Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / 1922-1940: Η σχεδόν άγνωστη ιστορία
17/07/2019, 12:10 πμ

1922-1940: Η σχεδόν άγνωστη ιστορία

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης //

 

Γιώργος Μαυρογορδάτος, “Μετά το 1922. Η παράταση του Διχασμού”, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2017

 

Μια καταστροφή, φυσική ή ανθρώπινη, είναι πάντα η απαρχή μιας νέας σελίδας στην ιστορία ενός τόπου. Η διάσωση της συλλογικής μνήμης με τις μαρτυρίες των επιζώντων, πρωταγωνιστών και κομπάρσων, αθώων και φταιχτών, θυμάτων και θυτών, καθώς και η αρχειακή έρευνα των γεγονότων που οδήγησαν στην καταστροφή αποτελούν μια ανεξάντλητη πηγή καταγραφής γνώσης και εμπειρίας. Με βάση αυτά τα στοιχεία ο Αλέξανδρος Μαυρογορδάτος, διεθνώς αναγνωρισμένος πολιτικός επιστήμονας, επιχειρεί να αφηγηθεί και να ερμηνεύσει τα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και ιστορικά γεγονότα στο πόνημα Μετά το 1922. Η παράταση του Διχασμού.

Η αφήγηση δεν ξεκινά από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αλλά έναν αιώνα νωρίτερα από τη γέννηση του νεοελληνικού ελλαδικού κράτους. Σύμφωνα με τον συγγραφέα η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων του ελληνικού Μεσοπολέμου μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την ανάλυση και αιτιολόγηση όλων των πολιτικών συνιστωσών, ελληνικών και διεθνών, οι οποίες συνέβαλαν κατά το παρελθόν στη δημιουργία νοοτροπιών, συμμαχιών και αντιπαλοτήτων στον ελληνικό πολιτικό στίβο.

Ο Μαυρογορδάτος δεν αρκείται στην απλή εξιστόρηση ιστορικών γεγονότων. Με γλώσσα απλή, ύφος γλαφυρό και πειστική επιχειρηματολογία εξηγεί την έννοια του «Διχασμού» τόσο στην πολιτική όσο και στην ελληνική κοινωνία. Η αρχή έγινε από την επανάσταση του 1821 όταν ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων με ορθόδοξο θρήσκευμα αποφάσισε να ορίσει τον τόπο του και την μοίρα του ανεξάρτητα από τον οθωμανό κατακτητή. Από τότε ξεκίνησαν και οι εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες στον 20ο αιώνα πυροδοτήθηκαν από τον «Εμφύλιο Διχασμό» του 1915, όπως αναφέρει ο συγγραφέας στο πρώτο του πόνημα «1915, Ο Εθνικός Διχασμός». Το παρόν ιστορικό έργο είναι η συνέχεια της σύγκρουσης, η οποία ξεκίνησε το 1915 και έθεσε στην ελληνική κοινωνία το βασανιστικό δίλλημα, «Βενιζέλος ή Βασιλιάς» δημιουργώντας δυο στρατόπεδα, το φιλοβενιζελικό και το φιλοβασιλικό. Η σύγκρουση αυτών οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία  ήταν μια εθνική ήττα με ολέθριες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Ο Μαυρογορδάτος στη συνέχεια περιγράφει τα στρατιωτικά κινήματα που ακολούθησαν από την «Επανάσταση του 1922» με τον φιλοβενιζελικό Πλαστήρα και την εκτέλεση των «Έξι» στο Γουδί, την αποτυχημένη «Αντεπανάσταση» των φιλοβασιλικών (1923), την αβασίλευτη δημοκρατία (1924-1925), τη μονοετή δικτατορία Πάγκαλου (1925-1926), την οικουμενική κυβέρνηση (1926-1928), την «Τετραετία Βενιζέλου» (1928-1932), το αποτυχημένο κίνημα Πλαστήρα το 1933 και την δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου στην Αθήνα (1933), το αποτυχημένο κίνημα του Βενιζέλου το 1935 και την δικτατορία Μεταξά (1936-1940).

Ο συγγραφέας εξηγεί ότι από το 1922 μέχρι το 1932 οι φιλοβενιζελικές κυβερνήσεις και ο Βενιζέλος κυβέρνησαν τη χώρα, ενώ από το 1933 έως το 1935 ο Παναγής Τσαλδάρης και το λαϊκό φιλοβασιλικό κόμμα παλινόρθωσαν τη μοναρχία  καταλήγοντας στη δικτατορία Μεταξά.  Ο συγγραφέας υποστηρίζει την πολιτική Βενιζέλου και εξηγεί ότι ο Κρητικός ηγέτης είχε όραμα, στόχους και πολιτικές ικανότητες, στοιχεία ανύπαρκτα στους πολιτικούς του αντιπάλους. Αποφεύγει την αγιοποίηση και τη δαιμονοποίηση προσώπων και καταστάσεων τηρώντας κριτική στάση απέναντι στα σφάλματα όλων των πολιτικών πρωταγωνιστών (Βενιζέλος, Τσαλδάρης, Παπαναστασίου, Πλαστήρας, Κονδύλης, Μεταξάς, κ.λπ.).

 

Γιώργος Μαυρογορδάτος

 

Η ενδελεχής μελέτη αναλύει και όλα τα κοινωνικά φαινόμενα της περιόδου του Μεσοπολέμου, όπως τη σύγκρουση γηγενών-προσφύγων, τις ταξικές ανακατατάξεις, το ρόλο και τη θέση των μειονοτήτων (θρησκευτικές, πολιτικές, εθνοτικές), καθώς και την αντιπαράθεση των Νέων Χωρών (Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη) με την Παλιά Ελλάδα.  Με τον τρόπο αυτό ο αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει την εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων, π.χ. του ΣΕΚΕ σε ΚΚΕ, τον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας, η οποία σταδιακά αστικοποιείται ιδεολογικά και τις συγκρούσεις που απορρέουν από αυτή, καθώς και τις οικονομικές παραμέτρους, οι οποίες επηρέασαν όλα αυτά τα γεγονότα.

Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι ο Γιώργος Μαυρογορδάτος με το παρόν πόνημα φωτίζει μια σχεδόν άγνωστη πτυχή της νεοελληνικής ιστορίας με αντικειμενικότητα και αμεροληψία που οφείλονται στην ολοκληρωμένη αρχειακή έρευνα, τη σωστή βιβλιογραφική ενημέρωση και την εμβριθή επιστημονική ανάλυση. Σημαντικό προτέρημα είναι και οι λογοτεχνικές αρετές των κειμένων, οι οποίες προσκαλούν τον αναγνώστη σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο κοινό εθνικό παρελθόν.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top