Fractal

Ο ρομαντισμός στην ποίηση της Γεωργίας Δεμπερδεμίδου

Γράφει η Λίλια Τσούβα //

 

 

Γεωργία Δεμπερδεμίδου «Μονόδρομος Καθρέφτης», εκδόσεις Γαβριηλίδης.

 

Ο Roland Barthes, αναφερόμενος στην τέχνη και τη ζωή, έλεγε πως «έχουμε μπροστά μας δυο ηπείρους. Από τη μια ο κόσμος και η πληθώρα των γεγονότων του, πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, ιδεολογικών. Από την άλλη το έργο του καλλιτέχνη, φαινομενικά μοναχικό και πάντοτε αμφίσημο, εφόσον επιδέχεται ταυτόχρονα πολλές σημασίες». Η λογοτεχνία, επομένως, σύμφωνα με τον Roland Barthes, είναι ένας εντελώς συμβολικός και ατομικός τρόπος παρουσίασης της πραγματικότητας. Ο καλλιτέχνης καταθέτει τις υποκειμενικές του απόψεις του για όσα συμβαίνουν, δημιουργεί το δικό του κοσμοείδωλο, το οποίο και προσπαθεί να μεταφέρει στον αναγνώστη.

Η Γεωργία Δεμπερδεμίδου, στη δεύτερη ποιητική της συλλογή, με τίτλο «Μονόδρομος καθρέφτης», εκδόσεις Γαβριηλίδης, προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη μέσα από το μοτίβο του καθρέφτη. Ο καθρέφτης γίνεται εργαλείο με το οποίο εισέρχεται στον χώρο του ασυνειδήτου, εκεί όπου, σύμφωνα με τον ψυχίατρο Λακάν, βρίσκεται ο πυρήνας της ύπαρξής μας, η αληθινή μας ατομικότητα.

Η συλλογή χωρίζεται σε δύο ενότητες, «Νύχτες σα θρύμμα ποτηριού» και «Των εποχών κουρσάρος», και είναι αφιερωμένη στον ποιητή Κώστα Ριζάκη. Βασικά της γνωρίσματα ο λυρισμός, η εσωτερική αναζήτηση, ο διάχυτος ερωτισμός και η ρομαντική διάθεση.

Τα ποιήματα της Γεωργίας Δεμπερδεμίδου είναι έμφορτα από συναισθήματα. Τα χαρακτηρίζει το αίσθημα της ματαίωσης. Μελαγχολική η διάθεση με έντονη ροπή προς τη φαντασία και την ονειροπόληση. Μια τάση φυγής μέσω φαντασιώσεων από την αλλοτριωτική πραγματικότητα που φαίνεται πνιγηρή.

Το ποιητικό υποκείμενο στη συλλογή «Μονόδρομος καθρέφτης» διψά για το απόλυτο. Ονειρεύεται έναν ιδανικό κόσμο αγάπης και έρωτα. Απογοητευμένο όμως από το παρόν, στρέφεται νοσταλγικά προς το παρελθόν, το οποίο και εξιδανικεύει. Οι συνθέσεις μοιάζουν θραύσματα μιας ψυχής κυριαρχημένης από τη διάψευση. Η επίκληση στην αγάπη αποτελεί μόνιμη επωδό, ενώ η νύχτα, αντανάκλαση της εσωτερικής διάθεσης, κατακλύζει τους στίχους. Εύγλωττος ο τίτλος στην πρώτη ενότητα: «Νύχτες σα θρύμμα ποτηριού.

 

Ω! Νύχτα

Ω! Νύχτα, νύχτα

κάθε νύχτα που έρχεσαι.

Ήθελα τόσα να σου πω

να σου ομολογήσω.

 

Για την αγάπη που τη ζωή

μαλακώνει για τα τραγούδια που

προσκυνήσαμε μαζί.

 

Γι΄ αυτά που ζήσαμε δικά σου

και δικά μου, μα μία κραυγή

περιπλοκής χαρακωμένη.

Ήδη είχε καρφώσει στον μαύρο ουρανό

φεγγάρι μ΄ άσπρο το στεφάνι.

 

Και μες στον παραλογισμό της νύχτας

νόμιζα η ευτυχία πως ήταν.

Τώρα σαν τον θυμάμαι,

ήτανε

 

ματωμένα τα φιλιά

που δάκρυσαν στο πρώτο κόκκινο

φως της ημέρας.

 

Γεωργία Δεμπερδεμίδου

 

Η επαφή με τη φύση στην ποίηση της Δεμπερδεμίδου αποτελεί πηγή πνευματικής εσωτερικότητας, στοιχείο που παραπέμπει στους ρομαντικούς, όπως και η πεσιμιστική διάθεση, απόρροια της ιδεαλιστικής προσμονής για το απόλυτο.

 

Πανσέληνος

Σήμερα κάψε με

Μα έπειτα μέσα

από τις στάχτες σου

 

Βάψε με

με τα μάτια

της ψυχής

 

Άναψε την Πανσέληνο

να πέσουνε οι μάσκες

 

Να διαλύσει η θάλασσα

όλο της το αλάτι

 

Σκιές ή και

Πληγές

 

Αγάπες πάλι

 

Αγάπες

Το επίθετο και η εικονοποιία παίζουν βασικό ρόλο. Το ίδιο και τα ουσιαστικά τα οποία προσδίδουν πυκνότητα στον λόγο και αποτελούν δείγμα στασιμότητας. Πεινασμένες λέξεις, ξυραφιασμένες στιγμές, αιμόφυρτη αγκαλιά, ματωμένη μνήμη, καρφωμένες καρδιές, φθαρμένη αγάπη. Τα ρήματα είναι κυρίως αρνητικά ή παρελθοντικού χρόνου, απόρροια της απογοήτευσης ή της διάθεσης για επιστροφή προς ένα εξιδανικευμένο άλλοτε. Πολλές εξάλλου συνθέσεις στη συλλογή της Δεμπερδεμίδου στηρίζονται στην αντίθεση του τώρα και του τότε, του χθες και του σήμερα.

 

Ξένες οι λέξεις

Με ξένες λέξεις

πίνεις από το στόμα

την φθαρμένη αγάπη.

Κοιτάζοντας με την πρώτη

ματιά ασημένιο το φεγγάρι

την γλώσσα ξήλωνες από

κόμπους και φωνήεντα.

Καρφώνεις την αλήθεια σου

σαν ψάρι σπαρταράς

με δίχως αίμα.

Γιατί οι ανθρώποι δεν μπορούν

ν΄ αγαπηθούν όπως παλιά.

Όταν κι ο χρόνος τρέχει στις κρύες

αγκαλιές του παγερού χειμώνα.

Μια άγρυπνη φωνή τα χνώτα τους

 

θα ενώσει στον μονόδρομο καθρέπτη

Η δεύτερη ενότητα, Των εποχών κουρσάρος, έχει ως πυρήνα της τους μήνες του χρόνου και τη φύση.

Άγιος Αύγουστος, Δεκέμβρης της αγάπης, Οκτώβρης, Ένας Σεπτέμβρης, Αγαπημένα στάχυα, Ταξίδι Φθινόπωρο. Κουρσάρος ο Ιούλιος – ο αγαπημένος μήνας της ποιήτριας.

 

Ταξίδι Φθινόπωρο

Οι πρώτες μάς αγκάλιασαν ψιχάλες

ο ουρανός γεμάτος άσπρα σύννεφα

γρήγορα κουκουλώνει γρήγορα

μικρές στιγμές.

Απόγευμα Φθινόπωρου

στην επερχόμενη δύση του τρέχει.

Μία γλυκιά μελαγχολία μού χαϊδεύει τα μαλλιά

σκέψεις αρπαχτικές με διαπερνούν

σαν ψυχή τρέμουνε κι ενώ

τις ξετυλίγω διπλά

τριπλά και η βροχή έρχεται

είναι η αρχή να νεκρωθούν τα φύλλα.

Με τις κρύες ανάσες

πνοές και χρώματα θέλει να φυλακίσει.

Σε όλο τον αιθέρα

κλαδιά δες ξεγυμνώνονται.

 

Το χώμα έχει το πιο ωραίο άρωμα

σαν έρωτας μυρίζει.

Ιδιαίτερα ζωντανές είναι οι εικόνες που αναπαριστούν τις εποχές, με πρόδηλες επιρροές από την επτανησιακή σχολή, κυρίως τον Σολωμό και τον Κάλβο (ως προς τη χρήση αρχαιόπρεπων γραμματικών τύπων).

 

Απρίλης

Φύσηξε Απρίλης

ντύθηκε παντού

ξανθός και μυρωδάτος

χαμόγελα και πονηριές

ως κάτω από τα σύννεφα

μας ομορφαίνει.

Απρίλη φύσηξε άφοβα έως να

μαδήσουμ΄ ένα – ένα φυλλαράκι.

Μήπως πετάξουμε κείνη την ώρα

που δεν θ΄ ανθίζει όλη η πλάσις

κι όλες τις άσπλαχνες στιγμές ίσως αφήσουμε

απ΄ το πετσί χόρτο ξερό της γης μας.

 

Κρατώντας μόνο της ψυχής μιαν Άνοιξη

Το ελληνικό τοπίο είναι κυρίαρχο στην ενότητα Των εποχών κουρσάρος. Η υποβολή, οι εξεζητημένες λέξεις, η αίσθηση της απατηλής πραγματικότητας σε σχέση με το απόλυτο, αποτελούν στοιχεία που παραπέμπουν στον συμβολισμό. Τα στοιχεία της φύσης γίνονται σύμβολα προκειμένου να αποδώσουν τα συναισθήματα και τις ψυχικές διαθέσεις. Δίνεται έμφαση στον εσωτερικό κόσμο. Η διάθεση ονειροπόλησης και μελαγχολίας είναι έντονη. Η αισιοδοξία κάνει την εμφάνισή της με καλόχυμα όνειρα τη νύχτα.

Έβαψε ο ήλιος

την ημέρα στο φως.

 

Πιο ύστερα η νύχτα

με σιωπές θα ανάψει

καλόχυμα όνειρα.

Η Γεωργία Δεμπερδεμίδου στη συλλογή «Μονόδρομος καθρέφτης» δημιουργεί έναν ύμνο προς τη φύση και το συναίσθημα, ποιητική της νύχτας και του φεγγαριού, διάχυτη από νοσταλγία, ονειροπόληση και λυρισμό.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top