Επιστημονικό μελέτημα με ιδιαίτερες αφηγηματικές αρετές
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *
Θανάσης Αγάθος: “Ο Άγγελος Τερζάκης και ο Κινηματογράφος”, μονογραφία, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2020, σελ. 408
Σπάνια μονογραφία, αντάξια βραβείων από φορείς και θεσμούς προσανατολισμένους στην εξασφάλιση μιας περιρρέουσας ατμόσφαιρας υψηλών προδιαγραφών.
Ο Καθηγητής Θανάσης Αγάθος συνθέτει ένα ιδιαίτερα ευανάγνωστο και σοφά δομημένο επιστημονικό μελέτημα με ιδιαίτερες αφηγηματικές αρετές, ικανή και αναγκαία συνθήκη για την αισθητική απόλαυση του συνδημιουργικού επαρκούς αναγνώστη.
Μέσα και με αφορμή το έργο ενός σημαντικού και διαρκώς ανατροφοδοτούμενου πνευματικού ανθρώπου, αναπαριστάνεται ένας ολόκληρος αιώνας και οι υβριδικές αλληλεπιδράσεις της νέας Έβδομης Τέχνης με το θέατρο, την κριτική και την λογοτεχνία αυτή καθεαυτή.
Στην περίφημη γενιά του 1930 ανήκει ο πολυδιαβασμένος Άγγελος Τερζάκης, που κινείται αντίθετα από τους συγχρόνους του “εστέτ” (όπως ο Σεφέρης) που αντιμετωπίζουν τον κινηματογράφο ως δευτεροκλασάτη τέχνη.
Το ενδιαφέρον σε αυτή την προσωπικότητα είναι πως ο βίος και η πολιτεία του πάντα αγκομαχούντος για τον άρτον τον επιούσιον πνευματικού εργάτη Άγγελου Τερζάκη δείχνει μια ειλικρινή μανία να ασχοληθεί όσο γίνεται περισσότερο με αυτή την καινούργια μορφή διαμορφώσεως συνειδήσεων και μεταλαμπαδεύσεως ιδεών.
Αν και η μοναδική του ταινία με τίτλο “Νυχτερινή περιπέτεια” (1954) δεν του χάρισε την εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία που θα λειτουργούσε σαν εγγύηση και εφαλτήριο για μελλοντικές σεναριακές περιπέτειες, ο ίδιος μοιάζει σαν να παθιάζεται τόσο με αυτό το καινοφανές μέσο έκφρασης, που όχι μόνον του αφιερώνει ένα σημαντικό μέρος της κριτικής αρθρογραφίας του, αλλά του επιτρέπει να διαπιδύσει σε όλη του την συγγραφική παραγωγή και να παραλλάξει ακόμα και την συνολική θεώρηση του κόσμου από αυτόν τον ανήσυχο θεραπευτή των Μουσών, που δηλώνει (σε ηλικία 57 μόλις ετών) πως είναι αφιερωμένος στα “κινήματα της ψυχής του”, όσο κι αν απέχει από τον Κόντε Σολωμό.
Θανάσης Αγάθος
Ο εκπληκτικής διαύγειας ερευνητής και μελετητής Θανάσης Αγάθος χτίζει με τον ακριβοδίκαιο τρόπο των παλαιών τεχνιτών μία μακροδομή που αγκαλιάζει κι αναπτύσσει το θέμα απ’ όλες τις δυνατές πλευρές. Είναι τόσο η επιστημοσύνη του και η αγάπη του για την εποχή εκείνη και για την σχέση των παραστατικών τεχνών με την λογοτεχνία που μας αφήνει παράλληλα, σε ένα δεύτερο επίπεδο να ανασυνθέσουμε τον κοινωνικό αντίκτυπο της εμφάνισης μιας καινοφανούς τότε Τέχνης. Ό,τι γίνεται και σήμερα με τις διαδικτυακές – λόγω καραντίνας – παραγωγές που δημιουργούν τόσα περίπλοκα, “κβαντικά” θα έλεγα, υβρίδια, που θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο με τρεις δεκαετίες, αν όχι κι ένας αιώνας για να μελετηθούν, να μετρηθούν και να ταξινομηθούν με επιστημονικό τρόπο.
Όμως ο καταξιωμένος Καθηγητής Θανάσης Αγάθος, εκτός από την ευρύνοια και την σχολαστική τήρηση της ακαδημαϊκής δεοντολογία στη σύνθεση ενός μεγαλεπήβολου κειμένου σαν αυτό, είναι και λογοτέχνης ο ίδιος, αφού καταφέρνει να συναρπάσει τον μυημένο αναγνώστη και να γυρίσει πολλές φορές σε κεφάλαια, υποκεφάλαια και παραγράφους με αφηγηματικό ενδιαφέρον που υπερβαίνει τη συνήθη αναγνωστική μαγεία που ασκούν κάποιες γραφές.
Εδώ πρόκειται για μια ανατομική ανασύνθεση της ψυχικής κίνησης ενός συγγραφικού εκκρεμούς, που παλινδρομεί ανάμεσα στα είδη, βαθιά απορροφημένος από το λογοτεχνικό του ένστικτο (για να μην πω “δαιμόνιο”).
Μονογραφία χρήσιμη σε φιλολόγους, μελετητές των πολιτισμικών φαινομένων και διεπιστημονικούς ανιχνευτές της πανανθρώπινης πνευματικής περιπέτειας.
Προτείνω για το ΒΡΑΒΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΟΥ το βιβλίο αυτό του Θανάση Αγάθου, από κοινού με το εξαιρετικό πόνημα της επίσης Καθηγήτριας ΕΚΠΑ (ομότιμης πλέον) Χρυσόθεμιδος Σταματοπούλου-Βασιλάκου, «Ελληνική βιβλιογραφία θεατρικών έργων, διαλόγων και μονολόγων 1900-1940», Α’+Β’ τόμος, Θεατρική Βιβλιοθήκη Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2020, σελ. 880+880.
Πανάξιοι και οι δυο τους. Και όσοι ακόμα πασχίζουνε σε αντιπνευματικές εποχές να κρατήσουν αναμμένη την δάδα της επιστημονικής έρευνας για μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα λιγότερο πνιγηρή, περισσότερο συνδημιουργική και αισιόδοξη.
* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διαβάζοντας τον Οδυσσέα του Τζόυς
Του Νίκου Τσούλια // Ήταν μια εκκρεμότητα. Εδώ και πολύ καιρό περίμενα την καινούργια απόπειρα. Είχα διαβάσει πριν από 20 περίπου χρόνια τον Οδυσσέα, αλλά μου είχε μείνει μια απορία. Αυτός τελικά ήταν ο Οδυσσέας του Τζόυς; Δεν
Περισσότερα -
Έχει σχέση το κλίμα με την εθνική ταυτότητα; (Β΄ μέρος)
του Γιώργου Βλαχάκη // Κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Κυρίως οι επιστήμονες, οι λεγόμενοι θετικοί επιστήμονες εξακολουθούσαν να έχουν μία ισχυρή παρουσία και επιρροή στον δημόσιο λόγο. Δεν είχαν ακόμη αυτο-αποκλειστεί ως
Περισσότερα -
21 Μαΐου – Αλεξάντερ Πόουπ
Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Ο Αλεξάντερ Πόουπ γεννημένος σαν σήμερα το 1688 ήταν Άγγλος ποιητής και κριτικός, δεσπόζουσα λογοτεχνική μορφή του καιρού του. Δύσμορφος και σχεδόν νάνος, άφησε εποχή για τις βιτριολικές επιθέσεις εναντίον συναδέλφων του. Ο Βολταίρος
Περισσότερα -
Διήγημα: “Μετρήθηκαν επί τόπου σαράντα νεκρά πουλιά”
Της Μαρίας Αμέντα // * Το κύμα έστρωνε στην ακτή αφρισμένη λευκή δαντέλα. Ο ήλιος σκαρφάλωνε νωχελικά τη σκάλα τ’ ουρανού. Η θάλασσα και η νύχτα είχαν κάνει το έργο τους. Πήγαν να ξαποστάσουν. Η θάλασσα βιάστηκε
Περισσότερα -
Ο κλέψας, του κλέψαντος
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Γιάννης Μαρής «Το χαμόγελο της Πυθίας», εκδ. Άγρα, σελ. 232 «Περνούσε τη ζωή του σ’ ένα δρόμο κι ανάμεσα σε δυο καφενεία. Κι έβρισκε αυτή τη ζωή “συναρπαστική”. -Άλλοι ταξιδεύουν σ’ όλο τον
Περισσότερα -
☆ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Ό,τι γυρίζει γύρω μας
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // “Ό,τι γυρίζει γύρω μας”, ελαφρά δοκίμια, Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα, εκδόσεις Ελκυστής Διαβάζω στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου: Μια συλλογή εβδομήντα μικρών σε έκταση πεζογραφημάτων με διακριτό ένα καλλιεργημένο, ανάλαφρο και χιουμοριστικό λογοτεχνικό ύφος, μέσω των
Περισσότερα -
Δοκίμιο: ‘‘Der Sandmann’’ – Ε. Τ. Α. Χόφμαν
Γράφει ο Δημήτρης Αργασταράς // * Όταν ο Έρνστ Τέοντορ Αμαντέους Χόφμαν (1776-1822) γράφει τον ”Σάντμαν” είναι πλέον 40 ετών, έχει εγκατασταθεί μόνιμα στο Βερολίνο και διάγει την ήρεμη περίοδο της ζωής του. Έχει προηγηθεί ένα πολυκύμαντο παρελθόν
Περισσότερα
