Fractal

Η λογοτεχνία και η σπορά της

Από τον Πάνο Ιωαννίδη //

 

Αρχοντούλα Διαβάτη, “Κινητή Γιορτή”, Εκδόσεις Νησίδες

 

Κάθε λογοτεχνικό κείμενο, μικρό ή μεγάλο, ρεαλιστικό ή μυθοπλαστικό, απλό ή περίπλοκο, φέρει πάνω του την αμφισημία της πολύκροτης διαδικασίας που λέγεται συγγραφή. Υπό αυτό το πρίσμα, κάθε λογοτεχνική απόπειρα που περνά τον Ρουβίκωνα του εγωτισμού και φτάνει στην πολύμορφη συλλογικότητα που λέγεται αναγνωστικό κοινό, συνιστά σπορά της λογοτεχνίας και συνάμα αποτελεί τον νέο σπόρο θα γονιμοποιηθεί από τις νέες πένες.  Η γέφυρα αυτή που ενώνει την ανάγνωση με τη δημιουργία, συχνά διασχίζει τα σκοτεινά ποτάμια της διακειμενικότητας, δείχνοντας μας ότι τα κείμενα συνομιλούν μεταξύ τους, συχνά εν αγνοία μας, και κατά κανόνα θέτοντας τα ίδια τους όρους των διαλόγων τους.

Η συλλογή μικροδιηγημάτων της Αρχοντούλας Διαβάτη, Κινητή Γιορτή, από τις πάντα καλαίσθητες Εκδόσεις Νησίδες, διέπεται από την προαναφερόμενη συνθήκη της δημιουργικής αμφισημίας.  Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό πόνημα που δημιουργεί την πολύ δική του ταυτότητα, δίχως να ξεχνά τους λογοτεχνικούς του προγόνους, τους οποίους αν δεν τους αναφέρει, τους γνέφει με σεβασμό, στέλνοντάς τους αναγνωριστικά σινιάλα. Και από την άλλη πλευρά, αποτελεί μια προσπάθεια ανάδειξης της σημασίας που έχει η λογοτεχνία, στην πικροθάλασσα της καθημερινότητας, όπου η τέχνη συμπιέζεται ανάμεσα στην καθεστηκυία πλέον επικοινωνία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Παρατηρούμε στο Πότε στο μαύρο πότε στο λευκό την πένα της συγγραφέα να θυμάται όσα έκανε εκείνη την αποφράδα ημέρα της 21ης Απριλίου 1967, ημέρα για την οποία η δική μου γενιά έχει ακούσει τόσα πολλά, τόσο ως προς το γεγονός, όσο και ως προς τις συνέπειές του και χαίρεται  φυσικά που δεν έζησε.  Στο ίδιο διήγημα η αφηγήτρια παρατηρεί με πίκρα Χρυσαυγίτες να μοιράζουν ανενόχλητοι το υλικό τους σε διερχόμενους οδηγούς κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε αν το αυγό του φιδιού έχει όντως εξοστρακιστεί από τις σημερινές δημοκρατίες μας.

Στο φιλοσαιξπηρικόΑγάπης αγώνας άγονος, ευφραινόμαστε από την πορεία που ακολουθεί η διήγηση από τη λογοτεχνία προς το ταξίδι στην Αστυπάλαια και στην Κάλυμνο, με μια μικρή στάση στην Αθήνα, για να συναντήσει το ώριμο ζευγάρι τον γιο τους,  και από κει πάλι πίσω προς την αρχέγονη κατάσταση των πάντων που λέγεται ζωή.  Η ζωή σε αυτή την περίπτωση, ενδύεται τον αγκαθωτό μανδύα της μετανάστευσης για κάτι καλύτερο. Μόνο που η Αρχοντούλα Διαβάτη μας κλείνει πονηρά το μάτι, λίγο πριν τελειώσει αυτό το γλυκόπικρο διήγημα. Ένας παρολίγον μετανάστης σε υπερπόντια εδάφη, μας λέει ότι λόγω του ξαφνικού θανάτου του πατέρα του, δεν έφυγε οριστικά, αλλά γύρισε πίσω να τον θάψει, και από τον μάγκωσε η τσιμπίδα του στρατού έμεινε πίσω για πάντα. Ο άνθρωπος αυτός, ηττημένος από το δέσιμο του με τη γη των πατέρων, δηλαδή την πατρίδα του ξεστομίζει την καταπληκτική φράση : «Αφήσαμε τον παράδεισο και γυρίσαμε στην κόλαση».

Τέλος στο Δελτίο Ταυτότητας, μια εβδομηνταεξάχρονη γυναίκα, η Αδαμαντία Καραβοκύρη με το όνομα, μας εξομολογείται μέσα σε μια σελίδα πώς βλέπει τα πράγματα και πώς κυλάει η ζωή της. Τα εγγόνια που δεν ήρθαν ακόμα, από δυο κόρες που ούσες μετανάστριες επιστημόνισσες στη Δύση, γνήσια τέκνα του braindrain θυσίασαν την οικογένεια για την καριέρα-επιβίωση. Οι πόνοι σε ένα σώμα κουρασμένο που έδωσε ζωή και, τώρα θέλει να την πάρει πίσω για να την ξαναπροσφέρει μέσω της ανατροφής των εγγονιών. Και το σώμα που γερνάει, πανταχού παρόν και πάντα πληρούν , που βλέπει τον μετασχηματισμό της υπόστασής του σε κάτι για το οποίο δεν ήταν ποτέ έτοιμο.

Η συγγραφέας από τη Θεσσαλονίκη, μας στέλνει μέσα από όλα αυτά τα ωραία κείμενα το δικό της μήνυμα. Το οποίο στα δικά μου λογοτεχνικά μάτια έχει αποτυπωθεί ως εξής: Η ζωή και κατ’ επέκταση η τέχνη που λέγεται συγγραφή είναι μια κινητή γιορτή. Δεν είναι σταθερή και οφείλουμε όλοι και όλες να έχουμε ανοικτές τις κεραίες μας για να βιώνουμε τους κραδασμούς της.

 

Αρχοντούλα Διαβάτη

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top