Fractal

Ο …άγνωστος ερχομός της έμπνευσης

Του Νίκου Τσούλια //

 

 

Η έμπνευση γεννιέται, όταν το τυχαίο αγγίζει το πάθος του ποιητή. (Γ. Ντερζάβιν)

 

 

Είναι άραγε μια απότομη και βαθιά κατάδυση στον ενδότερο πυρήνα του πνεύματός μας, μια εξωτερική θεία εμφύσηση ή μια έκρηξη του στοχασμού μας, μια στιγμιαία φωτεινή λάμψη της σκέψης μας; Γιατί βαστάει μόλις μια στιγμή και μετά χάνεται αφήνοντας σημάδια φευγαλέα από τα οποία προσπαθούμε να πιαστούμε; Έρχεται «απ’ έξω» με κάποιο τυχαίο ερέθισμα είτε από μέσα μας χωρίς να γνωρίζουμε το πώς ή είναι καρπός της συνεχούς και συστηματικής καλλιέργεια του πνεύματός μας;

 

 

Μήπως είναι ένα σκίρτημα άγνωστης πηγής της όλης ύπαρξής μας που υπερβαίνει τη φαινομενικότητα των πραγμάτων και μας εισάγει στην πραγματική μαγεία του κόσμου και του εαυτού μας ή μήπως είναι σαν τη Μούσα του Όμηρου, που θα την καλούμε να μας επισκεφτεί από το ιερό πάνθεο; Και πρέπει να υπάρχει κάποια μορφή ιερότητας στη γένεση της έμπνευσης, γιατί ανατρέπει το όλο σκηνικό της συμβατικότητας, μετασχηματίζει ολοκληρωτικά την πρόσληψη των αισθήσεων και οδηγεί το νου μας σε άγνωστα μονοπάτια όπου βιώνουμε μια κατάσταση έκστασης και ένα ονειρεμένο σύμπαν και εκεί αίρονται όλες οι δεσμεύσεις του εξωτερικού κόσμου.

Την έμπνευση αναζητούν οι συγγραφείς και οι λογοτέχνες, για να οδηγηθούν με τη γραφή τους σε τόπους απάτητους και να γοητεύσουν πρώτα τον εαυτό τους και στη συνέχεια όλο το σμάρι των αναγνωστών. Έτσι, ο Τζακ Κέρουακ άναβε ένα κερί και κάτω από το λιγοστό φως του, προσευχόταν κι ύστερα έγραφε, ενώ ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ «προσκαλούσε» την έμπνευσή του με το πρώτο φως της ημέρας. Αυτή ψάχνουν διαρκώς και αδιαλείπτως οι κάθε λογής καλλιτέχνες για να δημιουργήσουν Μορφές και Εικόνες πέραν αυτών που ήδη έχουν δει το φως της πραγματικότητας. Στην έμπνευση «προσεύχονται» οι ερευνητές και οι επιστήμονες που βασανίζονται από τα ανεπίλυτα προβλήματα ή από την εμφάνιση ενός προκλητικού ερωτήματος. Αλλά ποιος άνθρωπος δεν χαίρεται και δεν θαυμάζει την απόλυτη ομορφιά, όταν ξαφνικά μια αχτίδα και μόνο της έμπνευσης του ανοίξει παράθυρα εκεί που ήταν ατέλειωτος παχύς τοίχος;

Είναι βασικό το ερώτημα ωστόσο, το αν η έμπνευση καλλιεργείται ή όχι. Θεωρώ ότι η απάντηση είναι αμφίσημη. Καλλιεργείται με την έννοια ότι προετοιμάζεις διαρκώς το πνεύμα σου για να συλλαμβάνει καθετί το φευγαλέο, καθετί που ρίχνει μια αναλαμπή στα τόσα και τόσα βαθιά σκοτάδια που μας περιτριγυρίζουν. Και όσο το μυαλό καλλιεργείται τόσο αυξάνει τις δυνατότητές του να βρίσκει και να ξαναβρίσκει πράγματα πρωτόγνωρα και να δημιουργεί θαύματα που αλλάζουν την πορεία του Κόσμου, την ίδια τη φύση του ανθρώπου… Αλλά είναι και αυθόρμητη, γιατί η σκόπιμη και ενταγμένη σε συγκεκριμένους σκοπούς καλλιέργεια – αν δεν γίνεται με τέχνη-, μπορεί να στομώνει την ελευθερία της σκέψης˙ όπως και η γνώση δημιουργεί βεβαιότητες που στη συνέχεια μετασχηματίζονται σε προκαταλήψεις και παγιδεύουν την αμφισβήτηση υπονομεύοντας στη συνέχεια την αναζήτηση και την εύρεση του καινούργιου.

Στην αυθορμησία της θεωρώ ότι δεν είναι ο ορθολογισμός που θα συνεργήσει στην προετοιμασία και στο κάλεσμα της έμπνευσης αλλά οι ευαισθησίες της καρδιάς, τα μάτια της ψυχής, ίσως και το υποσυνείδητο – που είναι κρυμμένο από εμάς ή σκεπασμένο από την ίδια τη φύση και παραμένει αφανέρωτο, ενώ γνωρίζουμε ότι είναι «εκεί» και ότι είναι υπαρκτό και παίζει ρόλο στη ζωή μας -, μπορεί ακόμα και μια οριακή ψυχολογική κατάστασή μας ή και μια περιοχή πέραν των ορίων της ψυχικής υγείας μας, όλα αυτά και άλλα άγνωστα στον κάθε άνθρωπο έχουν τις αφορμές τους για να ευνοήσουν τον ερχομό της έμπνευσης.

Όλο αυτό το άγνωστο εν πολλοίς σκηνικό στήνει παγίδες και συλλαμβάνει τις εκλάμψεις της έμπνευσης σε σκηνές απλές και συνηθισμένες: στην καταιγίδα που λυσσομανάει με οργή πάνω στο δέντρο της αυλής μας, στο ψιλόβροχο που όλο και κάτι λέει σε κάθε φύλλο ή στο χώμα που πέφτει επάνω τους, στο παιχνίδι

φωτός και σκότους στο άγουρο χάραμα της ημέρας ή στο πάντα αινιγματικό ηλιοβασίλεμά της, στη θέα μιας κοπέλας που σου φέρνει μονομιάς την εικόνα της χαμένης νιότης σου και τη γεύεσαι ξανά παίζοντας με το χρόνο, στο φως του κεριού που τρεμοπαίζει με την πνοή του ανέμου στο μικρό ξωκλήσι, στην άρθρωση των πρώτων σύνθετων λέξεων ενός μωρού που σε γεμίζει θαυμασμό και δέος στο πώς αναδύεται η ανθρώπινη φύση μέσα από την αντίστοιχη ζωική, στο διάβασμα ενός ποιήματος που βρήκε μια τόση δα χαραμάδα και άγγιξε τα κατάβαθα της ψυχής σου, στο …˙ σε καθετί που συμβαίνει στον κόσμο υπάρχει πάντα η δυνατότητα να εμφανιστεί η έμπνευση!

Θεωρώ ότι υπάρχει ένα μοναδικό στερέωμα που στήνει τις καλύτερες ξόβεργες για να πιαστεί η έμπνευση, εκείνο του έρωτα. Γιατί δημιουργεί μια κατάσταση διαρκούς συναισθηματικής έξαρσης και μόνιμου πάθους. Γιατί μόνο με τον έρωτα μπορεί ο άνθρωπος να ρουφάει τη ζωή μέχρι το μεδούλι της και να νιώθει τον εαυτό του σε μια κατάσταση μέθης για τον άνθρωπο και για καθετί που υπάρχει γύρω του ή που το γεννάει η ψυχή του.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top