποθέσεων και όσους γυρεύουν τις καινούριες φωνές της εντόπιας βιβλιογραφίας.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top