Fractal

Περί “μαγικών δέντρων” ποιητική

Γράφει ο Σταύρος Σταμπόγλης //

 

Κώστας Λιννός: Ποιητική συλλογή «Μετασχηματισμοί Δ΄», Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 2018

 

«…και στα σύννεφα ακουμπούν

την κουρασμένη Πίστη τους…»

 

Αγαπητέ φίλε και ομότεχνε  έλαβα τη συλλογή σας Δευτέρα 16 Ιουλίου του 2018.  Μόλις τώρα, έναν ολόκληρο χρόνο μετά,  κατάφερα να διαβάσω, να μελετήσω μάλλον,  τη συλλογή  όπως της αξίζει. Τα εμπόδια ήταν αρκετά και δεν έχουν να κάνουν βεβαίως με την εξαιρετική ποιότητα της συλλογής στο σύνολό της. Ποιότητα που  επηρεάζει βαθύτατα τον αναγνώστη και τον οδηγεί σε καλούς δρόμους παρά τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις που αποκαλύπτει . Η συλλογή δεν  περιπλέκει, δεν μισοκρύβει πίσω από τη φόρμα και το περιεχόμενο, αν και οι μεταφορές συχνά χαρακτηρίζονται από ελλειπτικότητα… «Το αηδόνι / Στη γυμνή δαμασκηνιά / Γίνεται φύλλο». Η γραφή σας είναι ακριβής και κατανοητή παρά τους συμβολισμούς και τον αφαιρετικό χαρακτήρα της. Αναλύει «στύβοντας» την σύγχρονη κατάσταση και εικόνα ανθρώπων και κοινωνιών με ουσιαστικό όγκο αλήθειας και τον σεβασμό  που ο ουμανισμός μοίραζε κάποτε με γενναιότητα προς κάθε κατεύθυνση.

«Έντυσα τις ιδέες μου και περίμενα / Τον θάνατο ν΄ αστράψει ξανά- /

Δεν  γεννήθηκα για να μετρώ / Γεννήθηκα για να θαυμάζω».

Παράδοση, ιστορικότητα και ευρύτατο περιβάλλον Μεσογείου, του Κόσμου ολόκληρου,  αχνοφαίνονται, με νεαρές ματιές και ορμητικό  λόγο. Και η έμπνευση  σμίλη εξαιρετική. Ευαισθησία, γνώση και αντίληψη διέπουν τα κίνητρα του ποιητή,  «Ακροπατώντας / Και σαν κύμα / Η ιστορία των άστρων / Συνθλίβει τα γυαλιά μυωπίας / Των ιδεών…». Θεμέλιο η απέραντη γαία της γλώσσας    που πάνω της κεντάει με εμπιστοσύνη ο Κώστας Λιννός την οδύνη του. Και ο ρυθμός να προστατεύει και να αναδεικνύει, σε δρομολόγια ουσιαστικά, ψυχισμό και στοχασμό. Με αξιοπρέπεια και  ήθος σηκώνεται αυτό το τραγούδι καθώς, από ψίθυρος, το μέλλον φτάνει έγκυρη φωνή ουσίας στον αναγνώστη. Μια σύνθεση με ενάργεια και αδρές λέξεις, «Το αγέννητο λίκνο / Ήδη εγκυμονεί / Την πληγή και το μαχαίρι του».

Συχνά προβάλλεται  ένας ελεγχόμενος ελληνικός επιχρωματισμός επί τοπίων ιδιωτικών και δημόσιων, εντόπιων και παγκόσμιων,   που δεν λαϊκίζει, δεν αντιγράφει, δεν ψευτίζει,  καθώς διαπερνά  τις συμπληγάδες της πραγματικότητας. Κινητήρια δύναμη η κατανόηση, μέσον η διαλεκτική που ορίζει την άβυσσο,

«Σε μια γωνιά ενός Αιγαιοπελαγίτικου σπιτιού με περίμενε ασάλευτος ο Φθοροποιός, της προσωπικής μου μυθολογίας. Μπροστά του βρίσκονταν ένας πύρινος χάρακας. Μου είπε: Αυτό θα είναι το μέτρο σου. Και πέταξε προς τον ήλιο που έδυε».

Και αλλού, «Στέκουν τα συναισθήματα τρεχούμενα σ’ ένα ελληνικό βάζο. – Κάθε κορυφή έχει την τελειότητα των νεκρών». Ας προσέξουμε εδώ:  και στις δυο στροφές η ζωή συνδιαλέγεται με τον θάνατο, όπως το συντετριμμένο πλησιάζει το θείο  διψώντας για καρτερία. Μέγα προνόμιο της φύσης η καρτερία, εργάτρια της αποδοχής και της κατανόησης. Ό, τι διαφοροποιεί την ανυπαρξία από την ύπαρξη.

Δυο ή τρεις κοινότοπες έννοιες-λεξούλες  επαναλαμβανόμενες με μέτρο, χρωματίζουν ανεξίτηλα τα ορατά του σύμπαντος δια μέσου της ελπίδας , «Το φως της σάρκας και το φως της θάλασσας ειν’ αδέλφια από χώμα. Το χώμα μιλά δίχως λέξεις. Το χώμα είναι η σκέψη, με τη μουσική των πεύκων να γράφεται  αργά στο μέτωπο της απεραντοσύνης…».

 

Κώστας Λιννός

 

Πρόκειται για ποιήματα που αναζητούν και ορίζουν το καθημερινό ως στοιχείο του αέναου, «Στα χλωρά δέντρα / Βλέπω ματαιότητα / Κι όχι ελπίδα».   Ο Θάνατος σουλατσάρει παντού.  Στοιχειό της ύπαρξης ο θάνατος.  Άρα στοιχείο γενεσιουργό της γραφής. Κίνηση δημιουργίας. Ο θάνατος που ολοκληρώνεται ως άγγιγμα αγάπης για το επερχόμενο. Όπου η κατανόηση ανήκει στο επερχόμενο. Η κατανόηση υπονοεί ο ποιητής είναι μέρος της Ανάστασης.  Εντάξει μπορεί να υπερβάλω στο τι κατανοώ ως αναγνώστης παλεύοντας με τις κεκρυμμένες στιγμές στο βάθος, πίσω από τ΄ ανοικτά παράθυρα του Κώστα Λιννού. Ας πούμε λοιπόν ανα-γέννηση, ανα-ζωογόνηση, ανά-ταξη, ανα-νέωση και πως η άνοιξη μυρίζει και κάτι απ΄ το σκουλήκι του χειμώνα. Παράδειγμα: απαγγέλλοντας  τα 33 τρίστιχα της ενότητας ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, σελ. 74-79,  δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς με την συνέχεια όπως ορίζεται από τον ποιητή καθώς συντρίβει την ακινησία ή αποκαλύπτει πως η κίνηση μοιάζει με το ασάλευτο του κινηματογραφικού υποκριτή. Τρίστιχο ιβ΄,  «Στο παράθυρο προβάλλει το γυμνό σκοτάδι / Το βουνό κοιτάζει σαν ανήσυχος φύλακας. Στην κορφή / Ένας άνθρωπος πασχίζει να τουμπάρει τον ουρανό». Και τρίστιχο κη΄,  «Ένα γέρικο περιστέρι πετά πάνω απ΄ τις ραγισμένες στέρνες / Ένας άνθρωπος ανηφορίζει το λόφο μ’ ένα ποτάμι στους ώμους / Ο ήλιος σαν χέρι πάνω σε τοιχογραφία, συλλογίζεται». Πόσο πιο συμπυκνωμένα μπορεί να μιλήσει κάποιος για μια  εικόνα επιβίωσης  και συγχρόνως για τη ρωμαλέα και εμπνευσμένη  ζωγραφική, παρά την υποχρέωση σε παραγγελίες και άλλα κερδοφόρα, ενός Μιχαήλ Άγγελου, δηλαδή ενός Προμηθέα που υπήρξε. Σε τελική ανάλυση η ίδια η ποίηση μας διδάσκει πως πρέπει να γράφουμε και να διαβάζουμε  έναν ποίημα, πως πρέπει να διαβάζουμε γενικώς, με όλες τις αισθήσεις και τις γνώσεις σε συναγερμό και το αντίστροφο βεβαίως. Η γραφή του Κώστα Λιννού μοιάζει με την μαθηματική ουσία του σύμπαντος με μια θριαμβική διαφορά, επιμένει στην επαλήθευση, κάτι απολύτως ανθρώπινο και πέρα απ’ το θεϊκό, εκτός αν ο άνθρωπος είναι η προσπάθεια επαλήθευσης του θεϊκού. Έτσι με σπρώχνει η ποιητική του Κώστα Λιννού να στοχαστώ.

Και σχεδόν τρυφερό χάδι ο θάνατος κατά την αποδοχή του αναπόφευκτου, «Σ΄ εκείνο το σημείο, και μου έδειξε μια γλάστρα με δυόσμο στην ασπρισμένη ταράτσα, ο ουρανός είναι πιο κοντά (Το πέρασμα στον ουρανό είναι πιο πλατύ).  Τους βλέπεις εκείνους τους τάφους; Έχουν χαράξει πάνω τους καράβια. Άλλοι χαρταετούς . Όπως μπορεί φεύγει ο καθένας». Και αλλού, «…Όπως ακούγονται μακριά μέσα στη νύχτα / Το πέσιμο της άγκυρας στη θάλασσα / Το αβέβαιο ταξίδι και το τρίξιμο του κάβου / Έτσι ακούγεται η συγχώρεση της βροχής…».

 

 

Ποίηση που παλεύει με το αναπόφευκτο, τη θλίψη, την πανωλεθρία, την καρτερία και την άφεση. «Όλα χωνεμένα στους γδαρμένους λόγους / Ενός γενέθλιου τόπου με συννεφιά, / Συμπονετικό ορίζοντα και συγχώρεση».  Συχνά μπορούμε να μιλάμε για ποίηση με σενάριο ή μάλλον ποίηση που χρησιμοποιεί μια υπόθεση με στήσιμο θεατρικό. Εικόνες ενός  Τableau Vivant αλλεπάλληλες σαν ορίζοντες που συνθέτουν το περιβάλλον των ιδεών του ποιητή καθώς παρατηρεί, καταγράφει και μεταγράφει, με την Σεφερική έννοια, το τοπίο του μέλλοντος μέσα από τα δρώμενο. Μια  αρχαία τραγωδία σε μέγεθος τηλεγραφήματος σχεδόν.  Μιλώ για την ποιητική σύνθεση με τίτλο «ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΑΜΜΑΤΙΣΤΗ», όπου τα πάντα λειτουργούν και υποκρίνονται για δυο  λεξούλες με το πανίσχυρο του αληθούς πίσω τους, τεχνηέντως κάπου στο σώμα του ποιήματος μόνο και μόνο για να μην μας τρομοκρατήσει η επανάληψη του δράματος, μόνο και μόνο, ίσως, για πάρει το ποίημα κάτι από την ισχύ μιας  αποκάλυψης, μιας υπενθύμισης πως η γύμνια του μέλλοντος είναι εδώ … «Το ιερό πέθανε».  Το ιερό πέθανε αλλά ο Κώστας Λιννός δεν είναι ένας ποιητής της απόγνωσης, μα ένας ποιητής της προσμονής. Γνωρίζει την ανθρώπινη φύση. Πως μέσα από το μηδέν, την οδύνη και την συντριβή  στολίζεται με ζωή το Σύμπαν. Είναι σπανιότατο είδος η ζωή στο Σύμπαν. Είναι ο διάλογος των θανάτων που οδηγεί στη γένεση. Είναι σπανιότατη συνθήκη η ζωή στο Σύμπαν τόσο σπάνια που η ισχύ της μοιάζει της αθανασίας…  « Όταν άγγιξαν / Οι λέξεις τη σελίδα / Ήτανε νεκρές», και αλλού, «Πρόσωπο παλιό, / Αγαπημένο τώρα / Χόρτο στη μνήμη», και αλλού, «Ήμασταν περιουσία μιας εποχής που μας ξόδεψε», και αλλού, «Μέσα μου ξανά / Τα πράγματα γεννιούνται / Πιο αληθινά!».  Θα μπορούσα όμως να τελειώσω την παράθεση στίχων με το θαυμάσιο ενός Αναστάσιμου στοχασμού:  «Το φως μετράει τα χρόνια. Η λέξη πεντακάθαρη και άδεια» . Ναι,  τούτη η συλλογή δεν φτάνει να την διαβάσεις στίχο προς στίχο, ποίημα προς ποίημα, σελίδα προς σελίδα. Πρέπει να ανακατέψεις για να νοιώσεις σωστά τις γεύσεις, να φτάσεις στην επίγευση. Και να πως μας καλεί να φτάσουμε στο Τέλος ο Κώστας Λιννός: με τον διάλογο ανάμεσα στα ίσια και στα άνισα, «…Αρκεί το παράθυρο να γεμίσει με στραφτάλισμα μισοκρυμμένου γιαλού για να δικαιωθεί ο στοχασμός. Κι απ’ την ανάποδη οι φίλοι σαν ωραία συνταιριασμένα χρώματα φαίνονται. Γιατί με την ευγένεια των κέδρων συναντήθηκαν οι τυχερές γραμμές των χεριών τους. Ακροβάτες; Καλόγεροι; Ας είναι. Κάθε βλέμμα με την ορθογραφία του…».

Ολοκληρώνω  μ’ έναν στίχο  σμιλευμένο μήνυμα σε μάρμαρο που ενημερώνει τον «ΜΕΛΕΤΗΤΗ» σαν  σήμανση κατεύθυνσης σε πολύβουο σταυροδρόμι.  Και χρησιμοποιώ τη λέξη «μελετητής» γιατί εδώ η έννοια «αναγνώστης» μου φαίνεται αδύναμη ή και ταπεινή όταν «Μέσα στις αψίδες δονείται ακόμη ένα παλιό παραμύθι χωρίς θριάμβους».

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top