Fractal

Η παρακμή του Βερολίνου και το κύκνειο άσμα του συγγραφέα

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς //

 

Φίλιπ Κερ «Μητρόπολη», Μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός, Εκδόσεις Κέδρος 2021 σελ. 400

 

  1. Βερολίνο η πρωτεύουσα της σεξουαλικής δολοφονίας στον δυτικό κόσμο. Το Βερολίνο είναι τα σύγχρονα Σόδομα και Γόμορρα. Βερολίνο η Metropolis του εγκλήματος και της διαφθοράς. Η Μητρόπολης της Κόλασης, το ίδιο το Βερολίνο. Η πόλη με τις άγριες καταχρήσεις και την παρακμή της. Μια Μητρόπολη και μια χώρα χωμένη στα σκατά. Και τα σκατά έχουν ανέβει μέχρι τ’ αυτιά. Κομμουνιστές, ναζί, αριστοκράτες, Πρώσοι, στρατιωτικοί, νταβατζήδες, ναρκομανείς, ανώμαλοι, σεξ κλαμπ, λεσβιακά κλαμπ…

Με τη διαφθορά, την υποκρισία, τον πληθωρισμό, τις αυτοκτονίες, τα ναρκωτικά, το λαθραίο ποτό, τις πόρνες, τις αδελφές, τους άντρες με φρικτές αναπηρίες, τους ψεύτες, τους απατεώνες, τις δολοφονίες, τον θάνατο. Για πολλές ανύπαντρες γυναίκες στο Βερολίνο η ζωή ήταν μια ολισθηρή πλαγιά, κι αυτός φυσικά ήταν ένας λόγος που έλεγαν ότι είχαν πάρει τον  κατήφορο. Από την Αγία Γραφή είμαστε  εξοικειωμένοι με την ιδέα της Βαβυλώνας ως μιας πόλης που ήταν συνώνυμο της ατιμίας και των επί γης ανοσιουργημάτων, όποια κι αν είναι αυτά. Και όπως όλοι όσοι ζούσαν στο Βερολίνο κατά τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν επίσης εξοικειωμένοι με τη σύγκριση που γινόταν συχνά ανάμεσα στις δύο πόλεις…

Αυτό ήταν το Βερολίνο το 1928. Εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα επωαζόταν το αυγό του φιδιού.

Και η πόλη ολόκληρη φαινόταν ηθικά έκπτωτη.
Ο  Μπέρνχαρντ Γκούντερ είναι επιθεωρητής στην Κρίπο του Βερολίνου στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών, όταν ο αρχηγός του Εγκληματολογικού του Βερολίνου, ο εβραίος Μπέρνχαρντ Βάις και ο Ερνστ Γκένατ ένας από τους καλύτερους επιθεωρητές στο Ανθρωποκτονιών, του αναθέτουν να ερευνήσει τέσσερις δολοφονίες στον σιδηροδρομικό σταθμό Σιλεσίας: τέσσερις πόρνες δολοφονούνται μέσα σε τέσσερις εβδομάδες με τον ίδιο φρικτό τρόπο. Πριν ακόμα προλάβει να μελετήσει τους φακέλους των υποθέσεων ο Γκούντερ, δολοφονείται άλλη μια πόρνη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή κανείς δεν έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα θύματα-πολλοί στο Βερολίνο θα ήθελαν να ξεβρωμίσει η πόλη από τους έκφυλους και τις πόρνες. Οι εφημερίδες αποκαλούν τον δολοφόνο Γουίνετου (από το βιβλίο του Καρλ Μέι), γιατί χτυπάει τις πόρνες με ένα σφυρί, τις σπάει τον αυχένα και με ένα μαχαίρι παίρνει το σκαλπ των θυμάτων του…

Ό, τι κάνει ο δολοφόνος δεν το κάνει για το σεξ. Δεν το κάνει για να σκοτώσει. Είναι για να πάρει το τρόπαιο. Τα μαλλιά. Το σκαλπ. Μισεί τις γυναίκες; Είναι σαδιστής; Είναι διεστραμμένος; Γιατί; Τι έχει να κερδίσει; Γιατί κάποιος να γδάρει το κρανίο μιας πόρνης; Πιθανόν αυτός άντρας να μην έχει κανένα πραγματικό κίνητρο. Μπορεί να είναι κάποιος που απλώς απολαμβάνει την κακία αυτή καθαυτή.

Οι δολοφονίες των τεσσάρων πορνών στο Βερολίνο αντικατόπτριζε τις χειρότερες πλευρές της ζωής στη μητρόπολη.

Ο πατέρας του τελευταίου θύματος, της Έβα Ανγγκερστάιν, ο Έριχ Ανγκερστάιν όμως είναι επικεφαλής της πιο διαβόητης εγκληματικής συμμορίας του Βερολίνου, της Σπείρας της Μέσης Γερμανίας και είναι έτοιμος να κάνει ό,τι χρειάζεται για να βρεί τον δολοφόνο της κόρης του. Θα συνεργαστεί και με τον επιθεωρητή Μπέρνχαρντ Γκούντερ.
Το ίδιο διάστημα ξεκινάει και μιά δεύτερη σειρά δολοφονιών- θύματα αυτή τη φορά είναι ανάπηροι πολέμου, ανάπηροι βετεράνοι, που είχαν τραυματιστεί σοβαρά πάνω από μία δεκαετία πιο πριν και που ζητιανεύουν στους δρόμους της πόλης. Όλα τα θύματα του δολοφόνου ήταν ανάπηροι πολέμου, μισοί άντρες σε αυτοσχέδια αναπηρικά καροτσάκια, οι οποίοι ζητιάνευαν εδώ και χρόνια λίγα κέρματα μπροστά στους σταθμούς του τρένου της πόλης. Φαίνεται πως κάποιος είναι αποφασισμένος να καθαρίσει το Βερολίνο από όποιον δεν είναι άψογος. Στέλνει επιστολή στις εφημερίδες, χλευάζει την αστυνομία του Βερολίνου και συγκεκριμένα το Τμήμα Ανθρωποκτονιών και εξηγεί τους λόγους, που σκοτώνει με ένα πιστόλι εικοσιπεντάρι αυτόματο μπράουνιγκ. Πυροβολεί μία φορά στο μέτωπο τους βετεράνους και χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο δρ. Γνάντενσους (σημαίνει μια βολή στο κεφάλι, η οποία αποτελειώνει κάποιον που έχει τραυματιστεί βαριά). Ο δολοφόνος το κάνει λέει  για λόγους υγιεινής. Οι ανάπηροι σέρνονται στα πεζοδρόμια σαν αρουραίοι και σαν ψείρες. Σαν ενοχλητικά παράσιτα. Οι ζητιάνοι αποτελούν τμήμα μιας μολυσματικής επιδημίας που έχει πλήξει την πόλη. Επειδή είναι ανέντιμοι και άξιοι περιφρόνησης. Επειδή οι ζητιάνοι και οι επαίτες επιβάλλουν τη φτώχεια τους στους ανθρώπους με τον πιο αποκρουστικό τρόπο. Το κάνει ο δολοφόνος επειδή οι ανάπηροι δεν αποτελούν απλώς ντροπή για τη στολή τους, αλλά και θύμιζαν στους πάντες την αισχύνη από την ήττα της Γερμανίας. Κάνει μόνο ό,τι χρειάζεται να γίνει για να ξεκινήσει η Γερμανία να ξαναχτίζεται, να αφήσει πίσω της το παρελθόν. Η ουσία είναι πως δεν μπορεί να αναγεννηθεί από τις στάχτες της μια νέα Γερμανία όσο εξακολουθούν να στοιχειώνουν στους δρόμους του Βερολίνου οι ρακένδυτες, έκφυλες, ανάπηρες υπενθυμίσεις του άτιμου παρελθόντος του, σαν να είναι φαντάσματα και τέρατα. Αποτελούν βάρος για το κράτος. Πρέπει να αφανιστούν αυτές οι πρόστυχες κηλίδες από το εθνικό τοπίο…

Οι πάρα πολλές πόρνες και οι πάρα πολλοί ζητιάνοι κάνουν το Βερολίνο να δείχνει άσχημο και έκφυλο. Η πόλη χρειάζεται καθάρισμα…

Χάϊλ Χίτλερ.

Η φωνή του ναζισμού γίνεται βρυχηθμός που απειλεί να πνίξει κάθε άλλη.

Ο Γουίνετου δεν είχε σκοτώσει από τότε που δραστηριοποιήθηκε ο δρ. Γκνάντενσους. Ίσως αυτό να λέει κάτι.

Ο Φίλιπ Κερρ στο κύκνειο άσμα του έγραψε ένα μυθιστόρημα που στέκεται επάξια δίπλα στην ΄΄Τριλογία του Βερολίνου΄΄. Ενα αστυνομικό μυθιστόρημα με ιστορικές αλήθειες για μιά εποχή που στιγμάτισε την ανθρωπότητα. Mε λογοτεχνικές αναφορές αξιώσεων. Καταφέρνει να περιγράψει μοναδικά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του μεσοπολεμικού Βερολίνου. Είναι σίγουρο ότι μέσα από τα βιβλία του μας δείχνει με τρόπο απλό το γιατί και πως το 1933 ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος, με τα γνωστά αποτελέσματα. Η αστική τοπογραφία του Βερολίνου εκείνης της εποχής αποτυπώνεται με συγκλονιστικό τρόπο. Η ανθρωπογεωγραφία του επίσης. Και, κυρίως, περιγράφει μιά κοινωνική τάξη που δεν φαίνεται τόσο διακριτά στα βιβλία ιστορίας: την τάξη των κατατρεγμένων που καταλήγουν σε αυτό που αποκαλούμε υπόκοσμο.

«Όπως και οι περισσότεροι μπάτσοι στο Βερολίνο, ξέρεις πολύ λίγα γι’ αυτό. Για την πόλη εννοώ. Για ανθρώπους σαν κι εσένα η γερμανική κοινωνία είναι πολύ απλή. Είναι η ίδια γνωστή κοινωνική οργάνωση που ξεκίνησε προ αμνημονεύτων χρόνων, μια ιεραρχία στην οποία όλοι γνωρίζουν τη θέση τους. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Για περισσότερο από έναν αιώνα υπάρχει ένας άλλος κόσμος, που βρίσκεται πέρα από τα όρια της ιεραρχίας- ένας κόσμος κατατρεγμένων ανθρώπων, που δεν ανήκουν σε καμία αναγνωρισμένη κοινωνική τάξη- ο οποίος, είτε για καλό είτε για κακό, αποκαλείται από ανθρώπους σαν εσένα, υπόκοσμος. Στο κέντρο αυτού του υπόκοσμου βρίσκονται οι επαγγελματίες εγκληματίες, οι ληστές, οι κλέφτες και οι δολοφόνοι. Ο υπόκοσμος αυτός υπάρχει πολύ κάτω από την πόλη, σαν περίπλοκος λαβύρινθος από παλιά πηγάδια και στοές σε ορυχείο. Μια εγκληματική κοινωνία, ναι, αλλά μια κοινωνία με τους δικούς της κανόνες και θεσμούς: μια επαγγελματική αδελφότητα που περιορίζεται σε αυτούς που έχουν περάσει χρόνο στη στενή και τιμωρεί αυστηρά όχι απλώς εκείνους που καταδίδουν τους άλλους στην αστυνομία, αλλά κι εκείνους που αψηφούν την επιρροή μας ή που τα εγκλήματά τους θεωρούνται τόσο ειδεχθή, ώστε βρίσκονται πέρα από το απλώς εγκληματικό. Εγκλήματα που αντιτίθενται σε ό,τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, όπως ο ψυχαναγκαστικός φόνος».

Στη «Μητρόπολη», παρέα με τον Μπέρνι Γκούντερ, ζούμε το Βερολίνο του 1928. Οι ναζιστές δεν έχουν ακόμα ανέβει στην εξουσία, αλλά είναι πανταχού παρόντες. Η μητρόπολη της Γερμανίας είναι μια πόλη που έχει βγει από την ήττα των Γερμανών στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Φτώχεια, πληθωρισμός, πείνα, οι ανάπηροι του πολέμου ζητιανεύουν στους δρόμους ακρωτηριασμένοι, και όλα τα συνεπακόλουθα. Πορνεία, ναρκωτικά, το έκφυλο πρόσωπο της ανθρωπότητας παίρνει σάρκα και οστά στο Βερολίνο αυτής της εποχής.

Ο Γουίνετου δεν είχε σκοτώσει από τότε που δραστηριοποιήθηκε ο δρ. Γκνάντενσους. Ίσως αυτό να λέει κάτι. Είναι ο Γουίνετου και ο δρ. Γκνάντενσους το ίδιο πρόσωπο;

Τι γνώριζε για τον δολοφόνο, ο ψευτοζητιάνος Πρώσος Εμίλ;

Θα προσποιηθεί ο επιθεωρητής Γκούντερ ότι είναι ένας άτυχος ανάπηρος με αναπηρικό καροτσάκι, ώστε να αποτελέσει δόλωμα για τον δρ. Γκνάντενσους;

Ποιοι ήταν οι δολοφόνοι ή ο δολοφόνος;

Θα λύσει το μυστήριο των εννέα δολοφονιών ο επιθεωρητής Μπέρνχαρντ Γκούντερ;

Ένα εντυπωσιακό πορτρέτο της παρακμής του Βερολίνου λίγο πριν την άνοδο του Χίτλερ και των ναζί στην εξουσία.

Ένα ιστορικό θρίλερ με τις φρικιαστικές δολοφονίες του, τις συγκλονιστικές συγκινήσεις του και το απρόοπτο τέλος του.

Διαβάστε το.

 

Philip Kerr

 

Ο Philip Kerr γεννήθηκε στο Εδιμβούργο το 1956. Σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, όπου μεταξύ άλλων εντρύφησε στο γερμανικό δίκαιο και στη γερμανική φιλοσοφία διαβάζοντας σχετικά κείμενα στο πρωτότυπο. Όπως λέει ο ίδιος: «Η πιο ενδιαφέρουσα νομική φιλοσοφία είναι η γερμανική, οπότε το λογικό ήταν να πάω στη Γερμανία, όπως και έκανα, και ειδικά στο Βερολίνο, το οποίο επισκέφθηκα αρκετές φορές». Η μελέτη αυτή του έδωσε το ερέθισμα να ασχοληθεί περαιτέρω με την ιστορία της Γερμανίας στον εικοστό αιώνα, εστιάζοντας στην ιστορία του ναζισμού. Μετά το πέρας των σπουδών του εργάστηκε ως κειμενογράφος σε πολλές διαφημιστικές εταιρίες, μεταξύ αυτών και στη Saatchi and Saatchi. Στο διάστημα αυτό γεννήθηκε στο μυαλό του η ιδέα να γράψει ένα μυθιστόρημα με ήρωα έναν Βερολινέζο αστυνομικό το 1936. Η ιδέα του υλοποιήθηκε το 1989, με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος, με τίτλο Οι Βιολέτες του Μάρτη. Πρόκειται για το βιβλίο με το οποίο παρουσίασε στο κοινό τον Μπέρνι Γκούντερ, τον κυνικό και ταυτόχρονα μελαγχολικό επιθεωρητή που ζει την άνοδο και την πτώση του ναζισμού. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Ο χλομός εγκληματίας (1990) και Γερμανικό ρέκβιεμ (1991), με φόντο το μεσοπολεμικό και μεταπολεμικό Βερολίνο αντίστοιχα. Το 1993 τα τρία μυθιστορήματα συγκεντρώθηκαν από την Penguin Press σε έναν τόμο με τον γενικό τίτλο Berlin Noir, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας. Στα ελληνικά εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Κέδρος το 2002-2003, στη σειρά αστυνομικής λογοτεχνίας ΜΑΥΡΟ ΒΕΛΟΥΔΟ. Το 2012 κυκλοφόρησαν σε επίτομη έκδοση με τον τίτλο Η τριλογία του Βερολίνου.

Από την κυκλοφορία του Γερμανικού ρέκβιεμ ως την επιστροφή του Μπέρνι Γκούντερ με το The One from The Other μεσολάβησαν δεκαέξι χρόνια, διάστημα στο οποίο ο Philip Kerr έγραψε πολλά άλλα βιβλία, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα Φιλοσοφικά εγκλήματα (Κέδρος, 2015). Έγραψε επίσης σημαντικά βιβλία για παιδιά, μεταξύ των οποίων τα: Η πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών και Φρίντριχ, ένας σπουδαίος ντετέκτιβ (κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος). Ακολούθησαν κι άλλα μυθιστορήματα με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος: Μοιραία Πράγα, Άνθρωπος χωρίς ανάσα, Φλόγα που σιγοκαίει, Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ, Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται, Η άλλη πλευρά της σιωπής, Φοβού τους Δαναούς και Πρωσικό μπλε.

Ο Philip Kerr διοχέτευσε το πάθος του για το ποδόσφαιρο σε μια άλλη σειρά μυθιστορημάτων, αυτή τη φορά με ήρωα τον προπονητή-ντετέκτιβ Σκοτ Μάνσον. Τα βιβλία αυτά – Ξαφνικός θάνατος (2016), Το χέρι του Θεού (2016) και Ψεύτικο εννιάρι (2017) – κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Κέδρος.

Τιμήθηκε με τα βραβεία RBA International Prize for Crime Writing και British Crime Writers’ Association’s Ellis Peters Historic Crime Award. Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος με τις εφημερίδες Sunday Times, Evening Standard και New Statesman.

Ήταν παντρεμένος με τη συγγραφέα Jane Thynne και πατέρας τριών παιδιών.

Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 ετών, στις 23 Μαρτίου 2018.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top