Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η απροσκύνητη ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού
23/06/2021, 5:01 μμ

Η απροσκύνητη ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού

Γράφει η Κατερίνα Λιβιτσάνου- Ντάνου //

 

Μιχάλης Κατσαρός «Μείζονα Ποιητικά», εκδ. Τόπος

 

Ο Μιχάλης Κατσαρός (1920 – 1998) υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς ποιητές του 20ου αιώνα στη νεοελληνική λογοτεχνία, εκπρόσωπος της α’ μεταπολεμικής γενιάς. Οι τρεις μείζονες συλλογές του (Μεσολόγγι 1949, κατά Σαδδουκαίων 1953, Οροπέδιο 1957) προκάλεσαν αίσθηση όταν πρωτοεκδόθηκαν, αλλά και αντιδράσεις από τη μεριά της αριστεράς, λόγω του ελευθεριακού περιεχομένου της δεύτερης συλλογής. Το έργο του δεν έπαψε ποτέ να διαβάζεται και να κρίνεται. Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς  Έλληνες συνθέτες (Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Κουνάδης κ. ά.).

Η συλλογή ΜΕΙΖΟΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ το 2018, είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του και περιλαμβάνει:

1) Αντί προλόγου: από τον υπεύθυνο της έκδοσης Άρη Μαραγκόπουλο, όπου μεταξύ των άλλων γράφει «στα ποιήματα που καταγράφονται στον τόμο αυτό ο αναγνώστης μπορεί εύκολα να διακρίνει: το χαρακτηριστικό ύφος του Μιχάλη Κατσαρού, την ειρωνεία τη σάτιρα, την υπαινικτική γραφή, την κατάτμηση και την εναλλαγή των εικόνων, την αποστασιοποίηση του αφηγητή, την επιβλητική προβολή του ως οραματιστή, την ελευθεριακή – ριζοσπαστική του στάση απέναντι στην εξουσία».

«για τούτο παρέμεινα με τα κουρέλια μου/ όπως με γέννησε η Γαλλική επανάσταση / όπως με γέννησε η απελευθέρωση των νέγρων / όπως με γέννησες μάνα μου Ισπανία / ένας σκοτεινός συνωμότης» (Δωριείς 1953)

   2)  Α’ ΜΕΡΟΣ : Μεσολόγγι, Κατά Σαδδουκαίων, Οροπέδιο (τρεις συλλογές)

Στο Μεσολόγγι έγραψε το ποίημα της πρώτης συλλογής, ενώ η 2η συλλογή περιλαμβάνει 20 ποιήματα «αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών / και διαβατηρίων / στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη / διπλωματία / στα εργοστάσια πολεμικών υλών / σ’ όλους τους αδιάφορους και τους σοφούς / στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας / αντισταθείτε». Η 3η συλλογή  είναι ένα ποίημα σε επτά μέρη.

  3) Β΄ΜΕΡΟΣ : 1) Ανέκδοτα, αδημοσίευτα, αθησαύριστα ποιήματα. Εδώ παραθέτονται άγνωστα για το κοινό ποιήματα που δίνουν τις εξής συλλογές: α΄ ποιήματα και απολογία, β΄το πνιγμένο στάρι, γ΄ στην απέναντι όχθη,  δ΄ δε θα ‘ρθεί,  ε΄Άνοιξη 1951 2) Ιστορικά, όπου εδώ γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, που σημάδεψαν τον ποιητή (θάνατος Παλαμά, Χιροσίμα, Αντίσταση, Δεκεμβριανά, εμφύλιος κλπ). « Χιροσίμα /  Πολιτεία , εχθρική πολιτεία / του μπλάβου Ωκεανού / Σταθήκαμε ορθοί στο Έρεβος / μάταια προσμένουμε τον Πόνο / μάταια προσμένουμε τον Άνθρωπο»  3) Αυτοβιογραφικά: η περιπετειώδης ζωή του ποιητή από τα τρυφερά του χρόνια εμπνέει εμφανώς το έργο του, καθώς διαπλέκεται στενά με τη δραματική, στο επίπεδο του τραγικού, κοινωνική ζωή αυτού του τόπου. «επιτύμβιο / ΕΔΩ ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΗΣΥΧΟΣ Ο ΜΙΧΑΛΙΟΣ / ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ / ΚΙ ΑΚΟΜΑ ΣΤΕΛΝΟΥΝΕ ΧΑΡΤΙΑ / ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΛΟΥΝΕ».

4) Μιχάλης Κατσαρός, εν είδει βιογραφίας: εδώ, αντί επιλόγου, ο γιος του ποιητή Στάθης Κατσαρός παραθέτει λεπτομέρειες από τη ζωή, το χαρακτήρα και το έργο του πατέρα του «στις 18-9-1988, στο Ηρώδειο, ο Μίκης Θεοδωράκης παρουσιάζει την καντάτα Κατά Σαδδουκαίων Πάθη με μεγάλη ορχήστρα και χορωδία, μπροστά σε ένα κοινό πολλών χιλιάδων ακροατών. Στο τέλος της παράστασης ο Κατσαρός αποθεώνεται».

Ιδιαίτερη και αξιόλογη η γραφή του Μιχάλη Κατσαρού. Τιμή και θαυμασμός σε όλους εκείνους που αντιστέκονται στα κακώς κείμενα, με το δικό τους τρόπο! Ο καθένας από μας διαβάζει φυσικά ό,τι του αρέσει, αρκεί να διαβάζει και να επαγρυπνά. Συγκρατώ τη ρήση του Σεφέρη από τη σελίδα 73 του βιβλίου «Μένει να ξαναβρούμε τη ζωή μας τώρα που δεν έχουμε πια τίποτα. Φαντάζομαι, εκείνος που θα ξαναβρεί τη ζωή, έξω από τόσα χαρτιά, τόσα συναισθήματα, τόσες διαμάχες και τόσες διδασκαλίες θα είναι κάποιος σαν εμάς μόνο λιγάκι πιο σκληρός στη μνήμη» (Τετράδιο Γυμνασμάτων 1940).

 

Μιχάλης Κατσαρός

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top