Fractal

Ταξίδια σε διαφορετικές και, συγχρόνως, τόσο ταυτόσημες υπάρξεις και ανθρώπινες ταυτότητες

Γράφει η Αλεξάνδρα Κορωναίου // *

 

Κωνσταντίνος Μούσσας «Μεσοτοιχίες», Εκδ. Κέδρος, 2021, σελ. 115

 

Στη συλλογή διηγημάτων με τον αρχιτεκτονικό τίτλο Μεσοτοιχίες ο συγγραφέας  Κωνσταντίνος Μούσσας μας ταξιδεύει μέσα από εννέα ιστορίες εννέα διαφορετικών ανθρώπων όχι μόνο σε διαφορετικές χώρες, τόπους και εποχές αλλά και σε διαφορετικές και, συγχρόνως, τόσο ταυτόσημες υπάρξεις και ανθρώπινες ταυτότητες. Από την Ελλάδα στην Προβηγκία , στη Ρουμανία, στη Νάπολη… Από την Κατοχή και τον σπαρακτικό εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα μέχρι την κυνική δικτατορία του Τσαουσέσκου και την παρούσα πανδημική κρίση. Εννέα ανθρώπινες ζωές που θυμίζουν τις ζωές των άλλων ή, απλώς, τις δικές μας.

Πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες των διηγημάτων αναζητούν άλλοτε νοσταλγικά και άλλοτε με ανείπωτη αγωνία και πανικό ένα νήμα που να τους οδηγεί στο νόημα της ζωής, στην τέχνη της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο συγγραφέας αποδεικνύεται ένας «τεχνίτης» υψηλής λογοτεχνικής έκφρασης, δίχως περιττές περίτεχνες περιγραφές, που καταφέρνει να χωρίζει και να ενώνει τους φαντασιακούς του «ήρωες» στην ίδια χρονική στιγμή: τη στιγμή της δικής του γραφής που δίνει περιεχόμενο στις παράλληλες πορείες εκείνων που δεν θα συναντηθούν ποτέ και πουθενά αλλού έξω από αυτή τη γραφή.

Αυτό που με σαγήνευσε σε αυτή τη συλλογή, αυτό που κρατώ εντός μου, είναι η σθεναρή βούληση, η ψυχική ενέργεια και η συχνά ανεκπλήρωτη αλλά ποτέ πεπερασμένη επιθυμία να δραπετεύσουν οι άνθρωποι από τις «μεσοτοιχίες»  της καθημερινότητας τους, να βγουν από τα τείχη, άλλοτε επιστρέφοντας με τρυφερή νοσταλγία στις μνήμες κι άλλοτε αγκιστρωμένοι στο «εδώ και τώρα». Να υπερβούν την απειλή, το φόβο, την προδοσία των ονείρων τους, την άρνηση, την αρρώστια, το θάνατο.

Στα πιο διαφορετικά σημεία του ταλαίπωρου και θαυμαστού κόσμου που μας περιβάλλει ο συγγραφέας δεν συνομιλεί μόνο με τους ήρωες και τις ηρωίδες που ο ίδιος κατασκεύασε. Συνομιλεί παράλληλα και σχεδόν ψιθυριστά, μέσα από τους τοίχους του χώρου και του χρόνου, με τους συγγραφείς και τους ποιητές που αγαπά και σημάδεψαν τη δική του πορεία στη γραφή και την τέχνη: από τους αρχαίους μέχρι τον Καβάφη, τον Τενεσί Ουίλιαμς και τον Φραντς Κάφκα.

Οι μεσοτοιχίες κανονικά οριοθετούν,  χωρίζουν, τμηματοποιούν. Είναι οι στέρεοι τοίχοι ή οι ελαφρές γυψοσανίδες που υψώνονται στα διαμερίσματα, στα γραφεία, στα σχολεία αλλά και ανάμεσα στις διαφορετικές παραδόσεις, στις γλώσσες και τις κουλτούρες. Όμως ο συγγραφέας είναι σα να επιθυμεί να πέσουν αυτές οι μεσοτοιχίες, σα να αναρωτιέται διαρκώς ή να μας θέτει το ερώτημα που δύσκολα μπορεί να βρει απάντηση:  Μπορούν οι μεσοτοιχίες, αντί να μας χωρίζουν,  να μας ενώσουν τελικά και πώς;

 

Κωνσταντίνος Μούσσας

 

Μόνο οι αφηγήσεις του Κωνσταντίνου Μούσσα το πετυχαίνουν. Μέσα από τις Μεσοτοιχίες του ο αναγνώστης «ακούει»  το βουβό πόνο ή τη συγκίνηση της χαράς, την οδύνη, την εγκατάλειψη, την αγωνία αλλά και το βαθύ μίσος των ανθρώπων. Οι μεσοτοιχίες γίνονται έτσι αυθαίρετα χωρίσματα που ο συγγραφέας τα «γκρεμίζει» μέσα από μια άλλη θεώρηση της ζωής και του θανάτου, μια άλλη κοσμοθεωρία της ανθρώπινης οικουμενικής ύπαρξη. Παρά και ενάντια στην εποχή.  Γιατί όπως σοφά λέει ένας από τους πρωταγωνιστές του: «εδώ και δεκάδες χρόνια οι άνθρωποι πάσχιζαν να μικρύνουν με κάθε τρόπο και μέσο τις αποστάσεις, κυριολεκτικά και μεταφορικά, να σμίγουν ευκολότερα, ελεύθερα και πιο γρήγορα, να περιορίσουν τις διαφορές – φυλετικές, θρησκευτικές , πολιτικές-, να συναντηθούν σε κοινωνίες ανοιχτές και ανεκτικές, χωρίς περιορισμούς , σύνορα και προκαταλήψεις». Και να που τώρα, στη δυστοπία που έπαψε να είναι κινηματογραφικό σενάριο φαντασίας, καλούμαστε να ζήσουμε με μάσκες και αντισηπτικά, με καχυποψία και απομόνωση, με αποστάσεις και μεσοτοιχίες όχι μόνο στην καθημερινή επικοινωνία αλλά και στο νου και στην ψυχή μας.

Θα τα καταφέρουμε άραγε να ξεφύγουμε; Δεν το γνωρίζω. Αυτό που γνωρίζω είναι πως στο πιο ζοφερό καλοκαίρι για τον τόπο μας αξίζει να διαβάσουμε τις Μεσοτοιχίες. Τρυφερά και ίσως λίγο θλιμμένα. Όπως ο ίδιος διαβάζει ένα από τα αγαπημένα του βιβλία χαϊδεύοντας προσεκτικά το εξώφυλλο και που δεν είναι άλλο από τη «Δίκη» του Φραντς Κάφκα.

 

 

* Η Αλεξάνδρα Κορωναίου είναι Κοσμήτορας της σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου / Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top