Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Πολύ σκοτάδι σε κάθε χώρα»
20/11/2019, 12:50 πμ

«Πολύ σκοτάδι σε κάθε χώρα»

Γράφει ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος //

 

«Μηναυγή» Ευτυχία Κατελανάκη, εκδ. Βακχικόν

 

Στις μέρες μας έχουν κυκλοφορήσει αρκετές ποιητικές συλλογές, που περιγράφουν την σύγχρονη κοινωνία της κρίσης και της παρακμής, όμως, πως θα μας φαινόταν αν αυτή την κοινωνία την περιέγραφε με στίχους μια νέα ποιήτρια; Πιστεύουμε ότι θα είχε να μας δώσει κάτι διαφορετικό. Μια δική της οπτική, που θα μας τραβούσε το ενδιαφέρον.

Τέτοιες σκέψεις κάναμε διαβάζοντας την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Κατελανάκη: «μηναυγή», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Ποίηση γραμμένη σε ελεύθερο στίχο με εσωτερικό ρυθμό, που σε κάποια σημεία γίνεται σχηματική. Η ποιήτρια δεν νοιάζεται να ωραιοποιήσει ούτε τους στίχους, ούτε την κατάσταση, που μας περιγράφει. Λέει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να κραυγάζει. Θεωρούμε ως αρετή στη σύγχρονη ποίηση να λέγονται όλα όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι.

Αν και η ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Κατελανάκη δεν χωρίζεται σε ενότητες υπάρχουν κάποια ποιήματα λίγο ομαδοποιημένα. Ορισμένα από τα πρώτα ποιήματα της συλλογής αναφέρονται στην σύγχρονη εργασία, που σκοτώνει την έρευνα, αποξενώνει και επιβάλλει έναν δικό της προγραμματισμό μετατρέποντας τον σύγχρονο εργαζόμενο σε πιστό και προγραμματισμένο ρομποτάκι των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ο σύγχρονος εργαζόμενος συμμετέχει σε έναν αθέμιτο ανταγωνισμό για μια υποτιθέμενη αριστεία, όπου για να αριστεύσεις, πρέπει να δεις τον συνάδελφο να πατώνει. Η ποιήτρια θα παραφράσει το γνωστό «Πίστευε και μη, ερεύνα» ως

«Δούλευε και μη ερεύνα» χωρίς κόμμα στο μη γιατί σύμφωνα με τις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας ο εργαζόμενος πρέπει να δουλεύει και να μην ρωτάει το πώς και το γιατί. Ο τέλειος προγραμματισμός σκοτώνει το αίσθημα. Ο έρωτας υποχωρεί. Ο ένας από τους δύο φεύγει γιατί: «Το πρόγραμμά μου είναι γεμάτο. / Χαρούμενη και προγραμματισμένη. / Όβερ.». Το πρόγραμμα είναι απαραίτητο. Με πρόγραμμα πετυχαίνονται οι στόχοι. Ποιοι στόχοι αλήθεια; Οι στόχοι εκείνων, που βάζουν τους εργαζόμενους σε πρόγραμμα: «Με πρόγραμμα φτάνεις το θεό!» Όλα, λοιπόν με πρόγραμμα. Ο χορός στη μέση της πλατείας, ο έρωτας, η επανάσταση. Και που καταλήγει το πρόγραμμα; Χτες σκοτώσαμε όλα μας τα όνειρα.» γράφει η Ευτυχία Κατελανάκη ενώ οι ερωτικές σχέσεις μετατρέπονται σε σχέσεις εγκλωβισμού. Ο ένας εγκλωβίζει τον άλλον και μόνο τότε μπορούν να επικοινωνήσουν ως φυλακισμένοι. Ο πόνος γίνεται συνήθεια. Ο έρωτας γίνεται συμβιβασμός. Ο ένας πνίγει τον άλλον, όχι επιθετικά και άγρια, αλλά ύπουλα και προστατευτικά: «Στοργικά σου κρύβω τη ζωή. / Ζεστά σ’ αγκαλιάζω. Σφιχτά. Αποπνικτικά. / Τα όνειρά σου σβήνω πριν γίνουν εφιάλτες.»

Από την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Κατελανάκη «Μηναυγή» δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στους πρόσφυγες, που πνίγονται κάθε τόσο στην προσπάθειά τους να καταφύγουν στις Ευρωπαϊκές χώρες. Καθώς η ίδια ασχολείται με την εκπαίδευση προσφύγων έχει βιώσει από πρώτο χέρι τα βάσανά τους. Έτσι, λοιπόν, μπορεί να υπάρχουν «Πολλά φώτα στα σύνορα.», αλλά υπάρχει και «Πολύ σκοτάδι σε κάθε χώρα.» Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε και το σχηματικό ποίημα «Αναχώρηση», όπου σε ένα διαλογικό σχήμα αναφέρονται τα όνειρα των προσφύγων και οι διαψεύσεις τους.

Στη συνέχεια της ποιητικής συλλογής η Ευτυχία Κατελανάκη μας παρουσιάζει την προσπάθεια χειραγώγησης, που γίνεται στη σύγχρονη κοινωνία με τις παρελάσεις, όπου η αντίδραση σε ό,τι είναι εμβατηριακό, θεραπεύεται με ακόμα περισσότερες παρελάσεις και στην αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου: «Η οργή του λαού περιφρουρείται ασφαλώς. / Τόσο, όσο να τον σιγοβράζει, / να τον αποτεφρώνει / σιγά σιγά. / Και αυτός να ευγνωμονεί για τη θέρμη του βρασμού του.» και αλλού: «Ο άνεργος ίσως είναι τεμπέλης. / Ο ζητιάνος φαίνεται τοξικομανής. / Ο άστεγος μάλλον άτυχο ρεμάλι.»

 

 

Και πως αντιμετωπίζονται όλα αυτά; Η Ευτυχία Κατελανάκη παραδέχεται ότι ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. «Η Ιθάκη είναι μακριά.» και «Η Πηνελόπη δεν περιμένει πια.» Όμως, τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Άρα, υπάρχουν δυνατότητες έστω και μακρινές. Δυνατότητες όχι ατομικές, αλλά συλλογικές: «Χέρι χέρι να διώξουμε τα σαπουνάκια, τις κονσέρβες, τα παιχνίδια. / Χέρι χέρι να σπάσουμε τις φυλακές, να πάψουμε τα ρομπότ.» Γιατί όσο μπορεί ο άνθρωπος να γελάει, θα υπάρχει αντίδραση: «Θα γελάμε / μέχρι να γκρεμίσουμε όλες μας τις μάντρες.» γιατί «Μόνο τα μηχανήματα δεν γελούν.» και «Γιατί δεν θα μας κάνετε ποτέ μηχανήματα.»

Συμπερασματικά, η ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Κατελανάκη «μηναυγή» είναι πολύ ενδιαφέρουσα και παρά το ότι αναφερόμαστε στην πρώτη της εκδοτική απόπειρα, έχουμε ένα δείγμα ώριμης ποίησης.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top