Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ είναι αυτάρκης σαν ζώο στο σκιόφως…»
20/07/2021, 9:23 μμ

«Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ είναι αυτάρκης σαν ζώο στο σκιόφως…»

Γράφει η Έφη Καλογεροπούλου // *

 

Νικήτας Σινιόσογλου, «Λεωφόρος ΝΑΤΟ» Δοκιμή περιπλάνησης, εκδόσεις Κίχλη,2019

 

Είναι τα ποτάμια

 

Είμαστε ο χρόνος. Εκείνη είμαστε η περίφημη

παραβολή του Σκοτεινού Ηράκλειτου.

Είμαστε το νερό, όχι το σκληρό διαμάντι,

αυτό που χάνεται, όχι αυτό που μένει.

Είμαστε το ποτάμι κι ο Έλληνας εκείνος

που κοιτάζεται στο ποτάμι. Η αντανάκλασή του

αλλάζει στο νερό του εναλλασσόμενου καθρέφτη

στο κρύσταλλο που αλλάζει σαν τη φωτιά.

Είμαστε το μάταιο προκαθορισμένο ποτάμι

όπως κυλά προς τη θάλασσα. Το σκέπασε η σκιά.

Όλα μάς αποχαιρετούν, όλα μακραίνουν.

Η μνήμη δεν εξαργυρώνει το νόμισμά της.

Και ασφαλώς κάτι υπάρχει που απομένει

και ασφαλώς κάτι υπάρχει που θρηνεί.

 

Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Ποιήματα

μτφρ.Δημήτρης Καλοκύρης

Η « Λεωφόρος ΝΑΤΟ» είναι μια φλανερί, η περιγραφή του βιώματος μιας οδοιπορίας ,σε μια λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας, που διασχίζει το Θριάσιο Πεδίο από τον Ασπρόπυργο στην Ελευσίνα, αλλά και μια απόπειρα εξερεύνησης των ορίων του δοκιμιακού λόγου, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

 

 «… Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ δεν διαθέτει εστίες , ας πούμε σχολεία, εμπορικά κέντρα θέατρα, σινεμά γκαλερί, βιβλιοπωλεία, μπαράκια, εστιατόρια. Κι όσο βαθαίνει, αραιώνουν τα καταστήματα κάθε λογής, όσα θρέφουν ολημερίς το ανθρώπινο μελίσσι της πόλης, όπως φαρμακεία βενζινάδικα και περίπτερα.

Από το ύψος της τουβλοποιίας του Κοκκινογένη συμπλέκονται εκκρεμείς εργοστασιακές μονάδες και μολυσμένα βοσκοτόπια, αποθηκευτικοί χώροι υπαίθριοι και κλειστοί, μάντρες αυτοκινήτων και υπερφυών ανταλλακτικών, σύγχρονα χαλάσματα κάθε είδους, ημιτελείς κατασκευές και αυθαίρετες επεκτάσεις, προκατασκευασμένα σπίτια καινούργια και άλλα ρημαγμένα, τα λεγόμενα λυόμενα, μαντρότοιχοι και περιφράξεις αυτοσχέδιες ή ανεπαρκώς σχεδιασμένες. Άραγε βρίσκεται ο τόπος σε φάση οικοδόμησης ή αποδρομής; Πυκνώνει η καταλύεται, δυναμώνει ή ασθενεί;…» (Λεωφόρος ΝΑΤΟ, σελ.10)

 

Η περιπλάνηση αυτή, έχει για τον φλανέρ /Σινιόσογλου, όλα τα χαρακτηριστικά μιας προσωπικής υπαρξιακής αποκάλυψης .Εξελίσσεται σε μια οδοιπορία – φανέρωση, της μυστικής ζωής των πραγμάτων, μια  τελετουργία, αλλά και μια απόπειρα καθαρμού του οδοιπόρου /σύγχρονου μύστη, καθώς αυτός διασχίζει τον τόπο που στην αρχαιότητα ελάμβαναν χώρα τα Ελευσίνια Μυστήρια.

«Τα φορτηγά που περνούν από την Λεωφόρο ΝΑΤΟ καταλήγουν σε τόπους που ξεστράτιζαν τα πιο ατίθασα μέλη της πομπής των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Οι πομπές των φορτηγών σκάβουν τον τόπο, βγάζουν στην επιφάνεια νέα μυστήρια,…» (Λεωφόρος ΝΑΤΟ, σελ.28)

 

Ο Σινιόσογλου βαδίζει ανάμεσα σε σύγχρονα ερείπια «έναν ουλώδη ιστό από σκυρόδεμα, χαλασμένη γη, μπάζα ακαταμέτρητα και άσφαλτο, νεόπλασμα ξηρό και στραγγισμένο» (Λεωφόρος ΝΑΤΟ, σελ.19), μέσα σε μια ανοχύρωτη, ελεύθερη φύση –γη  που αντιστέκεται και αρνείται πεισματικά να του υποταχθεί, να μετατραπεί εν τέλει σε τοπίο.

 

«Οι βερμπαλιστές διανοούμενοι λένε πως τοπίο ονομάζουμε τον εξανθρωπισμό της φύσης μέσω της αισθητικής εμπειρίας του υποκειμένου. Με απλά λόγια :τοπίο είναι η μεταμόρφωση της άναρχης φύσης σε σχήμα η πίνακα οργανωμένο από τον νου και το ένστικτο του καλλιτέχνη. Η διάκριση φύσης και τοπίου είναι γνωστή στη φιλοσοφία της τέχνης κι εξόχως χρήσιμη για τον φλανέρ. Ο πλάνης είναι αλχημιστής, καθώς με τη ματιά του τρέπει την φύση σε τοπίο όπως ο καλλιτέχνης… Μόνον ενώπιος ενωπίω μ έναν τόπο που αρνείται να γίνει τοπίο είναι όλα τόσο πιο δύσκολα.» (Λεωφόρος ΝΑΤΟ, σελ.34)

 

Διαβάζοντας τη «Λεωφόρο ΝΑΤΟ», είναι σαν να παρακολουθώ μια road movie, ένα ασπρόμαυρο υπαρξιακό ταξίδι με συνεχή  φλας μπακ και «κάδρα» κινηματογραφικής υφής που εκδιπλώνονται μέσα από διαφορετικές γωνίες λήψεις αλλά και βάθη πεδίου. Σύρομαι συνειρμικά μέχρι το κινηματογραφικό «Dead Man» του Jim Jarmusch,ακροπατώ στην «Ρημαγμένη όχθη» του Heiner Muller, βλέπω τον φλανέρ να βαδίζει στη Λεωφόρο ΝΑΤΟ προσπαθώντας να επιπλεύσει ανάμεσα στα φερτά υλικά ενός ποταμού, που μπορεί να είναι και ο Αχέροντας, ο ποταμός της θλίψης.

Ένας εσωτερικός πολλαπλασιαστής σημαινόμενων λειτουργεί στην συνάντηση του πλάνητα/Σινιόσογλου με το σύγχρονο συντρίμμι. Οι αισθήσεις δοκιμάζουν τις αντοχές τους και το ένστικτο επίσης. Οι συμφύσεις μηχανικών και φυσικών στοιχείων, έτσι όπως απαρτίζουν αυτόν τον ασύμπηκτο κατά Μιχαήλ Μητσάκη τόπο (σελ.66), αποκαλύπτουν μέσα από πλήθος ευφάνταστους συνδυασμούς την ενιαία δομή του κόσμου μας.

«Ώσπερ σάρκα εική κεχυμένων ο κάλλιστος κόσμος» /Σαν σωρός σκουπίδια χυμένα στην τύχη ο ωραιότερος κόσμος», μας λέει ο Ηράκλειτος.

 

Νικήτας Σινιόσογλου

 

Κίνηση και σκέψη γεννούν τον  χρόνο. Χρόνο που σκορπίζεται ανάμεσα σε σύγχρονα ερείπια και συντρίμμια μετέχοντας σε ένα παιχνίδι επαναβίωσης αναμνήσεων. Σκιρτήματα και μνήμες  διεκδικούν τη ζωτική τους θέση στο παρόν.

Κι η επαναβίωση αυτή ίσως να ανασύρει μια επιθυμία  επανασυγκόλλησης για ό,τι στο παρελθόν έχει θρυμματιστεί μα δεν έχει οριστικά χαθεί.

Η παράδοση του οδοιπόρου στη Λεωφόρο Νάτο και το ρυθμό της, μοιάζει με παράδοση εραστή στην ερωμένη. Η περιπλάνησή του στους γοητευτικούς λαβυρινθώδεις παραδρόμους της, ενίοτε σκοτεινούς, τρομώδεις και εξ αυτού ελκυστικούς, δοκιμάζουν την υπαρξιακή του ομοιόσταση, αφήνοντας χώρο στην υδαρή ψυχή του να πλανηθεί ελεύθερη στις όχθες τους.

 

«Καθ’ οδόν στη Λεωφόρο Νάτο νοσταλγεί κανείς τον κάματο του λαβυρίνθου και τα τερτίπια του. Η λεωφόρος είναι ένας λαβύρινθος που σαρώθηκε.(…)Συνεχίζουμε να σχετιζόμαστε με τα πράγματα μέσα στους λαβυρίνθους των περίκλειστων εαυτών μας, κι ας μην τα γνωρίζουμε ποτέ πραγματικά, όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους που συναντάμε: τα βάθη του ενός και του άλλου θα είναι πάντα απρόσιτα, κι όμως συνεχίζουμε την πλάνη μαζί.» (Λεωφόρος ΝΑΤΟ, σελ.73)

 

Μια οδοιπορία – αιώρηση στο χρόνο, ένα βυθοσκοπικό βλέμμα από το μακροσκοπικό στο μικροσκοπικό, μια σωματική δοκιμασία – πρόκληση ορίων, ανάμεσα στη θλίψη και τον εφελκυσμό, ένας ομφάλιος λώρος που οδηγεί στην αρχέγονη μήτρα, ένα νευρωνικό ταξίδι στο ενδοπλασματικό δίκτυο της κυτταρικής μνήμης, ένα στοίχημα αποδέσμευσης από την οχύρωση στην ελευθερία, μια σπονδή ελάχιστη στην ανέστια φύση της επιθυμίας.

Τι απ όλα αυτά είναι «η Λεωφόρος ΝΑΤΟ»;

 

«Ξημερώματα βγήκα σε ένα μέρος που έμοιαζε με την Ελευσίνα αλλά δεν ήταν η Ελευσίνα-μια θάλασσα πηχτή σαν πετρελαιοκηλίδα, ολίγα εκτάρια χυμένης πίσσας (…) Τότε την είδα –μια κατσίκα να παλεύει με τα κολλώδη νερά κατάμαυρη από την πίσσα, (…) Κάποιο θυσίασμα που ξέφυγε απ’ τον παλιό καιρό;»

(Λεωφόρος Νάτο, σελ.92)

 

Όπως κι αν την περιγράψει κανείς, «Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ» του Νικήτα Σινιόσογλου είναι μια ποιητική στοχαστική ματιά. Ένα βλέμμα τρυφερότητας, μια στάση εγγύτητας απέναντι σε κάθε τι φθαρτό του κόσμου αυτού. Ένας ήχος που έρχεται από τα βάθη της ιστορίας, για να μας συναντήσει εμάς «τους άρριζους του χρόνου και αλλόθροους του χώρου». Ένα πείραμα in vivo, μιας συνείδησης που διασχίζει διαλεκτικά και διεισδυτικά το θραυσματικό τοπίο της σύγχρονης Ελλάδας, συνθέτοντας εν μέσω ερειπίων την εικόνα της, διαρκώς και εν κινήσει.

 

Το κείμενο απαρτίζεται από 102 αριθμημένες ενότητες και συμπληρώνεται από 30 ασπρόμαυρες εικόνες που συνομιλούν οργανικά με αυτό.

 

 

***

 

 

* Η Έφη Καλογεροπούλου είναι φυσικός, θεατρολόγος και ποιήτρια.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top