Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μελέτες για τον Κάλβο και τον Σολωμό
20/08/2019, 11:26 μμ

Μελέτες για τον Κάλβο και τον Σολωμό

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

 

Δημήτρης Κονιδάρης “Με τις ευχές του Κάλβου” Εταιρεία Κερκυραϊκών σπουδών, 2019, σελ. 122

 

Ο Δημήτρης Κονιδάρης (1946 ) ποιητής και συγγραφέας, συνιδρυτής, συνεκδότης και συνδιευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Πόρφυρας, είναι και κριτικός βιβλίων, όρος που μάλλον δεν τον ενθουσιάζει. Έχει γράψει βιβλιοκριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις βιβλίων σε ποικίλα έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά, που ο ίδιος αποκαλεί «προσεγγίσεις βιβλίων».  Στο πρόσφατο βιβλίο του Οι ευχές του Κάλβου συμπεριλαμβάνονται μερικές από αυτές τις «προσεγγίσεις» που έχουν δημοσιευτεί  στο Βήμα της Κυριακής, την κερκυραϊκή Ενημέρωση και τον Πόρφυρα. Παρά τον τίτλο που παραπέμπει στον Επτανήσιο ποιητή Ανδρέα Κάλβο (Ζάκυνθος 1792-Λάουθ Αγγλίας 1869), γιο του Κερκυραίου Τζανέτου Κάλβου και της Ζακυνθινής Ανδριανής Ρουκάκη, τα κείμενα του Κονιδάρη δεν αναφέρονται αποκλειστικά σε αυτόν, απλώς τον επέλεξε από το σχετικό κείμενο που είχε δημοσιευτεί στο Βήμα το 2000 και τιτλοφορήθηκε έτσι από τον υπεύθυνο συντάκτη του.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του, τα κείμενα περιλαμβάνονται κατά χρονολογική σειρά δημοσίευσης, με εξαίρεση το Οι ευχές του Κάλβου που μπήκε πρώτο. Σε αυτό, διαβάζουμε την άποψη του Κονιδάρη για τη μελέτη του Γιώργου Ανδρειωμένου Οι Επτανήσιοι στα σχολικά αναγνώσματα  της τελευταίας εξηκονταετίας. Ο Ανδρειωμένος παρατηρεί στα σχολικά βιβλία του δημοτικού και σ’ εκείνα της Μέσης Εκπαίδευσης την κυριαρχία του Διονυσίου Σολωμού (με πιο δημοφιλές ποίημα τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν»), ακολουθούν οι άλλοι Επτανήσιοι: Λορέντζος Μαβίλης, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Γεράσιμος Μαρκοράς, Ανδρέας Λασκαράτος, Ανδρέας Κάλβος και άλλοι. Κάτι άλλο που παρατηρεί ο Ανδρειωμένος, είναι οι «γλωσσικές εξομαλύνσεις» κειμένων, δεδηλωμένες ή αδήλωτες διασκευές, «συγχρονισμός» της ορθογραφίας κα άλλα τέτοια που ξενίζουν και ίσως εκνευρίζουν έναν μελετητή.

Το επόμενο βιβλίο σχετικά με τον Κάλβο που «κρίνει» ο Δημήτρης Κονιδάρης είναι η μελέτη της Χρυσούλας Καραντζή  Η αξιοποίηση της γλωσσικής πολυτυπίας στη δημιουργία του ύφους. Το παράδειγμα του Ανδρέα Κάλβου. Στο κείμενό του διαβάζουμε πως η γλώσσα του Κάλβου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί λόγια ή καθαρεύουσα με αρχαϊστικά  και δημώδη στοιχεία. Ο Κάλβος αξιοποίησε την γλωσσική πρωτοτυπία , γεφυρώνοντας τα δύο άκρα και αναδεικνύοντας ουσιαστικά την διαχρονική ενότητα της γλώσσας και ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας το προσωπικό του ύφος και τη σπάνια πρωτοτυπία του.

Άλλο βιβλίο που προσεγγίζει ο Δημήτρης Κονιδάρης είναι το Επτανησίων σολωμικά προλεγόμενα σε επιμέλεια του πεζογράφου και συγγραφέα Περικλή Παγκράτη, συνιδρυτή, συνεκδότη και συνδιευθυντή του Πόρφυρα. Η διαφορά από ανάλογες  ή παρόμοιες συγκεντρώσεις κριτικών κειμένων για τον Σολωμό, και όχι μόνο, έγκειται στο ότι η συγκεκριμένη έκδοση περιλαμβάνει μόνο προλεγόμενα εκδόσεων και όχι γενικά κριτικά κείμενα. Ο Παγκράτης προσθέτει και τη δική του σύντομη εισαγωγή και κριτική ματιά, με κυριότερους άξονες το πρόβλημα της έκδοσης των σολωμικών έργων και τον καθοριστικό παράγοντα της ποιητικής του Σολωμού, αλλά και του Κάλβου, για τη διαμόρφωση της επτανησιακής κριτικής.

 

Δημήτρης Κονιδάρης

 

Η μελέτη του Π.Δ. Μαστροδημήτρη  Επτανησιακά/Μελετήματα για την επτανησιακή λογοτεχνία και κριτική (1960-2005, περιλαμβάνεται στα υπό κρίσιν βιβλία του Δημήτρη Κονιδάρη. Ο μεγαλύτερος αριθμός των μελετημάτων του Μαστροδημήτρη, ειδικού στην επτανησιακή λογοτεχνία, αφιερώνεται στον Σολωμό και τον Κάλβο. Ακολουθούν  εκείνα για τον Πολυλά, τον Μαρκορά και τους άλλους. Το συμπέρασμά του συγγραφέα είναι πως η επτανησιακή λογοτεχνία δεν υπήρξε μόνο λογοτεχνική σχολή εξαιρετικών κορυφώσεων και σαφούς ιδιοπροσωπίας, αλλά λαμβάνει απροσδόκητα μια πρόσθετη διάσταση επικαιρότητας, καθώς υπήρξε παράδειγμα γόνιμης επικοινωνίας με την ιταλική. Κι αυτό διότι είχε επιρροές από την δυτική παιδεία, αφού τα Επτάνησα επί χρόνια τελούσαν υπό την κυριαρχία των Βενετών.

Τελειώνουμε αυτή την περιήγηση στα βιβλία που σχολιάζει ο Δημήτρης Κονιδάρης με τη μελέτη του Γιάννη Δάλλα Σολωμός και Κάλβος/ Δύο αντίζυγες ποιητικές της εποχής, όπου ο μελετητής υποστηρίζει πως οι δύο κορυφαίοι επτανήσιοι ποιητές ανέδειξαν ποιητικά, μαζί με άλλους ομοτέχνους τους, την επανάσταση του 1821. Ο Σολωμός μίλησε για την επανάσταση μέσω των Ύμνων του και των Ελεύθερων Πολιορκημένων, ενώ ο Κάλβος μέσω των Ωδών του. Συμπερασματικά, διαβάζουμε, οι δύο μεγάλοι Επτανήσιοι, είχαν φυσική εκλεκτική συγγένεια και κοινές αφορμήσεις έμπνευσης από τον ξεσηκωμό κατά του Οθωμανικού ζυγού.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top