Fractal

Βιωμένη Ποίηση

Γράφει ο Ανδρέας Καρακόκκινος // *

 

Μαρία Τζίκα «Μισός Θεός», Εκδόσεις Βακχικόν 2019

 

Η Μαρία Τζίκα εμφανίστηκε στο χώρα της ποίησης το 2015 με το βιβλίο της «Ελαττωματικό χώμα» (Εκδόσεις Κεντρί). Είχα γράψει τότε ότι αυτό που κατ’ αρχάς σε εντυπωσιάζει είναι η δύναμη των λέξεων της και ακόμα ότι παρατηρεί με θάρρος το παρόν  της ζωής, είναι συμφιλιωμένη με τις αντιθέσεις της και τη χαρμολύπη που προκαλούν, η ευαισθησία της τις μετατρέπει σε βιώματα, τις αποδέχεται και τις κάνει ποίηση. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και το δεύτερο βιβλίο της «Μισός Θεός» (Εκδόσεις Βακχικό 2019) Τα βιώματα της τώρα σε ένα μεγάλο βαθμό εστιάζονται στα παιδιά της και μέσα από αυτές τις εικόνες που ζει ευαισθητοποιείται ακόμα πιο πολύ βλέποντας ένα παιδί σε συνθήκες στέρησης, βίας, πολέμου, προσφυγιάς, εικόνες που όλοι μας βλέπουμε καθημερινά. Λέει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη της η Μαρία Τζίκα «τις πιο υγιείς μου εικόνες τις αντλώ κυρίως από τα παιδιά μου που συνειρμικά σχηματίζουν στην θεώρηση μου την θεϊκότητα του οικουμενικού παιδικού πλάσματος.»

Και στο πρώτο ποίημα της συλλογής  «Γραμμή των παιδιών» γράφει, εισάγοντας μας έτσι στο πνεύμα  όλης της συλλογής αλλά και της θεώρησης της για τη θεϊκότητα του παιδικού πλάσματος:

 

Στη γραμμή των παιδιών στοιχισμένη,

αξεχώριστη

στο σφύζον της τρυφερότητας πλέγμα,

στη σειρά τους των ώμων εκτείνομαι

σιγηλά μετερχόμενη

την τέλεια μορφή τους,

να φυλάω το πρόσφορο ύψος

από όσους άγια σώματα δάκνουν,

της ψυχής λιγοστεύοντας το αχώρετο μέγεθος.

 

Με τη ζωή της μητρότητας

σε κορμί ενιαίο,

ξένο σε παράταιρα αγγίγματα

που υποβλέπουν το χάδι,

θα κριθώ δικαιότερα από όλους,

θα μιλήσουν τα παιδιά μου για μένα,

για την ενδότερη κλίση στο αγκάλιασμα

για τη μητρική ενότητα

ως τον μόνο σκοπό της επιούσιας ανάσας,

ως τη μόνη αγαθοποιό γεννήτρια

του κόσμου.

Και συνεχίζοντας τη σκέψη της για το παιδί γράφει μεταξύ άλλων στο ποίημα «Η θρησκεία των παιδιών»

 

Το μέλλον της πίστης μου άλλαξες,

τώρα μετέχω στη θρησκεία των παιδιών

σε ελευθέρωση των σπλάχνων από γέρμα,

σε άντληση μοναδική ήπιου ήλιου

 

Στη ποιητική συλλογή της Μαρίας περιλαμβάνονται 33 ποιήματα και είναι χωρισμένα σε δυο ενότητες. Η πρώτη με τίτλο «Νέα θρησκεία» περιλαμβάνει 8 ποιήματα και η δεύτερη με τον ίδιο τίτλο όλου του βιβλίου «Μισός Θεός» περιέχει 25 ποιήματα.

Στο πρώτο μέρος της συλλογής στη «Νέα Θρησκεία» τα 5 από τα 8 ποιήματα αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στο παιδί. Εκτός από τα δυο που ανάφερα προηγουμένως η ποιήτρια μας μιλά ακόμα για την «όμορφη αρχή της ζωής»  του κάθε παιδιού, για την αγάπη του «ως μόνη ένζωη ενέργεια» και για  τον «ατέλειωτο στίχο που ριζώνει αρχέγονα στον πηγαίο του ήχο».

Τα άλλα τρία ποιήματα του πρώτου μέρους αναφέρονται στην γυναίκα, σαν μια εισαγωγή θα ‘λεγα γιατί κατέχει μια σημαντική θέση σε πολλά ποιήματα όλης της συλλογής. Η γυναίκα μητέρα, κόρη, αγαπημένη που με την ευαισθησία της αγκαλιάζει το παιδί με αγάπη που η γυναικεία δύναμη της ψυχής της όπως μας λέει στο ποίημα «Ανένδοτη» «Και στο νερό εάν επιθυμείς βαδίζεις/δεν σε καταποντίζει ό,τι σε αγαπά»  Για να συνεχίσει στο ποίημα «Δικαίωση» αναφερόμενη στη γυναίκα και λέγοντας μας

 

κι αν ακόμη πληροί με αμυχές τη ροή του ενστίκτου,

στην κοιλιά των παιδιών της σωσμένη

με αθώωση πίστεως στο εγκόσμιο βίωμα

αεί επιστρέφει.

 

Στο δεύτερο μέρος, Μισός Θεός ο ποιητικός λόγος της Μαρίας συνεχίζει να περιστρέφεται στη γυναίκα, το παιδί, ή και στους δυο μαζί, χωρίς βέβαια  να λείπει  μια προσωπική θρησκευτική ματιά της ποιήτριας μια και ο ίδιος ο τίτλος της συλλογής μας οδηγεί στην αναζήτηση της.

Ποιος είναι λοιπόν ο Μισός Θεός με το κοίταγμα της ποιήτριας μας;  Γράφει στο ομότιτλο ποίημα

 

Μισός Θεός βρίσκεται εδώ,

απ’ τα μυγίσια μάτια Του

αρίφνητα σφηνώθηκαν στο εκτυφλωτικό αίμα.

Το δικό μου σύντομο κοίταγμα

φωτίζει σκαιά παιδιά

που κρατούν λυσσασμένα

από κακή ενηλικίωση αρσενικά,

εκδύουν τις αγκαλιές από παιχνίδια,

αφαιρούνε από το δέρμα τη μητέρα,

ατιμάζουν την ανέτοιμη φύση,

τα απέλπιδα μέλη

κατακρημνίζονται

στη χαλασμένη όραση του Θεού

ως να αφανιστούν

στη θολότητα των

παμπάλαιων δακρύων του.

 

Μαρία Τζίκα

 

Σ΄ ένα κόσμο που βλέπουμε καθημερινά παιδιά να είναι τα θύματα κάθε είδους βίας και κακοποίησης, σε όλες τις κοινωνίες από τις πιο ανεπτυγμένες ως τις λιγότερο, να είναι ακόμα θύματα των κάθε είδους πολέμων, να ξεριζώνονται από το τόπο τους, να αναζητούν πιο ασφαλείς πατρίδες, αν καταφέρουν να φτάσουν και δεν βουλιάξουν σε κάποια θάλασσα, τότε πολύ σωστά η ποιήτρια στο ποιητικό της λόγο μιλά για τη χαλασμένη όραση του Θεού,  αυτού του μισού Θεού που δεν βλέπει και δεν προστατεύει αυτά τα αθώα και αδύναμα πλάσματα τα παιδιά. Κι αν ο κάθε άνθρωπος συνειδητοποιήσει ότι ο Θεός δεν μπορεί να φροντίζει για όλα, τότε ο ίδιος ο άνθρωπος θα πρέπει να φροντίζει τα πιο αδύνατα άτομα που είναι τα παιδιά.

Και πολύ σωστά η Μαρία  μας το κάνει πιο σαφές λέγοντας μας σε ένα άλλο ποίημα ότι

 

Ο Θεός αναπαύεται στον επίζηλο κόσμο

σίγουρος για την επιτυχή δημιουργία,

μεταθέτοντας όλα τα λάθη

στα τέλεια πλάσματά Του.

 

Και κοιτάζοντας ακόμα πιο βαθιά   τη  σκέψη της ποιήτριας για τον «Μισό Θεό», να πω ότι βλέπω ακόμα και μια άλλη ερμηνεία του Το ίδιο το παιδί είναι Μισός Θεός και δικαιούται κάθε σεβασμού όπως ο Θεός σε όποια θρησκεία ανήκει ο καθένας μας. Και σε ένα άλλο ποίημα από το πρώτο μέρος που ανάφερα προηγουμένως, «Η θρησκεία των παιδιών», η ποιήτρια μας, γράφει:

 

Αφού εικόνα ενδύεσαι πιο μεγάλη από εμένα

κι εκκλησίες ενώνεις με πλίνθους αθώα παιγμένους,

στο πλευρό σου ιεραρχούμαι/μεγαλώνοντας πάλι παιδί

 

και συνεχίζει λέγοντας μας:

 

κλίνω στην παιδική ροή

όπως προσκύνημα αγίων ζωντανών,

είμαι τώρα γέννημά Σου εγώ,

με πηγαίνεις στη λύση του φόβου.

 

Για τη ποιήτρια πολύ σωστά, είναι τα παιδιά της, είναι το κάθε παιδί, ένας ζωντανός άγιος, μια ολόκληρη θρησκεία

 

Η γυναίκα, όπως προανάφερα, ως συμπρωταγωνιστής στο ποιητικό έργο εμφανίζεται με πολλά πρόσωπα, τονίζοντας έτσι τη πολυπλοκότητα της γυναικείας φύσης.  Όπως και στο προηγούμενο της βιβλίο που είναι αφιερωμένο στα δυο παιδιά της, είναι κυρίαρχα τα αισθήματα της μητέρας

και μέσα στους στίχους της νοιώθει ο αναγνώστης όλη την ομορφιά και την αγάπη της μητρότητας.

Στο ποίημα «Περί θηλασμού» η γυναίκα-μητέρα μας μας λέει:

 

Η μητέρα πονά,

η καινούργια θηλή της ακόμη μαθαίνει,

την προσφορά, αν εκείνη αντέξει,

της θεμέλιας ανάσας που το γάλα της δίνει

 

Και στο ποίημα «Παιδική αϋπνία» αφουγκράζεται με τρυφερότητα τη σκέψη του παιδιού που «ανακαλεί ακοίμητα αστέρια ο λογισμός του» και καλύπτει κάθε δύσκολη στιγμή των γονιών του με «όλη την άφθαστη αγάπη/που κοίταξε εντός τους»

Για τη κάθε μητέρα το παιδί της όσα χρόνια και να περάσου είναι πάντα παιδί. Έτσι στο ποίημα  «Η μητέρα του στρατιώτη» μας λέει ότι:

«αφέθηκε να  αλλάξει σε αυτό που πάντα προοριζόταν να ’ναι,/σε μητέρα του εξανθρωπισμένου θείου,/σε μητέρα των ωραίων ζωντανών»

 

Με τα μάτια της ποιήτρια μας, η ζωή της γυναίκας δεν είναι  εξιδανικευμένη αλλά ζει μέσα στη καθημερινότητα και στο χρόνο με όλες τις εκφάνσεις της ζωής καλές ή κακές, δύσκολες ή όχι. Η ματιά της ρεαλιστική και μέσα στη πραγματικότητα για όλες των «Ανθρώπων εποχές» γράφει:

 

Σε όλες τις εποχές συνεπείς

το άπειρο σώμα που ανήκουμε

μας δίδαξε

την πολυπόθητη επαφή,

το μυθικό γέννημα,

την άνθιση του όντος,

την πλάνη των θαυμάτων

που ανοίκεια τέμνονται

και ισορροπούν την υλικότητα

 

Για να συνεχίσει σε ένα άλλο ποίημα για τον «έρωτα του ανθρώπου» να μας πει:

επαίρεσαι για την αυτοφυή σου αγριότητα

στον συρφετό των αισθημάτων,

να μην σε πουν/ανέραστη και μόνη

όσο οι άλλοι αδιάντροπα/μιαίνουνε/

τον έρωτα του ανθρώπου.

 

Και αναπόφευκτα μετά τον έρωτα στο «Γαμήλιο σώμα» αναφερόμενη στη γυναίκα, γράφει:

 

Θα βγάλει το φανταχτερό γαμήλιο σώμα,

θα φορέσει αναρίθμητες ποδιές,

πάνω τους θα σκουπίσει

όλο το σπέρμα της προσοχής που της εδόθη.

 

Για να καταλήξει, με πάντα τη σκέψη της στη γυναίκα,  στο ποίημα «Η γεμάτη πλευρά της μοναχικότητας» λέγοντας μας

 

Μόνη κοιμάται,

παρασταίνει την αγνή πεθαμένη

όταν διασχίζει τον γεμάτο

από διεγερμένα φαντάσματα χώρο,

όταν γέρνει

το άδειο της σχήμα

προς τη γεμάτη πλευρά

της μοναχικότητας.

 

Και μέσα σ’ αυτό το κοινωνικό γίγνεσθαι όπου το παιδί, η γυναίκα, η μητέρα, οι άνθρωποι, ο κόσμος όλος, αναζητούν την αλήθεια τους η Μαρία Τζίκα

παρατηρώντας τη κοινωνία στο ποίημα «Τώρα που κατάφερα να κλάψω»

μας εξομολογείται:

 

 

Είναι μια διάλυση

ετούτη η ώρα,

η ώρα που αλλάζει

ο κρατημένος πόνος,

κι από ξεκρέμαστος λυγμός

αρθρώνεται

σε διακριτό συναίσθημα.

 

Και συνεχίζοντας την εξομολόγηση της στο ίδιο ποίημα, νοιώθει την ανάγκη να δηλώσει:

 

πρέπει να ορμήσω μόνη

στη μάχη,

να λειτουργήσω πάλι

την κραυγή και

τους σπασμένους αισθητήρες της,

με δάκρυ της συναίσθησης

να μου επιστραφεί

η ζωή

από την άφεσή της,

να την επωμιστώ

αδιάλλακτη,

έτσι

όπως είναι.

 

Ξέρει καλά ότι «Οι νίκες κτώνται στο καίριο συναπάντημα/του στόχου,/

ανταποκρίνονται στην έτοιμη θέση/ από όπου ακραιφνώς κι εκκινούνε.»  δηλώνει στο ποίημα «Οι νίκες»

 

Η Μαρία Τζίκα συνεχίζει τη ποιητική της γραφή με το δικό της προσωπικό- ποιητικό ύφος, μια καλά δομημένη τεχνική και ένα πλούσιο λεξιλόγιο βασισμένο στις φιλολογικές και κλασσικές της γνώσεις το οποίο αξιοποιεί στον ποιητικό της λόγο. Είναι ολοφάνερο ότι η ποίηση της είναι έμφυτη και κατέχει τη τέχνη της γραφής. Με μια ξεχωριστή ευαίσθητη οπτική, παρατηρεί με θάρρος το παρόν της ζωής, είναι συμφιλιωμένη με τις αντιθέσεις της, τις αποδέχεται και τις κάνει ποίηση με ξεχωριστούς στίχους.

 

 

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ  Μαρία Τζικα

Η Μαρία Τζίκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ζει στο Πολύγυρο Χαλκιδικής με την οικογένεια της. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη Δημιουργική Γραφή του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Εξέδωσε δυο ποιητικές συλλογές:  «Ελαττωματικό χώμα» (εκδόσεις Κεντρί 2015) και «Μισός Θεός» (Εκδόσεις Βακχικόν 2019)

 

 

 

* Ο Ανδρέας Καρακόκκινος γεννήθηκε στη Κύπρο και ζει στη Θεσσαλονίκη από το 1974. Έχει σπουδάσει στη Νομική του ΑΠΘ και εργάστηκε στο τραπεζικό τομέα. Ασχολείται με τη λογοτεχνία και κυρίως με τη ποίηση και έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές. Επίσης έχει ανθολογήσει Κύπριους και Έλληνες ποιητές στα blogς που διατηρεί. Είναι μέλος στο ΔΣ της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και στην Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top