Δώδεκα σκαλοπάτια μυστηρίου

Γράφει ο Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης //

«Λάμψη στο σκοτάδι», συλλογικό έργο σε επιμέλεια του Χανς-Όκε Λίλγια, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Ο Χανς-Όκε Λίλγια είναι ο ιδρυτής της Βιβλιοθήκης Λίλγια – Ο κόσμος του Στίβεν Κινγκ, της ιστοσελίδας για τα νέα του Βασιλιά με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Ο Λίλγια ζει στη Σουηδία και το «Λάμψη στο σκοτάδι» είναι το τρίτο βιβλίο του με θεματική τα έργα του Στίβεν Κινγκ. Το έργο αποτελεί επετειακή έκδοση για τα είκοσι χρόνια της Βιβλιοθήκης Λίλγια και έχει ήδη μεταφραστεί σε δεκαπέντε χώρες. Το βιβλίο είναι σε μετάφραση της Έφης Τσιρώνη και μας έρχεται από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Αποτελεί μια συλλογή από δώδεκα ιστορίες, γραμμένες από καθιερωμένα ονόματα στον χώρο της λογοτεχνίας τρόμου, φαντασίας και μυστηρίου. Οι ιστορίες είναι οι εξής:

1. Ο μπλε αεροσυμπιεστής: Μια ιστορία φρίκης, του Στίβεν Κινγκ. Γραμμένο μεν το 1971, όμως αποτελεί ανέκδοτο διήγημα του συγγραφέα μέχρι σήμερα. Ομολογώ ότι μπήκα με ενθουσιασμό στην ιστορία, αλλά, κατά την άποψή μου, δεν είναι και τόσο πετυχημένη –δείχνει γραμμένη κάπως γρήγορα και δίχως να έχει περαστεί δεύτερη ματιά σε αυτή–, οπότε μην περιμένετε πολλά από αυτή.
2. Το δίκτυο, των Τζακ Κέτσαμ & Πι Ντι Κέισεκ. Γραμμένη το 2006, πρόκειται για μια ιστορία γνωριμίας μέσα σε ένα τσατ ρουμ, και για το πώς όλα μπορούν να πάνε στραβά –αρκετά καλό διήγημα και με ταχύ ρυθμό· το απόλαυσα και εκτιμώ θα αρέσει σε πολλούς.
3. Ο Μυθιστόρημα του Ολοκαυτώματος, του Στιούαρτ Ο’ Ναν. Γραμμένη το 2006, και το προφανές του τίτλου τα λέει όλα για το διήγημα αυτό. Αρκετά πικρή ιστορία καθώς διαχειρίζεται τις σκέψεις ενός ηλικιωμένου Εβραίου που επιβίωσε του Ολοκαυτώματος, έγραψε ένα βιβλίο (που κατόπιν γίνεται ταινία), και εκδότες του τον περιφέρουν προς διαφήμιση του έργου, καθώς εκείνος δυσκολεύεται να το διαχειριστεί όλο αυτό συγκρίνοντας το ιλιγγιώδες σήμερα με το φρικτό εκείνο παρελθόν.
4. Ελιάνα, του Μπεβ Βίνσεντ. Γραμμένη το 2017, αποτελεί μια ιστορία συναισθηματικής σύνδεσης αλλά και επιβίωσης. Μιλάει για ένα μη ανθρώπινο πλάσμα –ίσως στο παρελθόν και να ήταν, όμως– που τρέφεται με θύματα από φόνους που έχουν διαπραχθεί από άλλους. Το πλάσμα διαθέτει περισσότερες ευαισθησίες από τους ανθρώπους γύρω της και αναζητά λίγη συμπόνια, και αυτό εκτιμώ ότι θα αρέσει σε αρκετούς αναγνώστες.
5. Πίτζιν και Τερέζα, του Κλάιβ Μπάρκερ. Αρκετά πρωτότυπη ιδέα, γραμμένη το 1993, αλλά δείχνει να είναι γραμμένη μόλις χθες. Διαχειρίζεται την έλευση ενός αγγέλου (με φύλο γυναίκας) που παίρνοντας την ψυχή κάποιου που ελπίζει ότι θα γίνει άγιος, δίνει κατά λάθος ανθρώπινη υπόσταση στον παπαγάλο και τη χελώνα του –ο χαμός γίνεται όταν η άγγελος επιστρέφει για να διορθώσει το λάθος της. Είναι μία από τις τρεις ιστορίες που αγάπησα στη συλλογή και δεν σταμάτησα να χαμογελώ διαβάζοντάς τη.
6. Το τέλος των πάντων, του Μπράιαν Κιν. Γραμμένη το 2017, αποτελεί μια ιστορία θλίψης, πίκρας και μελαγχολίας, και μιλάει για τις αυτοκτονικές σκέψεις ενός πατέρα, μετά τον χαμό του γιου του από ατύχημα και την αυτοκτονία της συζύγου του.
7. Ο χορός του νεκροταφείου, του Ρίτσαρντ Τσίσμαρ. Γραμμένη το 2017 και, τυχαίο ή μη, αυτή η ιστορία «δένει» με την προηγούμενη καθώς αφορά σε έναν άντρα που περιδιαβαίνει ένα νεκροταφείο επειδή έχασε τη γυναίκα του.
8. Ο Μαγνήτης της φωτιάς, του Κέβιν Κουίγκλι. Να η δεύτερη ιστορία της συλλογής που μου άρεσε (και η πρώτη στην καρδιά μου). Γραμμένη το 2017, μιλάει για τρεις πιτσιρικάδες στα δέκα τους που το σκάνε για να πάνε σε ένα λούνα παρκ και μου θύμισε τις καλές ιστορίες του Ρ.Λ. Στάιν στις «Ανατριχίλες» του. Τη βρήκα κοφτερή, με σασπένς, πρωτοτυπία και με έκανε να αναζητήσω και άλλα έργα του συγγραφέα.

«Ελάτε, ελάτε εσείς οι τρεις στο μέρος να σας ξεναγήσω, για όλα τα συναρπαστικά που έχουμ’ εδώ να σας μιλήσω, και αν φρίκες και ανατριχίλες γνήσιες ζητάς, πρέπει να δοκιμάσεις τον Μαγνήτη της Φωτιάς. Ο Μαγνήτης της Φωτιάς δεν είν’ παιχνίδι να γελάς. Φρίκη και τρόμος είναι, στο τέρμα της πλαγιάς»

9. Ο συνοδός, του Ράμσι Κάμπελ. Τυχαίο ή μη (και πάλι!), εδώ έχουμε άλλη μια δεύτερη για ένα λούνα παρκ και έναν επισκέπτη. Προσωπικά δεν «μπήκα» ποτέ μέσα στη ροή της γραφής και απόρησα για τον τίτλο της, αλλά ίσως να φταίει το ότι είναι γραμμένη το 1976.
10. Η μαρτυριάρα καρδιά, του Έντγκαρ Άλαν Πόε. Γραμμένη το 1843, είναι θαρρείς γραμμένη χθες και αποτελεί το διαμάντι της συλλογής. Για όποιον δεν γνωρίζει το θέμα της, η ιστορία μιλάει σε πρώτο πρόσωπο για έναν δολοφόνο ο οποίος έκρυψε το πτώμα του θύματός του και συνεχίζει να ακούει την καρδιά του να χτυπά. Φυσικά, οι λογοτεχνικές προεκτάσεις του εν λόγω διηγήματος είναι τεράστιες για να αναλυθούν σε αυτό το αρθράκι· αρκεί να πούμε ότι έχει δομήσει –αν όχι θέσει– τις βάσεις για τη σύγχρονη λογοτεχνία τρόμου, μυστηρίου, και αστυνομική.

«Είναι δυνατόν να μην άκουγαν; Μεγαλοδύναμε Θεέ –όχι! όχι! Άκουγαν! Υποψιάζονταν! Ήξεραν! Με περιγελούσαν, εμένα και τον τρόμο μου! Αυτό πίστευα κι αυτό πιστεύω. Οτιδήποτε όμως θα ήταν καλύτερο απ’ αυτό το μαρτύριο! Οτιδήποτε θα ήταν πιο υποφερτό από τούτη τη χλεύη!»

11. Μητρική αγάπη, του Μπράιαν Τζέιμς Φρίμαν. Γραμμένη το 2017, και ομολογουμένως πρόκειται για μια αρκετή καλή ιστορία. Διαθέτει ακμές σαρκασμού, είναι γρήγορη και άμεση, και μιλάει για τα όρια που ξεπερνάς, προσπαθώντας να επιδείξεις συμπόνια στην οικογένειά σου και απανθρωπιά σε οτιδήποτε έξω από την οικογένειά σου.
12. Ο οδηγός του φύλακα, του Γιον Αϊβίντε Λίντκβιστ. Αυτή είναι η τρίτη αγαπημένη μου ιστορία στη συλλογή και με εντυπωσίασε περισσότερο από όλες. Είναι η μεγαλύτερη σε έκταση, είναι γραμμένη το 2017 στα σουηδικά, μεταφρασμένη στα αγγλικά και κατόπιν στα ελληνικά, και η ιστορία δείχνει να μην έχει χάσει σταγόνα της ουσίας και του σασπένς με τα οποία γράφτηκε στη μητρική της γλώσσα (όσοι διαβάζουν σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία, θα με καταλάβουν σε αυτό το σημείο). Η πλοκή είναι πρωτότυπη, εξαιρετική και ταχύτατη. Μιλάει για έναν έφηβο που παίζοντας με την παρέα του ένα παιχνίδι ρόλων και φαντασίας βασισμένο στις ιστορίες του Λάβκραφτ, κάνει τυχαία κάποια επίκληση και ένα πλάσμα εμφανίζεται το οποίο κατόπιν τον συνοδεύει όπου και να πάει, ενώ το πλάσμα το βλέπει μόνο εκείνος. Ο συγγραφέας, έχει γράψει το υπέροχο μυθιστόρημα «Άσε το κακό να μπει», όμως και στη μικρή φόρμα του διηγήματος αποδεικνύει την αξία του με αυτή την ιστορία της συλλογής. Οι αναφορές σε βιβλία μαγείας και τρόμου είναι διάχυτες, η ανατροπή του τέλους ανυποψίαστη για τον αναγνώστη, και μέσω του λαβκραφτικού πλάσματος, εμείς παρατηρούμε να αναδύεται το πραγματικό κακό στις πράξεις ενός παιδιού που αποζητά την προσοχή και τη δύναμη, διανύοντας τα εύθραυστα χρόνια της εφηβείας του.

Συμπερασματικά: Δεν ξέρω τι περίμενα να διαβάσω επιλέγοντας αυτή τη συλλογή… Ή, μάλλον ξέρω! Εφόσον αποτελεί μια ανθολογία ιστοριών για τα είκοσι χρόνια μια ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης που αφορά στον Στίβεν Κινγκ, θα ήθελα να διαβάσω ιστορίες που θα ήταν εμπνευσμένες από τις ιστορίες του Βασιλιά (ή, ακόμα περισσότερο, πηγαίνοντάς το ένα βήμα παραπέρα, να διαβάσω ιστορίες που θα περιέχουν ήρωες από τα έργα του Κινγκ). Αυτό δεν συνέβη με τη συγκεκριμένη συλλογή, και ομολογουμένως δεν υπήρχε κάποια συνάφεια με τα έργα του Κινγκ και τις ιστορίες του. Την πρώτη απογοήτευση την πήρα, φυσικά, με την ιστορία του ίδιου του Κινγκ, η οποία μεν θυμίζει την πένα του αλλά ήταν μάλλον ένα πρόχειρα δομημένο κείμενο (και μάλιστα, πολύ μικρότερο σε έκταση απ’ όσο θα θέλαμε). Φυσικά, αυτά που αναφέρω δεν ορίζουν αυτόματα και τη συλλογή κακή, όμως τα κύρια στοιχεία της είναι το σκοτεινό ύφος και το μελαγχολικό μοτίβο, και εφόσον ο τρόμος δεν πέρασε κι από πολλές σελίδες του βιβλίου, σωστότερο θα ήταν να μιλήσουμε για μια συλλογή μυστηρίου. Μου άρεσε το μακάβριο εξώφυλλο που αποτελεί έργο του Βίνσεντ Τσονγκ και ακόμη περισσότερο μου άρεσε που κάθε ιστορία συνοδεύεται από ένα σχέδιο στην αρχή του, δημιουργίες όλα της Έριν Γουέλς. Με έπιασα όλες τις φορές, να κοιτάζω το σκίτσο πιθανολογώντας για το τι θα διαβάσω στην κάθε ιστορία, και μετά την ανάγνωσή της να πηγαίνω πίσω στο σκίτσο ώστε να το ξαναδώ με άλλο μάτι.

Εν κατακλείδι: Μιλάμε για μια συλλογή που της έλειπε το σασπένς και η φρίκη που σου κόβει την ανάσα σαν διαβάζεις μια ιστορία, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, καθώς αποτελεί άριστη επιλογή για τον αμύητο αναγνώστη στη λογοτεχνία τρόμου, εκείνον που θέλει να ξεκινήσει τώρα να πατάει τα σκαλοπάτια που οδηγούν στο βαθύτερο έρεβος. Παρεκτός των όσων ανέφερα, αξίζει να αποκτήσετε το βιβλίο και να το διαβάσετε –καταρχάς!–, διότι συμπεριλαμβάνει ακυκλοφόρητα διηγήματα που έρχονται στα χέρια μας για πρώτη φορά, γραμμένα πρόσφατα ή όχι. Όπως κάθε ανθολογία, διαθέτει ποικιλία γραφής και ύφους ανά τους δημιουργούς, διαθέτει σκοτεινότητα, μακαβριότητα, ενίοτε σαρκασμό, και μέσα της θα διαβάσετε για σχέσεις τρυφερές και σχέσεις ξεκαθαρίσματος, για ξεσπάσματα, συγχώρεση, ελπίδα, θλίψη, απόψεις για τη ζωή και τον θάνατο, ανθρωποκεντρικές και εξομολογητικές ιστορίες που δεν θα σας περάσουν απαρατήρητες.

Συνοδέψτε τη συλλογή με το άλμπουμ «Transformer» του Lou Reed από το 1972.