✔️ Νίκος Δαββέτας: «Ο πυρετός της γραφής, ανεβαίνει ξαφνικά, απρόοπτα σαν εποχική αδιαθεσία»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //
«Όλη η λογοτεχνία μια εμμονή είναι. Η επίσημη κριτική μού “καταλογίζει” εμμονή με την μεταπολεμική ιστορία μας. Ναι, ξαναγυρίζω συχνά στις δεκαετίες του ‘40 και του ‘60, γιατί τις θεωρώ κομβικές όχι μόνο για το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο αλλά και για τη μοίρα της οικογένειάς μου. Δεν ξέρω όμως αν επανέρχομαι συχνά σε θέματα του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος συνειδητά ή αυτό το αποφασίζει κάποια εσωτερική φωνή που αυτονομείται.»
Παραδέχεται ο συγγραφέας Νίκος Δαββέτας που ξεκίνησε από την ποίηση και την έφερε μαζί του στο ακέραιο στην πυκνή πρόζα του που αναδεικνύει πρόσφατα κομμάτια της ιστορίας μας μέσα από την τέχνη, χαρακτηριστικοί τίτλοι βιβλίων του «Το κίτρινο σκοτάδι του Βαν Γκογκ», «Η εβραία νύφη», «Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη», βιβλία που έκαναν αίσθηση «Το θήραμα», «Λευκή πετσέτα στο ρίγκ», «Ωστικό κύμα», τελευταίο του μυθιστόρημα «Άντρες δίχως άντρες».
Και μιλώντας στο Liberal.gr για ήρωες, ηρωίδες, ιστορίες, γραφές και τελετουργίες θα αναγνωρίσει: «Όλοι οι συγγραφείς έχουν κάποια τελετουργία, συνήθως όμως δεν αποδίδει, για τον απλούστατο λόγο ότι η έμπνευση, η διάθεση, αν προτιμάτε, ο πυρετός της γραφής, ανεβαίνει ξαφνικά, απρόοπτα σαν εποχική αδιαθεσία και όλες οι τελετουργίες πάνε …περίπατο.»
-Κύριε Δαββέτα, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Όλοι οι συγγραφείς έχουν κάποια τελετουργία, συνήθως όμως δεν αποδίδει, για τον απλούστατο λόγο ότι η έμπνευση, η διάθεση, αν προτιμάτε, ο πυρετός της γραφής, ανεβαίνει ξαφνικά, απρόοπτα σαν εποχική αδιαθεσία και όλες οι τελετουργίες πάνε …περίπατο. Μου αρέσει να γράφω σε καφέ αλλά στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καφέ με μεγάλες σάλες ή ατμοσφαιρικές γωνιές, όπως στην κεντρική Ευρώπη.
-Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Για μένα απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει μια φωνή που κάτι αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο. Πολλές φορές δεν ξέρω, στην αρχή τουλάχιστον, από πού έρχεται αυτή η φωνή. Τα λόγια της όμως είναι ευδιάκριτα, τολμηρά, πιεστικά. Γυρεύουν το λευκό χαρτί, την πρώτη τους αποτύπωση -σαν συμβολική αναπαράσταση-, συνήθως με μαύρο μολύβι. Κάπως έτσι μαζεύονται πολλές κακογραμμένες σελίδες σε μπλοκ και φτηνά τετράδια. Δεν είναι σίγουρο ότι όλο αυτό το πρωτογενές υλικό θα γίνει μια ιστορία, ούτε ότι θα καταλήξει κάποτε μέσα σε ένα βιβλίο. Μπορεί να μπει στο συρτάρι, μπορεί να ταΐσει και τη φωτιά στη σόμπα. Περιμένει πάντως υπομονετικά μια δεύτερη εκτίμηση. Ξεκινώ πάντα να καταγράφω αυτή τη φωνή με τη βεβαιότητα πως αυτή ξέρει περισσότερα από εμένα και την αφήνω να με οδηγήσει.
-Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Αναμφίβολα το τελευταίο. «Το άντρες χωρίς άντρες». Δεν ξέρω πως ακριβώς προέκυψε. Αισθάνομαι πως το έγραψαν δυο διαφορετικοί άνθρωποι, που συναντήθηκαν τυχαία μέσα σε ένα τρένο.
-Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Φυσικά. Όλη η λογοτεχνία μια εμμονή είναι. Η επίσημη κριτική μού «καταλογίζει» εμμονή με την μεταπολεμική ιστορία μας. Ναι, ξαναγυρίζω συχνά στις δεκαετίες του ‘40 και του ‘60, γιατί τις θεωρώ κομβικές όχι μόνο για το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο αλλά και για τη μοίρα της οικογένειάς μου. Δεν ξέρω όμως αν επανέρχομαι συχνά σε θέματα του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος συνειδητά ή αυτό το αποφασίζει κάποια εσωτερική φωνή που αυτονομείται.
– Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Δεν σκέφτομαι ιστορίες, αλλά πρόσωπα που αφηγούνται με το δικό τους γλωσσικό ιδίωμα. Όπως έλεγε και ο Μπιόυ Κασάρες στον Μπόρχες «έχω σκεφτεί τρομερές ιστορίες που ποτέ δεν με τράβηξαν να τις γράψω».
-Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Η ανορεκτική γυναίκα που μου έδωσε το έναυσμα για την «Εβραία νύφη».
-Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία, στην διπλή έκδοση του «Γαλαξία» και «Οι προσανατολισμοί» του Ελύτη.
– Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Η ανάγνωση του βιβλίου του Ερνέστο Σάμπατο «Περί ηρώων και τάφων», με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι το μυθιστόρημα δεν είναι μια ευκολοδιάβαστη μυθοπλασία, αλλά μια ξεχωριστή τέχνη που έχει τους δικούς της νόμους και τη δική της πρωτότυπη εξέλιξη. Όπως, περίπου την ίδια εποχή, και το «Αστείο» του Μίλαν Κούντερα. Στα νεανικά μου χρόνια οι «Δοκιμές» του Γιώργου Σεφέρη και οι μελέτες του Ζήσιμου Λορεντζάτου ήταν για μένα τα απαραίτητα βοηθήματα, κάτι σαν σχολικά εγχειρίδια!
-Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Μου αρέσει να ακούω τον θόρυβο της πόλης από το ανοιχτό παράθυρο, τον ήχο από τα κουταλάκια που αναδεύουν τον καφέ ή το τσάι, συνομιλίες σε μια ξένη γλώσσα.. Μουσική σπάνια.
-Μια φωτογραφία σας στο γραφείο ή και άλλες φωτογραφίες γραφείου σας [αγαπημένα ή απαραίτητα αντικείμενα, άλλα που για σας αποτελούν γούρι ή έμπνευση]
Η φωτογραφία του δεκάχρονου γιου μου.
Δημοσιεύθηκε στο Liberal
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Έπειτα έπρεπε να μεγαλώσουμε”
Του Νίκου Καρακάση // * Μέσα στην απλότητα της, καμία υψιπετής κατάσταση δεν είχε την πιθανότητα να συμβεί ανάμεσα στο κρασί, τις μπίρες, το ούζο και τους καφέδες. Κάπου το ’85 πιθανόν. με τον Γιάννη, τον Σωτήρη, τον
Περισσότερα -
Όταν η ιστορία μετουσιώνεται σε ποίηση
Γράφει η Άννα Γρίβα // Εύα Μοδινού, «Μικρά Ασία, Ο κύκλος των ωρών», Εκδόσεις Γκοβόστη, 2022 Στην έβδομη ποιητική της συλλογή η Έυα Μοδινού επιχειρεί να καταγράψει τη διαδρομή της μεγαλύτερης εθνικής τραγωδίας που βίωσε ο νεότερος ελληνισμός.
Περισσότερα -
Εφιαλτικό ψυχόδραμα
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // * Ειρήνη Ψύρρα, “Αθώα ψέματα, ένοχες αλήθειες…”, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2020, σελ. 320, Η ιστορία περί παραίτησής μου από την εταιρεία, την οποία είχα διηγηθεί με ζηλευτή γλαφυρότητα στον Μάνο, δεν ήταν παρά
Περισσότερα -
Πιέρο Μαρτινέτι. Η μοναξιά ενός «ανεπίκαιρου» φιλοσόφου
Γράφει ο Παναγιώτης Τσιαμούρας // * Πιέρο Μαρτινέτι, «Η ψυχή των ζώων», εισ.-μτφ.-επίμ. Παναγιώτης Τσιαμούρας, Αθήνα, Κυαναυγή, 2019, σ. 248. Πιέρο Μαρτινέτι, «Το ευαγγέλιο. Με εισαγωγή και σχόλια», μτφ. Παναγιώτης Τσιαμούρας, πρόλ. Αμεντέο Βιγκορέλι, Αθήνα, Δρόμων, 2022,
Περισσότερα -
Ποίημα: “Όλη η αλήθεια για σένα πού είσαι η μόνη αλήθεια για μένα”
Της Ασημίνας Ξηρογιάννη // Όλη η αλήθεια για σένα πού είσαι η μόνη αλήθεια για μένα «Το φεγγάρι είναι ένα αίσθημα», του είπε. «Δηλαδή»; «Το Φεγγάρι είναι όλα όσα σημαίνει για σένα, για μένα, για τους
Περισσότερα -
Ποίηση: “Δύο ερωτικά”
Της Κατερίνας Κανάκη Αξούγκα // Α΄ Όταν περιμένω τον ερχομό σου νιώθω στον πλανήτη είμαι μόνη. Η αγωνία με κυκλώνει κι ακούω τους ήχους, τον αντίλαλο των βημάτων στη σκάλα, είναι γοργός, είναι βαρύς ή μήπως
Περισσότερα -
Ποίημα: “Του λογισμού ο κήπος”
Γράφει ο Χρήστος Μαγκλάσης (Κνάκαλος) // * Του λογισμού ο κήπος Βαθιές ανάσες μέσ’ από το στέρνο παίρνω στης θάλασσας το κύμα, δική μου είν’ η αυλή που βολοδέρνω, κι εσύ μου φέρνεις την κοφτερή λίμα.
Περισσότερα
