Fractal

Ροκανίδια: Σημείωμα για ένα Νεοελληνικό διήγημα

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος //

 

Τ.Σ. «Κολιάτσου – Παγκράτι», Εκδόσεις Βακχικόν

 

Οι ζωές μας είναι χρονικά γραμμένα με εμπειρία και ειρωνεία. Διαθέτουν μια δίχως προηγούμενο λάμψη, διακριτή σε κάθε μικρή ή μεγάλη βιογραφία. Πρόκειται για μικρές λογοτεχνίες, το ελάχιστο ανάλογο του γερό Μαρσέλ που σε όλα τα δωμάτια περιφέρεται. Και θυμάται.

Οι μύστες αυτών των τελετών, θυμίζουν έντονα σε στάση και απαντοχή τους τραγικούς ήρωες που έκοβαν τις ανάσες μες στην ερημιά του αρχαίου θεάτρου. Σπασμένες ζωές, τραγικές επιλογές, πορείες κομμένες από μια αναπόδραστη τροπή της μοίρας, όλα τούτα συνθέτουν το μικρό μέγα δράμα που εκτυλίσσεται εκεί έξω. Οι θεοί ήταν πάντα οι άλλοι, τιμητές και επιτήδειοι, παλιάτσοι που βαπτίστηκαν θεοί και δίχως θορύβους ολομόναχοι κατατροπώθηκαν. Θα μπορούσε κανείς να πει, πως αυτές οι ιστορίες, όταν γεννιούνται προφορικά ανάμεσα στους τελετάρχες μιας λαϊκής ταβέρνας και όταν ο άνεμος φέρνει παλιά παλίμψηστα, διαθέτουν το βάρος ενός ολόκληρου όγκου. Εκείνη την στιγμή βαθύτατα το νιώθεις και έχεις συναίσθηση μιας συγκίνησης που δεν είναι δική σου μα σε αγγίζει. Έχοντας διαμορφώσει εντός μας τους ρυθμούς και τα ατέλειωτα μικρά παράθυρα που επιτρέπουν λίγο ήλιο στις σκοτεινές μας ψυχές, οι προσωπικές ιστορίες, με μια επίγνωση σοφή και αδιαπραγμάτευτη, μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα ενός μυθιστορήματος. Ενός εν προόδω έργου που κατασπαράζει μία προς μία τις σελίδες του, επιβάλλοντας άγνωστους, επίκαιρους νόμους. Προσωπικοί κώδικες και κλειδιά και ονόματα και ίσως μυστικά κλειδωμένα στους λαιμούς, επανέρχονται με τις παλίρροιες. Και αρκεί το αρχαίο τέχνασμα της φυλής μας, ας πούμε μια διάθεση παρηγοριάς και μια ιδέα ταλέντου, για να ειπωθούν με άλλην βαρύτητα και ίσως μπολιασμένες από την ειρωνεία με την οποία η απόσταση προικίζει τις συντελεσμένες, αδέκαστες δεκαετίες.

Ετούτο το σημείωμα, θεώρησε υποχρέωσή του να προηγηθούν όλα τούτα τα φλύαρα, όχι για άλλο λόγο, μα για να κάνει τις συστάσεις με το διήγημα του επ΄ονομαζόμενου Τ.Σ. που φέρνουν οι εκδόσεις Βακχικόν. Κολιάτσου – Παγκράτι και η νεοελληνική μυθολογία ανακατωμένη με τις αναποδιές της αγίας οικογένειας του δημάρχου Μάγιερ,  εκπροσωπείται με επάρκεια από τον επαναληπτικό της τίτλο. Κάτι σαν τις κατά ριπάς διελεύσεις του κοπαδιού που συνεχίζει το πεπρωμένο της Αθήνας.

Μια ιστορία οικογενειακή, σαν αυτές που κάποια φορά παίχτηκαν μες στα νεοκλασικά και τα άλλα καθημερινά του Ν. Βατόπουλου. Πρόσωπα που εκτέλεσαν τις σκηνοθετικές οδηγίες με ασύλληπτη αρτιότητα, εισάγοντας ο καθένας την αναγκαιότητα του χαρακτήρα του. Καλή, αθηναϊκή σκηνογραφία και ρέουσα αφήγηση, θεμελιωμένη στην περιγραφή μιας ζωής και όχι μιας ανάμνησης. Διότι ετούτο ίσως να είναι η ειδοποιός διαφορά που καθιστά το διήγημα των εκδόσεων Βακχικόν ενδιαφέρον. Το στοιχείο του προσωπικού που εισάγεται κομψά και διακριτικά, πίσω από τις μάσκες ενός ιδιοφυούς, τρίτου προσώπου και παρέχει τις αναγκαίες προκαλύψεις. Ώστε το ημερολόγιο του Τ.Σ. να λάβει τα χαρακτηριστικά μιας σπουδής με επιχειρήματα, αιτιάσεις και αξίες λογοτεχνικές.  Σύντομα κεφάλαια, γενναίες πολαρόιντ, σκληρές καρδιές και πίκρες και το στοιχείο του υποκειμενισμού που συνοδεύει τις σελίδες μιας εποχής διάλυσης. Μιας εποχής με ανάγλυφα τα ιδεώδη της, κοντά, πολύ κοντά σε εκείνο το αμερικανικό όνειρο που απόψε φτύνουν κατάμουτρα δύο χιλιάδες, ανώνυμα θύματα . Η νεοελληνική ελεγεία στηρίχτηκε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με κάθε κόστος, στο κύμα μιας αθρόας εισαγωγής ενδυμάτων, συμβόλων, ιδεολογιών. Όταν όλα καταρρέουν ο Τ.Σ. δικαιώνει όσους πιστεύουν πως δεν υπάρχει τίποτε για να γυρίσεις πέρα από την ολοδική σου ιστορία. Στα διαμερίσματα της αλησμόνητης, αστικής τάξης όλα παζαρεύονται στα πόδια χρυσών δεκαετιών που όλα τα ζήτησαν και όλα τα πήραν.

 

 

Ο κόσμος είναι χτισμένος ακριβώς όπως είπε ο Μπέρτολντ Μπρεχτ. Ξέρετε, ετούτο το σημείωμα θυμάται τα λόγια του. Με ξύλο, κουρέλια και χρώμα γράφει ο εραστής της Virginia και ο Τ.Σ. ποντάρει σε όσο καιρό απέμεινε. Προτού όλα γίνουν στάχτες εμπρός στο κοινό που πια δεν αντιδρά και πριν όλα χαθούν μες στο ατέλειωτο χωνευτήρι της λαϊκής ιστορίας αυτού εδώ του τόπου. Το διήγημα των εκδόσεων Βακχικόν αναδύει τους καπνούς των ερειπίων της δικής μας Ρώμης που μόνο για μισό αιώνα κράτησε και πνίγηκε στους βρώμικους αραμπάδες. Διαθέτει  εκείνο που ίσως η ευαισθησία του συγγραφέα δεν θα μπορούσε να παραλείψει. Με άλλα λόγια την ατμόσφαιρα ενός χρυσού μαντείου που στέρεψε, απεσβέτο και λάλον ύδωρ πια. Κάθε ιστορία διαθέτει τις ρίζες της. Ο Τ. Σ. τις ιχνηλατεί με μια Αριάδνη προσωπική και ξέπνοη που έχει χάσει πια την αρχαία της ικανότητα. Και πατώντας σε ριζιμιά λιθάρια, βρίσκει τα απομεινάρια της γρατζουνισμένης της ζωής και ένα προς ένα ξαναφτιάχνει τα θρυλικά κολάζ της.

Μα τούτο το σημείωμα έχει την αίσθηση πως είπε πολλά. Πως γρήγορα θα λησμονηθεί μες στον καταιγισμό των διηγημάτων που γεννιούνται μες στα μικρά μας διαμερισματάκια και πως η σημασία του στοχευμένη θα θεωρηθεί. Εντούτοις, το Κολιάτσου – Παγκράτι του Τ.Σ. που φέρνουν στο προσκήνιο οι εκδόσεις Βακχικόν διαθέτει ως σπάνιο χάρισμα μια ευθεία αναμέτρηση με δυο σπουδαίες, ελληνικές μεγαλειότητες που σήμερα περισσότερο από ποτέ κοντράρονται. Οι προσωπικές του σκηνογραφίες συνιστούν τον παραπόταμο μιας σπουδαίας κοίτης. Στις εκβολές της βαπτίζεται πάντα το ελληνικό όνειρο και η αστική του δόξα.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top