Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ανθρώπινη βόμβα
07/07/2020, 10:32 μμ

Η ανθρώπινη βόμβα

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Γκράχαμ Γκρην «Ο ανθρώπινος παράγοντας», Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις

 

Ο Γκράχαμ Γκρην, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λογοτεχνίας του 20ου αιώνα [γεννήθηκε το 1904 στο Berkhamsted του Hertfordshire, στην Αγγλία, σπούδασε στην Οξφόρδη, στα πρώτα του επαγγελματικά βήματα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία., πέθανε το 1991, σε ηλικία 86 ετών, στο Vevey της Ελβετίας], χρωστά τον μυθιστορηματικό του σύμπαν στα ψυχολογικά ευάλωτα εφηβικά του χρόνια και στη θητεία του ως πράκτορας τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου: Λόγω ψυχολογικών προβλημάτων υποβλήθηκε σε ψυχαναλυτική θεραπεία πριν φοιτήσει στην Οξφόρδη, το 1926 προσχώρησε στον Ρωμαιοκαθολικισμό, η επήρεια του οποίου είναι εμφανής σε πολλά από τα έργα του, προσελήφθη για κάποιο διάστημα σαν μυστικός πράκτορας της βρετανικής MI6 (Military Intelligence, Section 6), αφού στρατολογήθηκε από την αδερφή του Ελισάβετ, η οποία ήταν ήδη πράκτορας, και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου τοποθετήθηκε στη Σιέρα Λεόνε. Βαθύτατα γνώστης της κατασκοπίας, της πίστης, και της ανθρώπινης ψυχής, κατά συνέπεια, υπήρξε μοναδικός στο να καταλύσει όλα τα σύνορα: πίστης- προδοσίας, καλού- κακού, αμαρτωλού- ενάρετου, γενναιότητας και δειλίας. Αγιοποιώντας μοιχούς, εξανθρωπίζοντας στυγνούς κατασκόπους, ηρωοποιώντας φιλήσυχους μοναχικούς ανθρώπους. Κατ’ αυτό τον τρόπο χαρίζοντας ψιχία αυτοβιογραφίας και προσωπικής πίστης στα μυθιστορήματα “Η δύναμη και η δόξα” , “Η καρδιά του ζητήματος”, “Το τέλος μιας σχέσης”, διασώζει πολλά από τη θητεία του στην κατασκοπεία στα βιβλία του “Εμπιστευτικός πράκτορας”, “Το υπουργείο του φόβου”, “Ο τρίτος άνθρωπος”,  “Ο χαμένος τα παίρνει όλα”, “Ο άνθρωπος μας στην Αβάνα”, “Ο επίτιμος πρόξενος”, “Ο ήσυχος Αμερικανός”, “Ο ανθρώπινος παράγοντας”…

Στον «Ανθρώπινο παράγοντα» που ευτύχησε εκδοτικά και μεταφραστικά [εξαιρετική δουλειά πάντα οι εκδόσεις Πόλις, ο Αχιλλέας Κυριακίδης και ως μεταφραστής διασώσει και τα απειροελάχιστα ημιτόνια] συγκεντρώνει τα πάντα: τα παιχνίδια των κατασκόπων κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, το αναλώσιμο του ανθρώπινου δυναμικού στις υπηρεσίες, το εύφλεκτο του ανθρώπινου ψυχισμού σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους που η ιστορία τους χρέωσε φορτία.

«Το τηλέφωνο δίπλα στο κρεβάτι έκανε ένα προκαταρκτικό κουδούνισμα, χωρίς συνέχεια. Ίσως κάπου, μακριά, ν’ αφαιρούσαν ένα μικρόφωνο κι ένα μαγνητόφωνο από τη γραμμή. Ο Ντέιβις δε θα ήταν πια υπό παρακολούθηση. Τους είχε ξεφύγει».

Μετά από διαρροή πληροφοριών, ακολουθεί συναγερμός στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Η καχυποψία και οι μυστικές συνεννοήσεις οδηγούν λανθασμένα στον Ντέιβις, βοηθό του Κάσελ, τον οποίο καταδικάζουν ως διπλό πράκτορα και τον εξαφανίζουν εν κρυπτώ, οδηγώντας έναν ήσυχο και διακριτικό πράκτορα που ονειρεύεται να αποσυρθεί, τελικά, εκτός ορίων.

Ο Μορίς Κάσελ, ο οποίος εγκατέλειψε το πεδίο δράσης του στην Αφρική για να αποσυρθεί στα κεντρικά γραφεία του Λονδίνου, προσπαθώντας να σώσει την μαύρη γυναίκα του Σάρα και τον γιό της, από τη Νότια Αφρική, καταδιωκόμενη από το καθεστώς του απαρτχάιντ, δυστυχώς στους διασώστες χρωστάει. Και κατ’ αυτό τον τρόπο ένας μοναχικός και φιλήσυχος άνθρωπος υπερβαίνει εαυτόν: γίνεται διπλός πράκτορας για να σώσει τους αγαπημένους, αρνείται να φορτώσει στον νεκρό πια βοηθό του μια προδοσία που ουδέποτε συνέβη, κατορθώνει να κάνει τα ακατόρθωτα, τελικά. Εν μέσω του κυνικού και επικίνδυνου Πέρσιβαλ, οποίος με το καλοκάγαθο παρουσιαστικό του οικογενειακού γιατρού, δεν διστάζει να δηλητηριάσει αδίκως έναν αθώο, του συνταγματάρχης Ντέιντρι, ο οποίος αν και αφοσιωμένος στο καθήκον, διαθέτει εντούτοις συνείδηση, του C, ο επικεφαλής της υπηρεσίας, μονίμως διχασμένος ανάμεσα στην αγάπη του για την Αφρική και την πίστη του στις συντηρητικές αξίες και την ταξική δομή της Μεγάλης Βρετανίας και του Μίλερ ο οποίος είναι ρατσιστής, μοχθηρός, χαμαιλέων, ένα κάθαρμα ούτως ή άλλως. Κι ανάμεσά τους, βιβλιοπώλες σύνδεσμοι, κρυμμένοι κωδικοί μέσα σε μεγάλα έργα κλασικής λογοτεχνίας κι ένα διαρκές παιχνίδι της γάτας και του ποντικού, διπλού: στην καθημερινότητά τους και στην ψυχή τους.

 

Graham Greene

 

Αλλ’ η μεγαλύτερη βόμβα σ’ αυτά τα παιχνίδια για μεγάλους, είναι πάντα ο ανθρώπινος παράγοντας:

«Μπορεί άραγε να βρει κανείς στοιχεία για την πολυπλοκότητα ακόμα και της πιο απλής ζωής ενός ανθρώπου, αν σκαλίσει αρκετά μετά το θάνατό του;»

«Η αγάπη του για τη Σάρα τον είχε οδηγήσει στον Κάρσον, και ο Κάρσον, τελικά, στον Μπόρις. Ένας ερωτευμένος άνδρας περιδιαβαίνει τον κόσμο σαν αναρχικός, κρατώντας μια ωρολογιακή βόμβα».

Το μοναδικό κι ανεπανάληπτο του κάθε ανθρώπου και ο έρωτας που σε κάνει ημίθεο, ανατρέπουν τα πάντα. Σε ένα μυθιστόρημα εύφλεκτο και καθηλωτικό, ατμοσφαιρικό, ειρωνικό [ο συγγραφέας του γνωρίζει καλά το ανθρώπινο δράμα και παιχνίδι] και βαθύτατα ψυχαναλυτικό: στο αλωνάκι της ψυχής μας κερδίζονται ή χάνονται οι μάχες κι εκεί είναι που την πατάνε οι ιθύνοντες με το μοιρογνωμόνιο, διότι πρόκειται για εξίσωση στην οποία οι όποιοι ανθρώπινοι υπολογισμοί πάντα λαθεύουν.

Οι εσωτερικές διαδρομές των ηρώων, παρά τον κίνδυνο, τα μεγάλα συμβάντα και τις ανατροπές, είναι αυτές που κινούν τα νήματα και μετατρέπουν τα πιόνια σε δεινούς παίχτες.

Ένα εξαπατητικά «φιλήσυχο», φουρτουνιασμένο βιβλίο. Μεγάλη απόλαυση.

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top