Fractal

Πολεμικές φωτογραφίες που προκαλούν παροδικό σοκ και ύστερα ξεχνιούνται

Γράφει η Μαρία Βρέντζου //

 

«Κατ’ εικόνα του» του Ζερόμ Φερραρί, Γαλλία, Μετάφραση: Έφη Κορομηλά, εκδόσεις Στερέωμα, 2019, σελ. 256

 

Ο βραβευμένος με το Βραβείο Goncourt 2012 Γάλλος Ζερόμ Φερραρί, με καταγωγή από την Κορσική, μας προσφέρει το μυθιστόρημα «Κατ’ εικόνα του», το οποίο απέσπασε το Βραβείο Λογοτεχνίας 2018 της εφημερίδας Le Monde, ενώ μεταξύ άλλων, πήρε το Βραβείο Méditerranée 2019.

Το βιβλίο ξεκινάει το 2003 με τον πρόωρο από τροχαίο θάνατο της φωτογράφου Αντόνια, στον δρόμο της επιστροφής της για το σπίτι της στην Κορσική, ύστερα από κάποιο επαγγελματικό ταξίδι για φωτογράφιση ενός γάμου. Ιερέας στην κηδεία της είναι ο μητρικός πρώτος της θείος, με τον οποίο διατηρούσε στενή επαφή σε όλη τη διάρκεια της ζωής της και ο οποίος στάθηκε η αφορμή για την επιλογή του επαγγέλματός της, αφού στα 14 χρόνια της, της χάρισε την πρώτη της φωτογραφική μηχανή.

Κάθε κεφάλαιο εισάγεται με μια προσευχή από τη νεκρώσιμη ακολουθία, ενώ ο συγγραφέας ψυχογραφεί την ηρωίδα του από την αρχή του βίου της, όπως τη βάφτισή της ή την εφηβεία της όπου χαζεύοντας ένα άλμπουμ με οικογενειακές φωτογραφίες συνειδητοποιεί το ταξίδι του χρόνου μέσα από την εικόνα όπου το παρελθόν όσο μακρινό κι αν είναι γίνεται παρόν. Το πάθος για τη φωτογραφία γεννιέται, μόνο που την Αντόνια δεν την ενδιαφέρουν τόσο τα τοπία και τα λουλούδια όσο οι ίδιοι οι άνθρωποι, τοποθετημένοι σε ένα πλαίσιο φυσικών καταστροφών ή πολέμου.

Έτσι, ενώ στην ενηλικίωσή της συνάπτει μια δύσκολη μακροχρόνια σχέση με έναν γοητευτικό Κορσικανό εθνικιστή, που μπαινοβγαίνει στη φυλακή, το στενό κοινωνικό περιβάλλον της την καταπιέζει και ονειρεύεται να πάει σε εμπόλεμες ζώνες, προκειμένου να κάνει ορατά αυτά που κανείς δεν θέλει να δει. Αρχίζει να εργάζεται ως φωτορεπόρτερ σε εφημερίδα και παράλληλα με τις καλλιτεχνικές φωτογραφίες που τραβάει για προσωπική ευχαρίστηση, καταπιάνεται με βαρετά ομαδικά πορτρέτα με πανηγύρια, εγκαίνια, καλλιστεία, διάφορες επετείους, βαφτίσεις και γάμους.

Μ’ αυτόν τον τρόπο εισάγεται στο πεζογράφημα ο προβληματισμός του ρόλου που παίζει η φωτογραφία στην καθημερινή ζωή αλλά και στην πολεμική προπαγάνδα, αφού ο συγγραφέας παραθέτει δύο εμβόλιμα κεφάλαια, όπου παρουσιάζονται οι επαγγελματικές δραστηριότητες δύο φωτογράφων από το μακρινό παρελθόν. Ο ένας είναι ο Γκαστόν Κ. που κάλυψε τον αποικιακό Ιταλικό πόλεμο στη Λιβύη ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τα έτη 1911 και 1912. Ο άλλος είναι ο Ρίστα Μ. που αποτύπωσε φωτογραφικά τον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.  Επομένως τα μακελειά εκτίθενται στο άπλετο φως και η φωτογραφία δεν απεικονίζει πλέον την ομορφιά αλλά την φρίκη.

Από τον ίλιγγο του πολεμικού φωτορεπόρτερ δεν ξεφεύγει ούτε η Αντόνια, η οποία νιώθοντας ένα εσωτερικό κάλεσμα, βρίσκεται στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία για να ζήσει μια ζωή διαφορετική από τη δική της.  Και εκεί καταλαβαίνει τη ματαιότητα του όλου εγχειρήματος. Πολεμικές φωτογραφίες που είναι αισχρές και που μέσα απ’ αυτές, όπως αποκαλύπτει και ο ίδιος ο αφηγητής, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί άγνοια για την αισχρότητα του κόσμου. Πολεμικές φωτογραφίες που προκαλούν παροδικό σοκ και ύστερα ξεχνιούνται.

 

Jérôme Ferrari

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top